Ο Τζέφρι Ευγενίδης και η εμπειρία της εφηβείας

Σκοτεινό και αστείο, θλιμμένο και γλυκό ταυτόχρονα, όπως µάλλον είναι και ο ίδιος, το καινούργιο βιβλίο του Ευγενίδη είναι ένα έπος που αφηγείται την ιστορία ενός γονιδίου, µε φόντο τα ιστορικά γεγονότα από την καταστροφή της Σμύρνης το 1922 μέχρι το 1980. Η ιστορία εκτυλίσσεται στο Ντιτρόιτ και, όπως στις Αυτόχειρες παρθένες κυριαρχούν τα -µάλλον- αγαπημένα θέματα του συγγραφέα: εφηβεία, οικογένεια, αμερικανικά προάστια.

Κάναμε τα συνέντευξή από το τηλέφωνο. Εκείνος στο Βερολίνο, την πόλη όπου έγραψε το Middlesex, ύστερα από πρόσκληση του DAAD μιας γερμανικής οργάνωσης για την τέχνη. Εγώ από τη Νέα Υόρκη, την πόλη που κανονικά μένει ο ίδιος. Θα µε ρωτήσει για αυτά όταν τελειώσουμε τη συνέντευξή. Προς το παρόν τον ρωτάω εγώ και εκείνος απαντάει - σύντομά και κοφτό. Χειρίζεται τις λέξεις µε μεγάλη άνεση, όπως γράφει. Από πίσω ακούω ένα μωρό, πιθανόν είναι η κόρη του, που γεννήθηκε όσο έγραφε το βιβλίο.

Οι παππούδες σας καλλιεργούσαν μετάξι στη Μ. Ασία και η καταγωγή σας είναι από τον Προύσα. Υπάρχουν και αλλά αυτοβιογραφικά στοιχεία στο βιβλίο;
Όχι ιδιαίτερα, µόνο αυτή η πόλη είχε σχέση µε µένα. Επειδή αφηγούμουν κάτι πολύ διαφορετικό από τα δικιά µου Ζωή, έψαχνα να βρω ρεαλιστικά στοιχεία από την οικογενειακή µου ιστορία για να κάνω την αφήγηση πιο αληθοφανή. Αλλά τα περισσότερα είναι δημιουργήματα τας φαντασίας µου.

Διάβασα ότι όταν γράφατε το Middlesex σβήσατε μερικά πράγματα που Θεωρούσατε ότι μπορεί να πρόσβαλλαν τους συγγενείς σας. Μου άρεσε αυτό, ότι δεν θέλατε να εκθέσετε την προσωπική σας ζωή.
Φρόντισα να παραλείψω κάποια στοιχεία που πίστευα ότι μπορεί να προσβάλουν την οικογένειά μου, αλλά γενικώς  δεν ανησυχώ πολύ για, αυτό το θέμα. Ό,τι περιέχεται στο βιβλίο είναι ως επί το πλείστων φανταστικό. Ελπίζω οι άνθρωποι να καταλαβαίνουν ότι γενικώς σε ένα μυθιστόρημά τα περισσότερα πράγματα δεν είναι αλήθεια, και αν όχι, τότε λυπάμαι.

Έχετε αναμνήσεις από την Ελλάδα, νιώθετε καθόλου Έλληνας;
Σε ένα βαθμό, ναι, έχω πολλές αναμνήσεις από τους παππούδες µου που ήταν Έλληνες, τα φαγητά που μαγείρευε ή γιαγιά µου. Βαφτίστηκα Χριστιανός ορθόδοξος αν και δεν πήγαινα πολύ συχνά στην εκκλησία. Η ελληνική είναι ή πιο «σαφής» ταυτότητά µου και όταν πηγαίνω στην Ελλάδα νιώθω κάπως σαν στην πατρίδα µου. Αν και δεν µπόρρω να πω ότι είμαι και πολύ ΄Έλληνας.

Η άλλη ταυτότητά σας είναι ή αμερικανική;
Όχι, εννοώ μια αγγλοϊρλανδική ρίζα που έχω. Είναι αλήθεια ότι υπήρχε μεγάλη ελληνική κοινότητα στο Ντιτρόιτ; Ναι, πολλοί Έλληνες ήρθαν στο Ντιτρόιτ, μαζί µε πολλές άλλες εθνικότητες. Υπάρχει και γκρικταουν, όπως περιγράφω στο βιβλίο, µε καφενεία, εστιατόρια κτλ. Η οικογένειά µου έχει ακόμα δεσμούς µε την περιοχή.

Σας άρεσε το φιλμ Αυτόχειρες παρθένοι;
Σε γενικές γραμμές, ναι.

Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο περιστατικό που σας ενέπνευσε για το Middlesex;
Όχι, δεν υπήρξε ένα συγκεκριμένο γεγονός. Εκείνη την περίοδο διάβαζαν τα αποµνήµονεύµατα ενός ερμαφρόδιτου στη Γαλλία τον 19ο αιώνα και ένιωσα ότι ή ιστορία δεν ήταν ρεαλιστική και ότι ήθελα να την ξαναγράψω.

Τα βιβλία σας ασχολούνται αρκετό µε το γυναικεία ψυχολογία. Εκτός από το ότι ως συγγραφέα σας αρέσει να αλλάζετε ρόλους, έχει καμιά σχέση αυτό µε προσωπικές σας εμπειρίες; ΄Έχετε πει ότι οι γονείς σας εύχονταν να είχατε γεννηθεί κορίτσι.
(Για πρώτη φορά χάνει λίγο τον ειρμό του, αν και πίστευα ότι μετά το Middlesex είχε συνηθίσει σε τέτοιου είδους ερωτήσεις). Στο Middlesex περιγράφω την εμπειρία ενός κοριτσιού στην εφηβεία που δεν είναι ακριβώς κορίτσι ούτε ακριβώς αγόρι. Η οπτικά δεν είναι γυναικεία. Αν ήθελα να το διηγηθώ από τη γυναικεία πλευρά θα διάλεγα μια γυναίκα για ηρωίδα µου. Το βιβλίο είναι προϊόν της φαντασίας και της παρατήρησης, το γεγονός ότι οι γονείς µου θεωρούσαν ότι θα είμαι κορίτσι είναι ασήμαντο. Πολλοί γονείς εύχονται το παιδί τους να γεννηθεί κορίτσι. Εμένα δεν µε έντυναν σαν κορίτσι, έζησα όλα τη ζωή µου ως αγόρι, δεν έχει καμιά σχέση µε µένα.

Στις Αυτόχειρες παρθένους περιγράφετε τα κάπως «παρεξηγημένα» κορίτσια της οικογένειας Λίσµπον, στο Middlesex για μια ερμαφρόδιτη παρουσιάζοντας το όχι σαν ένα τέρας αλλά σαν ένα άτομο πολύ μπερδεμένο που προσπαθεί να βρει την ταυτότητα του. Θέλατε να πείτε ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται, πως αυτοί οι ήρωες είναι παρεξηγημένοι, µε μια διάθεση να τους προστατεύσετε;
Στο Middlesex χρησιμοποίησα την έννοια του ερμαφρόδιτου ως σύμβολο της διαδικασίας της εφηβείας μέσα από την οποία αποκτάς συνείδηση τού πως είσαι. Στο βιβλίο περιγράφω την ιστορία κάποιου που ζει αυτή την εμπειρία µε ακραίο τρόπο, αλλά χρησιμοποιώντας ως υλικό τα συναισθήματα που νιώθει όποιος διανύει αυτή την περίοδο τής Ζωής. Θέλω οι αναγνώστες να καταλάβουν ότι αυτό το άτομο δεν είναι τέρας, ότι ανήκει σε μια κανονική οικογένεια.

Για το Middlesex κάνατε εκτενή ιστορική και ιατρική έρευνα, επισκεφθήκατε βιβλιοθήκες µε ιατρικό βιβλία, ψάξατε σε αρχεία εφημερίδων κτλ. Σας αρέσει να έχετε μια επιστημονική βάση όταν γράφετε λογοτεχνία;
Μ' αρέσει η ιστορία µου να μοιάζει ρεαλιστική ακόμα και όταν το θέμα µου δεν είναι συνηθισμένο, όπως στο Middlesex. Δεν έχουν γράψει πολλοί για το ερμαφρόδιτο, αλλά όσοι έγραψαν δεν το έκαναν ρεαλιστικά. Ως τότε στη λογοτεχνία υπήρχαν µόνο μυθολογικά τέρατα όπως ο Τειρεσίας. Θεώρησα ότι στον 21ο αιώνα, µε τη γενετική και τις γνώσεις που έχουμε αποκτήσει για το DNA,, υπάρχουν πιο ακριβή επιστημονικά στοιχεία για να περιγράψουν το φαινόμενο. Ας πούμε ότι επιχείρησα να κάνω update στον 210 αιώνα έναν αρχαίο μύθο.

Είχατε «συγγραφικούς φόβους» όσο γράφατε το βιβλίο; Άκουσα ότι φοβόσασταν ότι δεν Θα το τελειώνατε ποτέ.
Όσο έγραφα το βιβλίο διάβαζα το Middlemarch τής Τζορτζ Έλιοτ. Ο τίτλος µου είναι αναφορά σ, αυτό το βιβλίο. Ο ήρωάς τής Έλιοτ ο Κα-Ζοµπόν έγραφε ένα βιβλίο που δεν μπορούσε να τελειώσει. Ευχόμουν να µή συμβεί αυτό σ, εμένα και ήλπιζα να µη γράφω ώσπου να πεθάνω!

Είναι αλήθεια ότι σας απέλυσαν όσο γράφατε το Middlesex;
Ναι.

Είσαστε διευθυντής της Ακαδημίας Αμερικανών Ποιητών τής Νέας Υόρκης;
Ναι.

Γιατί, επειδή αφιερώνατε πιο πολύ χρόνο στο βιβλίο;
Ναι, µε έπιασαν µερικές φορές να γράφω το βιβλίο στο γραφείο την ώρα τής δουλειάς! Κατάλαβαν ότι ή καρδιά µου ήταν αφιερωμένη στο βιβλίο, όχι στη δουλειά. Οπότε αποφάσισαν να µε απολύσουν. (Γέλια).

Είναι αλήθεια ότι αποφεύγετε τις συνεντεύξεις;
(Γελώντας ειρωνικά) Καθόλου, συνέχεια µου παίρνουν συνεντεύξεις.

Πώς είναι το Βερολίνο συγκριτικά µε το Νέα Υόρκη;
Είναι πολύ πιο ήρεμή πόλη, τουλάχιστον έτσι φαίνεται σε ένα Νεοϋορκέζο. Βέβαια οι άνθρωποι στη Νέα Υόρκη είναι πιο φιλικοί, οι Βερολινέζοι είναι κάπως Ψυχροί. Την άνοιξή είναι πολύ όμορφα, τον χειμώνα καταθλιπτικά.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Να γράψω ένα μυθιστόρημά τόσο διαφορετικό από το Middlesex όσο ήταν το Middlesex από τις Αυτόχειρες παρθένους.