Λευτέρης Γιοβανίδης: Ο καλλιτέχνης που βρήκε δουλειά στην καραντίνα

Η σύνδεση στο ψηφιακό meeting του zoom έγινε με επιτυχία. Με ένα λευκό τοίχο πίσω του, λίγο χαμένο για το πού κοιτάει, απέναντί μου είχα τον καινούργιο καλλιτεχνικό διευθυντή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, Λευτέρη Γιοβανίδη. «Με το zoom δεν μπορείς να κοιτάξεις τον άλλο στα μάτια, κοιτάς τη φωτογραφία του και χάνεσαι» λέει κάπως απολογητικά. Ύστερα, σπάει τον πάγο με το: «Ήταν σαν όνειρο αυτή η πρόταση. Ένας φίλος μου μού είπε ότι είμαι ο μόνος Έλληνας που βρήκε δουλειά την περίοδο της καραντίνας. Είναι τύχη να βρίσκεσαι σε ένα θέατρο όπως το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά που είναι ένα στολίδι από μόνο του. Και μόνο κοιτάζοντάς το, σε πιάνει ένα δέος. Έχω έρθει με πολλή όρεξη και θεωρώ πολύ σημαντικό το να σου δίνεται η ευκαιρία να είσαι δημιουργικός». 

Το «Θα γίνεις ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά»
«Για μένα, στη φάση που βρίσκομαι τώρα και ηλικιακά και καλλιτεχνικά και πνευματικά, το θεωρώ τεράστια πρόκληση το να αναλάβεις μια καλλιτεχνική ευθύνη στον πολιτισμό. Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα και μου αρέσει πολύ. Αισθάνομαι πολύ καλά με αυτό. Όλοι λένε ότι ζούμε σε μια μεταβατική περίοδο οπότε θεωρώ πολύ σημαντικό ότι αυτή τη χρονική βρίσκομαι εδώ».

Οι πάρα πολλές παραστάσεις και το restart του κορωνοϊού
«Όλοι μας το λέμε μεταξύ μας ότι όχι μόνο στον χώρο του θεάτρου, πολλά πράγματα χρειαζόντουσαν ένα restart. Στον δικό μας μικρόκοσμο που λέγεται θέατρο, το 2004 είχαμε γύρω στις 600 πρεμιέρες το χρόνο και το 2019 είχαμε 2000 παραστάσεις τον χρόνο. Μιλάμε για μια δυσανάλογη ανάπτυξη. Κοντεύουμε να ξεπεράσουμε τη Νέα Υόρκη, αυτό κάτι σημαίνει. Είναι πράγματα που πρέπει να ξαναδούμε. Ίσως μας δοθεί η ευκαιρία μέσα από όλο αυτό που συμβαίνει να δώσουμε άλλη αξία σε κάποια πράγματα». Κάνει μια παύση και παίρνει μια ανάσα, ανοίγοντας κάπως την εικόνα – της σκέψης του. «Σίγουρα, θα επηρεάσει όλες τις σχέσεις και τον τρόπο που λειτουργούν τα πράγματα. Τις νοοτροπίες και τα κατεστημένα. Θεωρητικά όλο αυτό θα περάσει και στο καλλιτεχνικό επίπεδο». 

Εμπνεύσεις και επιρροές: Πώς επιλέγει να πει μια ιστορία
Τον επηρεάζει η επικαιρότητα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή υπερισχύει των σκέψεών του. «Είναι πάντα ένας συνδυασμός. Αν είσαι ένα πολιτικό που παρακολουθείς τι συμβαίνει γύρω σου, και εγώ παρακολουθώ, εκ των πραγμάτων θα δημιουργηθεί μια μίξη αυτών που έχεις μέσα στο κεφάλι σου και εκείνων που συμβαίνουν γύρω σου. Αφήνω να με επηρεάζει αυτό που ζω. Πάντοτε για μένα έχει αξία και ο λόγος και το κείμενο του συγγραφέα, το πώς δηλαδή θα καταφέρεις να διηγηθείς μια ιστορία». 

Φώτα στους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς
Μέσα στις απορίες μου ήταν εάν τον ενδιαφέρει να επενδύσει καλλιτεχνικά στα ελληνικά θεατρικά κείμενα. Και τα ήδη υπάρχοντα αλλά κυρίως, αυτά που πρέπει -και είναι κρίμα αν δεν- να δημιουργηθούν. «Αναλαμβάνοντας αυτήν τη θέση, είναι ευθύνη δική μου να δημιουργήσω συνθήκες για να έχουμε πάλι παρέες - με την καλή έννοια. Για παράδειγμα, ο Κάρολος Κουν είχε δημιουργήσει γύρω του μια παρέα ανθρώπων που δημιουργούσαν. Θα ήθελα λοιπόν να δώσω την ευκαιρία σε ανθρώπους να εμπνευστούν και να γράψουν. Δεν έρχεται έτσι απλά, η εποχή που θα  βγάλει θεατρικούς συγγραφείς. Πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες. Έτσι γεννιέται ο πολιτισμός. Θεωρώ ότι μου δίνεται η ευκαιρία να το πετύχω αυτό και να δημιουργηθεί μια νέα γενιά συγγραφέων ή τέλος πάντων να δοθεί η ευκαιρία σε νέους συγγραφείς να πετύχουν πράγματα¬. 

Μαζεύει λίγο τις σκέψεις του σε μερικές ανάσες και εξηγεί: «Δεν μπορείς να γίνεις καλός συγγραφέας εάν δεν βλέπεις τα κείμενά σου να ανεβαίνουν. Εάν δεν συνομιλείς με άλλους ανθρώπους, με σκηνοθέτες, με ηθοποιούς, αν δεν ζεις κάτω από τον ανταγωνισμό του να πετύχεις κάτι».

Τα έργα που «πιστεύει», τα έργα που θα δούμε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Πιστεύει σε όλα τα κείμενα. Για εκείνον δεν υπάρχουν καλά και κακά, κλασικά και άγνωστα. Ωστόσο είναι της άποψης ότι «είναι σημαντικό να μπορούμε να δίνουμε την ευκαιρία στον κόσμο να γνωρίζει καινούργια έργα που παρουσιάζονται πρώτη φορά στη χώρα μας». Άφησε την υπόσχεση ότι θα προσπαθήσει αυτό να συμβεί στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και μαζί με αυτήν και την ελπίδα ότι οι θεατρικοί συγγραφείς που συζητούσαμε παραπάνω ίσως βρουν το βήμα τους. «Για μένα το σημαντικότερο είναι οι συνεργάτες, η ομάδα που δημιουργείται» θα συμπληρώσει, δίνοντας την πάσα να ρωτήσω με ποιον τρόπο χτίζεται το ρεπερτόριο του Οκτωβρίου 2020 του θεάτρου. «Σκέφτομαι ότι οφείλω να βρω τα κείμενα που πρέπει να παρουσιάσουμε και να καλέσουμε τους κατάλληλους ανθρώπους που θα μπορέσουν να δουλέψουν πάνω σε αυτά τα έργα». 

Προσεχώς, το ρεπερτόριο
«Θα ήθελα πολύ σύντομα να σας ενημερώσουμε για το ρεπερτόριο, θέλω όμως να σεβαστούμε την εποχή. Βεβαίως τα πράγματα τώρα είναι πολύ καλύτερα από ό,τι πριν ένα μήνα αλλά οφείλουμε νομίζω να περιμένουμε. Με απόλυτο σεβασμό σε αυτό θέλω να νιώσω ότι ήρθε η κατάλληλη στιγμή για να μιλήσουμε με χαρά για την παρουσίαση του προγράμματός μας. Αυτή θα είναι μια μέρα γιορτής για το θέατρο και θέλω να μπορεί να συνδυαστεί με το συναίσθημα της εποχής».

Το «Support Art Workers» του Λευτέρη Γιοβανίδη 
«Είναι ξεκάθαρο ότι έχουμε οδηγηθεί σε αναγκαστική ανεργία από τον Μάρτιο και δεν ξέρουμε πότε αυτό θα τελειώσει. Μια ομάδα καλλιτεχνών μπορεί να είναι άνεργη μέχρι και το τέλος του 2020. Είναι πολύ μεγάλο αυτό το διάστημα για να καταφέρεις να επιβιώσεις. Υπάρχει κόσμος που ζει από αυτήν τη δουλειά και αυτήν τη στιγμή υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκονται χωρίς αντικείμενο δουλειάς. Νομίζω ότι το καταλαβαίνουν αυτό και η πολιτεία και το κράτος. Είναι μια πολύ δύσκολη περίσταση που θέλει σχεδιασμό, προσοχή, υπομονή και να μην ξεχνάμε κοινωνικές ομάδες. Οι καλλιτέχνες είναι μια καλλιτεχνική ομάδα που τουλάχιστον στην αρχή, ξεχάστηκε. Τώρα βγήκαν και ανακοινώθηκαν κάποια μέτρα, περιμένουμε να δούμε την εκτέλεσή τους και να μειώσουμε όπως γίνεται την ζημιά». 

Το κομπολόι των Social Media
Έχει και Instagram και Facebook αλλά έχει και συγκεκριμένο χρόνο που μπορεί να καθίσει και να πλοηγηθεί εκεί. «Μέχρι ένα λεπτό αντέχω. Δεν τα έχω στην καθημερινότητά μου. Ανεβάζω πράγματα αλλά δεν έχω την ανάγκη να τα χρησιμοποιήσω σαν σύγχρονο κομπολόι, για να έχω κάτι στα χέρια μου».

Ο Γιοβανίδης του Πειραιά
Στην επίσημη ανακοίνωση για την ανάληψη της θέσης του, ο Λευτέρης Γιοβανίδης παρουσιάζεται ως ένας «Πειραιώτης σκηνοθέτης». Του το αναφέρω και εκείνος γελά. «Ο πατέρας μου είναι γέννημα θρέμμα Πειραιώτης. Η δική μου σχέση με τον Πειραιά είναι ότι εκεί πήγα σχολείο». Φοίτησε στο Ζάννειο που «τότε ήταν και πειραματικό» και στον Πειραιά έζησε όλα τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσής του. «Εδώ βγήκα την πρώτη μου βόλτα, εδώ πήγα πρώτη φορά κινηματογράφο. Με θυμάμαι να περπατάω το πασαλιμάνι ανέμελος». Ο γιος του είναι τώρα 14 και κάνει τα ίδια. «Βλέποντάς τον, μου θυμίζει τα νιάτα μου, τότε που συνέχεια θέλαμε να περπατάμε στην πόλη. Ο Πειραιάς είναι μια πολύ ιδιαίτερη πόλη, ανεξάρτητη και δίπλα στη θάλασσα. Σαν δαντέλα έχει όλα αυτά τα λιμανάκια γύρω της». Φτιάχνει με τα χέρια του το κέντημα και αφήνεται σε μια μικρή σιωπή. Παρόλα αυτά, θα παραδεχτεί ότι δεν είναι από τους ανθρώπους που λησμονούν.

Ο Λευτέρης που γύρισε από τη Νέα Υόρκη
«Πηγαίνω πάντα μπροστά. Σκέφτομαι το επόμενο βήμα όχι τα προηγούμενα». Από μικρός, ήξερε ότι θα ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία και το θέατρο. «Από το Δημοτικό. Τελειώνοντας λοιπόν το σχολείο, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να σπουδάσω σε Δραματική Σχολή. Ήταν τόσο πολύ μεγάλη η αλλαγή τελειώνοντας το σχολείο και πηγαίνοντας εκεί που διέγραψε εντελώς όλα τα χρόνια του σχολείου. Έπειτα το ίδιο έγινε στα 23 μου όταν τελείωσα με τη σχολή και πήγα στη Νέα Υόρκη. Όταν έμεινα εκεί, και πάλι διαγράφηκαν οι προηγούμενες “λησμονιές” από αναμνήσεις». 

Είχε φτιάξει μια ομάδα που υπάρχει ακόμα εκεί και μαζί της πρόλαβε να κάνει δύο παραγωγές. «Ήρθα στην Ελλάδα για ένα πρότζεκτ που τελικά δεν έγινε και βρέθηκα “εγκλωβισμένος” εδώ». 

Η πρώτη παράσταση που είδε: «“Οι Ιππείς” του Θεάτρου Τέχνης στην Επίδαυρο». 

Ένα ντοκιμαντέρ για τον Πειραιά
Τον ενδιαφέρει πολύ ο κινηματογράφος ωστόσο δεν τον έχει τολμήσει ακόμα. Αυτές τις ημέρες ωστόσο, έχει αρχίσει να σκαρώνει στο μυαλό του ένα ντοκιμαντέρ. «Με ενδιαφέρει πολύ ως θέμα ένα ντοκιμαντέρ για την πόλη ακόμη και αν δεν έχει κάποια σχέση με το θέατρο». 

Ταξίδια, ταινίες και μια τηλεόραση που χάθηκε στην ψηφιοποίηση
«Μου αρέσει πολύ να βλέπω ταινίες. Δεν είμαι της τηλεόρασης πολύ. Τα τελευταία επτά χρόνια δεν έχω καν τηλεόραση σπίτι μου. Από τότε που ξεκίνησε αυτό με την μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, δεν την έκανα ποτέ». Του αρέσει πολύ να ταξιδεύει. «Είναι το καλύτερό μου, μου δίνει πραγματική ευτυχία. Κατάφερα να γυρίσω στις 10 Μαρτίου από το Άμστερνταμ δύο ημέρες πριν ξεκινήσει η καραντίνα. Αν το δούμε ψυχολογικά ίσως αυτό δείχνει μια διάθεση να θέλω να φεύγω, να αναχωρώ». 

Και μία υπερδύναμη: Μπορεί να ακουστεί γραφικό αλλά θα ήθελα να μπορώ να βοηθάω ανθρώπους που ξέρω ότι έχουν ανάγκη από βοήθεια. Νομίζω ότι κάνει περισσότερο καλό σε μένα παρά στους άλλους.