Jack Savoretti: Όταν ήμουν μικρός, νόμιζα ότι ήξερα τα πάντα

Υπάρχουν τραγουδοποιοί που δεν μπορούν να διαχειριστούν την επιτυχία και ο Jack Savoretti δεν ανήκει σε αυτούς. Καταφέρνοντας να φτάσει για δεύτερη φορά στην πρώτη θέση των βρετανικών charts με το άλμπουμ του “Europiana”, το οποίο ηχογράφησε στο σπίτι του κατά τη διάρκεια του lockdown, ο καλλιτέχνης με τη διπλή καταγωγή, επέστρεψε με μία διπλή νέα έκδοση του δίσκου, το “Europiana Encore” προσθέτοντας έξι νέες ηχογραφήσεις. Με 16 τραγούδια του να ακούγονται στο ελληνικό ραδιόφωνο και μετά την πρώτη του sold out συναυλία στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού τον Σεπτέμβριο του 2021, ο Jack Savoretti έρχεται ξανά για δύο ζωντανές εμφανίσεις στην Ελλάδα, την Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου, στη Θεσσαλονίκη, στο Μέγαρο Μουσικής, και το Σάββατο 3 Δεκεμβρίου, στο γήπεδο Tae Kwon Do, στην Αθήνα. Πριν τον υποδεχτούμε ξανά στη χώρα μας με θερμό χειροκρότημα, ο Jack Savoretti άνοιξε την κάμερά του και μας υποδέχτηκε στο σπίτι του για μία μεγάλη συζήτηση.

Χαιρετίσματα από την Αθήνα! Ευκαιρία να σας συγχαρώ για το πρόσφατο άλμπουμ σας “Europiana” και την πρόσφατη deluxe έκδοσή του. Τι σας ενέπνευσε περισσότερο κατά τη διάρκεια της σύνθεσης και των ηχογραφήσεων;

Πιστεύω ότι η έμπνευση ήταν αναγκαία. Ήταν κάτι που χρειαζόμουν, αναζητούσα την ελπίδα παντού. Όταν πήγαμε για πρώτη φορά σε lockdown, όλοι αλλά και εγώ ήμασταν φοβισμένοι. Άρχισα να γράφω κομμάτια για τη μοναξιά, τον φόβο, την απομόνωση. Θυμάμαι έτσι στα βιαστικά να σκέφτομαι «Δεν θέλω να το κάνω αυτό. Δεν μου αρέσει αυτό. Όλα αυτά τα αισθάνομαι, θα ήθελα η μουσική να μου δώσει κάτι άλλο». Θυμάμαι, επίσης, να σκέφτομαι «όταν αυτό τελειώσει, δεν θέλω να τραγουδάω γι’ αυτό, δεν θέλω να τραγουδάω για lockdown και απομόνωση». Έτσι δημιούργησα αυτό τον κόσμο στο κεφάλι μου, μία απόδραση βασισμένη στις παιδικές μου αναμνήσεις σχετικές με διακοπές και ταξίδια, όσα δεν μπορούσαμε να κάνουμε κυρίως. Το βρήκα πολύ σπαραξικάρδιο να είμαι με τα παιδιά μου στο σπίτι και να μην μπορώ να τους χαρίσω τις αναμνήσεις που μου έδωσαν οι δικοί μου. Οπότε άρχισα να τους παίζω μουσική. Δημιουργήσαμε μαζί ένα περιβάλλον εδώ, από το σαλόνι μου που σας μιλάω. Κάθε Παρασκευή βράδυ φτιάχναμε περιβάλλον διακοπών σε όλο τον κόσμο, με ιταλικά ακούσματα, ισπανικά, γαλλικά, ελληνικά. Μετά μου ήρθε στο μυαλό η απορία «Γιατί ακούω αυτή τη μουσική μόνο στις διακοπές; Είναι απίθανη!» Αυτό μου έδειξε ότι υπάρχει σύνδεση της ευρωπαϊκής μουσικής τα τελευταία 60 χρόνια. Οπότε αποφάσισα να γράψω ένα άλμπουμ που θα το ονόμαζα “Europiana” και θα ήταν κυρίως ένας ύμνος, μια γιορτή σε όλη την ευρωπαϊκή μουσική των τελευταίων 50 ετών που όμως είχε τόσο επηρεαστεί από την αμερικανική μουσική. Είναι ένας συνδυασμός αυτών των κόσμων.

Ποιο κομμάτι σας δυσκόλεψε πιο πολύ στο στούντιο;

Πολύ καλή ερώτηση! Η πολλή Ιστορία ήταν δύσκολη για εμάς. Γιατί επρόκειτο για την εύρεση ισορροπίας στη μουσική των 60s και των 70s, που όμως δεν ήθελα να φαίνεται παλιά, να φαίνεται δηλαδή σαν απομίμηση, ήθελα μια σύγχρονη αίσθηση, να είναι στο παρόν. Ήταν δύσκολο να γιορτάζεις την ευρωπαϊκή μουσική και να μην ακούγεται κλισέ. Αυτό, λοιπόν. Η ισορροπία μεταξύ εορτασμού και απομίμησης. Δεν ήθελα μια απομίμηση του παρελθόντος. Ήθελα μόνο να είναι εμπνευσμένο από εκείνη την εποχή.

Τι πρόσφερε στο άλμπουμ η συνεργασία σας με τον Nile Rodgers; Ποια στοιχεία έδωσε στο συνολικό στιλ;

Μου έδωσε κουράγιο να μην εγκαταλείψω την ιδέα, ήμουν σκεπτικός και αγχωμένος αρκετές φορές σχετικά με το αν είναι καλό να κάνω ένα άλμπουμ που θα το ονομάσω “Europiana” ακριβώς πέντε δευτερόλεπτα πριν το Brexit. Όταν πλησίασα τον Nile Rodgers εξήγησα τον λόγο που τον ήθελα στο συγκεκριμένο, όχι πάντως επειδή είναι ο Nile Rodgers και έχει την ικανότητα να παίζει και ό,τι αγγίζει γίνεται χρυσός, αλλά επειδή είναι ο νονός του κινήματος Europiana. Όταν ζούσε στην Ιταλία στα τέλη της δεκαετίας του 1960, αρχές της δεκαετίας του 1970, άλλαξε την ιταλική μουσική, ήταν ο μουσικός υπεύθυνος σε πολλά και διαφορετικά μαγαζιά τότε, συνεργάστηκε με μεγάλους καλλιτέχνες και άλλαξε όλη τους την προσέγγιση. Σκέφτηκα ότι αν τον έχω μαζί μου σε αυτό, αν έχω τη σφραγίδα αποδοχής του, τότε θα γινόταν αληθινό. Αυτό μου έδωσε τη σιγουριά να το υλοποιήσω, καθώς πρόκειται για θεματικό άλμπουμ. Η στήριξη και η προστασία του ήταν πολύ σημαντικά για μένα.

Πώς σας βοήθησε η διπλή καταγωγή σας στη μουσική; Έχω την αίσθηση ότι έχετε στα αυτιά σας ολόκληρη την παράδοση του ιταλικού τραγουδιού, όπως γεννήθηκε ως Bel Canto, όπως μετασχηματίστηκε μέσα από την pop του San Remo, όπως πέρασε μέσα από τη σχέση της τρέχουσας μουσικής με την ιταλική μουσική παράδοση, όπως διαμορφώθηκε από τους τραγουδιστές και δημιουργούς της χώρας από τη δεκαετία του 1970 και μετά, και ταυτόχρονα ότι αντιλαμβάνεστε τη βρετανική ποπ μουσική.

Πέσατε 100% μέσα, είναι ακριβώς αυτό. Έχω μεγαλώσει και με αμερικανική μουσική, επίσης. Η ευρωπαϊκή μουσική των τελευταίων 50 ετών έχει επηρεαστεί πολύ από την αμερικανική. Τόσο στα 60s και στα 70s, όσο και σήμερα, η Αμερική παραμένει οδηγός, επηρεάζει ακόμα και τη βρετανική μουσική, αυτό που αποκαλούμε από τη δεκαετία του 1960 «βρετανική μουσική», στην πραγματικότητα είναι blues. Η Ευρώπη πάντοτε κοίταζε δυτικά για έμπνευση. Πιστεύω πως είμαι η προσωποποίηση αυτού. Είμαι Ιταλός στην καρδιά, αλλά πάντοτε κοίταζα προς την Αμερική, έχω αμερικανική εκπαίδευση, ήμουν το αγόρι από την Ευρώπη που πήρε αμερικανική κουλτούρα και αυτό μπορεί κανείς να το ακούσει πολύ στη μουσική μου. Μπορεί να ακούσει παραδοσιακή ευρωπαϊκή σύνθεση, μελωδία, αφήγηση, μελαγχολία, επίσης. Ίσως είμαι πιο Μεσογειακός από ό,τι Ευρωπαίος. Ο τρόπος που δομώ τα τραγούδια είναι επάνω στη δομή της αμερικανικής μουσικής.

Στις 3 Δεκεμβρίου επιστρέφετε στην Αθήνα, στο γήπεδο Tae Kwon Do, έναν άλλο μεγάλο χώρο της πόλης, για μία μεγάλη συναυλία. Τι σας έχει μείνει στο μυαλό από την τελευταία σας συναυλία στην Ελλάδα, στο Ηρώδειο;

Αρχικά ότι παίξαμε σε έναν από τους ωραιότερους χώρους της ζωής μας και της καριέρας μας. Έμοιαζε σαν μια πολύ ειδική περίσταση, ειδικά επειδή ήταν ακριβώς μετά την πανδημία, στην αρχή της ελευθερίας. Όλοι φορούσαν μάσκες, δεν επιτρέπονταν οι όρθιοι ή ο χορός, το οποίο ήταν παράξενο, αλλά μαγικό, γιατί ήταν ταυτόχρονα και η αρχή της ελπίδας, η επιστροφή σε αυτό που ονομάζουμε «κανονικό», στην επιστροφή του «μαζί» που είναι όμορφο. Είναι μια αγαπημένη μου ανάμνηση, ένα καλωσόρισμα στις περιοδείες, στη δουλειά μας, και μάλιστα στο Ηρώδειο, στην Αθήνα. Πολύ wow στιγμή για εμάς. Κανείς μας δεν θα ξεχάσει αυτή τη συναυλία, σίγουρα.

Ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν συνειδητοποιείτε ότι χιλιάδες, εκατομμύρια άνθρωποι ακούνε τη μουσική σας καθημερινά;

Είναι πολλά αυτά που πρέπει να κατανοήσω, οπότε δεν το κάνω. Ταξιδεύαμε τώρα σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης που δεν είχαμε επισκεφτεί ξανά. Σκέφτομαι ότι δεν θα έρθει να μας δει κανείς. Και όταν εμφανίζονται, είναι τόσο συγκινητικό. Αυτό είναι το δώρο που μου έκανε η μουσική. Μου επιτρέπει να πηγαίνω σε χώρες και να γνωρίζω ανθρώπους και να συνδέομαι μαζί τους. Είμαι πάντοτε ευγνώμων στη μουσική. Αλλά και στο κοινό μας, γιατί αυτό είναι που διαδίδει. Μοιράζονται τη μουσική μου και εμπλέκουν και άλλους. Είναι όμορφο να το βλέπεις.

Είστε ένας άνθρωπος που έχει ταξιδέψει πολύ, υποθέτω, καθώς περιοδεύετε. Ποιο είναι το πιο όμορφο μέρος που έχουν αντικρίσει τα μάτια σας;

Έχω αδυναμία σε ένα μικρό κόλπο στην Ιταλία, το Πορτοφίνο. Μεγάλωσα περνώντας πολύ χρόνο εκεί. Όσο ταξιδεύω, τόσο βλέπω πόσο όμορφο είναι το Πορτοφίνο. Τι σπάνιο κόσμημα είναι. Παραμένει για μένα το πιο όμορφο μέρος στη γη.

Πρόσφατα γιορτάσατε τα 39α γενέθλιά σας, τα γιορτάσαμε κι εμείς εδώ στον Athens Voice 102.5 με ένα μεγάλο μουσικό αφιέρωμα στα καλύτερά σας τραγούδια. Ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα που σας έμαθε η ζωή, εντός ή εκτός μουσικής, και γιατί είναι σημαντικό; Τι σκέφτεστε όταν κοιτάζετε τον εαυτό σας στον καθρέφτη;

Θεέ μου, σκληρή, δύσκολη ερώτηση. Η υπομονή είναι ένα σπουδαίο εργαλείο, σου επιτρέπει να είσαι περίεργος. Η περιέργεια είναι για μένα το σπουδαιότερο πράγμα που έχουν τα ανθρώπινα όντα. Η υπομονή καθορίζει εάν η περιέργεια είναι κάτι θετικό ή αρνητικό. Μας επιτρέπει να μην αντιδρούμε με προκατάληψη, να μην κρίνουμε με προκατάληψη, να διαχειριστούμε καλύτερα την πληροφορία που φτάνει σε εμάς. Αυτό είναι κάτι που έρχεται με τα χρόνια. Όταν είσαι νέος, αντιδράς γρήγορα. Όταν ήμουν μικρός, νόμιζα ότι ήξερα τα πάντα. Τώρα είμαι σε ένα σημείο που παραδέχομαι ότι είναι εντάξει να μην γνωρίζω. Αυτό μου επιτρέπει να είμαι περίεργος και να μάθω περισσότερα.

Πώς νιώσατε όταν ακούσατε ένα από τα τραγούδια σας στο ραδιόφωνο; Θυμάστε εκείνο το τραγούδι;

Θυμάμαι πολύ καλά την πρώτη φορά. BBC 2, Johnnie Walker Show, μια Κυριακή απόγευμα. Το ήξερα ότι θα ακουστεί, μας το είχαν πει. Πήγα στο σπίτι της μαμάς μου. Ανοίξαμε ένα μπουκάλι κρασί, καθίσαμε στον κήπο και περιμέναμε. Είχαμε νευρικότητα και μόλις το ακούσαμε αρχίσαμε να χοροπηδάμε. Ήταν πριν από 15 χρόνια αλλά κάθε φορά έτσι αισθάνομαι. Ακούω ένα τραγούδι στο ραδιόφωνο και το μυαλό μου εκρήγνυται. Όπως επίσης και όταν δεν το περιμένω και ακούσω ξαφνικά. Στις διακοπές, σε ένα εστιατόριο. Ειδικά όταν είμαι με ανθρώπους που δεν γνωρίζουν ότι τραγουδάω εγώ.

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για μία διασκευή και ποιο το μεγαλύτερο ρίσκο; Με ποια κριτήρια διαλέγετε τα τραγούδια που διασκευάζετε;

Νομίζω ότι μου αρέσει να διαλέγω τραγούδι των οποίων οι στίχοι δεν έχουν περάσει στον κόσμο με τον τρόπο που θα τους μετέδιδα εγώ. Δεν με ενδιαφέρει να μιμηθώ το κομμάτι, αλλά να δείξω μία διαφορετική πλευρά, βασισμένη στο νόημα των στίχων, παρά της μουσικής. Πολλές φορές ακούω κομμάτια που βάζω στοίχημα ότι ο κόσμος δεν γνωρίζει για τι μιλούν, δεν έχουν συνειδητοποιήσει τη σπουδαιότητα των στίχων.

Πώς φορτίζετε τις δημιουργικές σας μπαταρίες;

Να άλλη μία καλή ερώτηση. Δεν ξέρω αν τις φορτίζω, γιατί η δημιουργικότητα είναι… υποθέτω ότι δεν έχω ποτέ προσδοκίες, δεν πιέζομαι να είμαι δημιουργικός. Οπότε δεν νιώθω ότι αδειάζει η δημιουργικότητά μου. Αν συμβεί… όπως ανέφερα και πριν, έχω υπομονή. Είναι σπουδαία αρετή, σε κάνει να περιμένεις. Απλώς αφήνω τη δημιουργικότητα να έρθει, δεν την πιέζω.

Δεν αποτελεί μυστικό ότι κάθε κυκλοφορία σας έχει διαφορετικό και ενδιαφέροντα ήχο. Μέχρι ποιο βαθμό προσπαθείτε να αποφύγετε την επανάληψη, και γιατί;

Γενικά αποφεύγω την επανάληψη, όχι μόνο στη μουσική. Μου αρέσει η κίνηση, μπορεί αυτό να συμβαίνει γιατί ταξίδεψα πολύ ως παιδί, και επειδή συνεχίζω να ταξιδεύω πολύ. Πάντοτε ξέρω ότι «έχει κι άλλο». Δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να κάνεις κάτι. Τρέμω να κολλήσω και να τρέχω τη ζωή μόνο με έναν τρόπο. Γι’ αυτό και έτρεμα πάντοτε να βρω δουλειά. Φοβόμουν την επανάληψή της. Θέλω η κάθε ημέρα να είναι διαφορετική, ακόμα και στο ελάχιστο. Δεν σημαίνει ότι δεν επαναλαμβάνεις κάτι που έχεις κάνει ήδη, αλλά δεν θέλω να γίνεται συνεχόμενα. Αυτό μπορεί κανείς να το ακούσει και στη μουσική μου. Μπορεί να υπάρχει ένα τραγούδι στο τελευταίο άλμπουμ που θυμίζει κάποιο από προηγούμενη δουλειά, όμως δεν θα ετοιμάσω ποτέ ένα άλμπουμ που κάθε τραγούδι ακούγεται το ίδιο.

Πώς ορίζετε την επιτυχία;

Από τον τρόπο που αισθάνομαι όταν κάνω κάτι. Γιατί έχω κάνει πράγματα στη ζωή μου που μου απέφεραν χρήματα αλλά δεν τα ευχαριστήθηκα, και έχω κάνει πράγματα που δεν μου έδωσαν τίποτα, αλλά τα λάτρεψα. Ο μόνος τρόπος να περιγράψω την επιτυχία, είναι πώς νιώθω όταν ετοιμάζω κάτι. Και τώρα αισθάνομαι υπέροχα όταν δουλεύω. Οπότε μπορώ να ονομάσω τον εαυτό μου επιτυχημένο. Όμως δεν έχει να κάνει με τη φήμη, με την περιουσία. Μερικές από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ζωής μου, είναι συνδεδεμένες με θεωρητικά καλές στιγμές μου.

Πώς γνωρίζετε ότι ένα τραγούδι θα γίνει επιτυχία;

Δεν το ξέρεις. Ποτέ δεν γνωρίζεις. Τουλάχιστον εγώ δεν γνωρίζω, κάποιοι άλλοι μπορεί. Ψάχνω τι με κάνει και χαμογελάω σε ένα τραγούδι και θέλω να το ξανακούσω. Λατρεύω να το αναζητώ αυτό. Είτε γράφω μόνος μου, είτε με φίλους, όταν έρθει αυτή η στιγμή, η στιγμή της οικειότητας, το ξέρεις.

Από την ημέρα που ξεκίνησε το μουσικό σας ταξίδι μέχρι σήμερα, τι έχει αλλάξει για εσάς; Πώς εξελίξατε το γράψιμό σας;

Άλλαξε η ζωή μου σε μεγάλο βαθμό. Γάμος, παιδιά, μετακινήσεις. Η ζωή μου μεταβάλλεται συνεχώς. Τα τραγούδια μου είναι η αντανάκλαση της ζωής μου. Έχω φρικτή φαντασία. Οπότε ό,τι έχετε ακούσει, έχει συμβεί. Σε μένα ή κάποιον γύρω μου ή κάτι που έχω δει με τα μάτια μου. Όσο αλλάζει η ζωή μου, το ίδιο θα συμβαίνει και με τη μουσική μου.

Ποια ήταν η τελευταία φορά που αλλάξατε γνώμη για κάτι;

Η εμπειρία της πανδημίας, η εμπειρία της παύσης ήταν ταυτόχρονα θετική και αρνητική. Αρνητική λόγω του φόβου που περιείχε. Ο φόβος έγινε πολύ ισχυρός και αυτό έγινε αντιληπτό σε όλες τις κοινωνίες. Θα ζούμε με τον φόβο για καιρό. Στα θετικά, μάθαμε πώς είναι να σταματάς και να ανακαλύπτεις πάλι τι είναι σημαντικό για εσένα. Αυτό που συνειδητοποίησα είναι ότι θεωρούσα πολλά πράγματα δεδομένα. Τους ανθρώπους που αγαπώ, τον χρόνο που περνώ μαζί τους, και την μουσική μου επίσης. Τι μου δίνει η μουσική μου. Τι μου επιτρέπει το κοινό μου να κάνω. Όλα αυτά άλλαξαν. Μετά από αυτό, έμαθα την ευγνωμοσύνη. Δεν νομίζω ότι την είχα σε μεγάλο βαθμό.

Ποια στοιχεία είναι σημαντικά για εσάς όταν δουλεύετε με μουσικούς;

Ο χαρακτήρας και ποιος είναι ο λόγος που κάνουν μουσική. Με όσους δουλεύω, βασίζομαι στο πώς με κάνουν να αισθάνομαι. Αν με κάνουν να νιώθω υπέροχα, λατρεύω να δουλεύω μαζί τους. Δεν θα κάνω δουλειά με μια ιδιοφυία, αν με κάνει να νιώσω άσχημα. Δεν με νοιάζει πραγματικά αν είναι ο καλύτερος. Αν δεν είσαι τόσο καλός, αλλά με κάνεις να νιώθω όμορφα, τότε θέλω να δουλέψω μαζί σου. Η πορεία μου το δείχνει αυτό.

Πόσο σημαντικό είναι το στιλ για έναν καλλιτέχνη; Είστε άνθρωπος με στιλ και θα ήθελα να σας ρωτήσω, πώς εσείς το αντιλαμβάνεστε.

Ο τρόπος που παρουσιάζεις τον εαυτό σου. Μέσα από το στιλ, μπορείς να δείξεις ότι έχεις προσπαθήσει. Αυτό είναι ένδειξη σεβασμού. Το πώς εμφανίζεσαι σε κάποιον, δείχνει πόσο μετράει για σένα. Μπορείς να δείχνεις τέλειος μέσα στις πιζάμες σου, αλλά είναι ασέβεια. Το σακάκι και η γραβάτα μπορούν να περιέχουν ασέβεια, μερικές φορές. Όλα έχουν να κάνουν με το πώς διαβάζεις την κατάσταση, την περίσταση.

Υποθέτω έχετε συναντήσει πολλούς μουσικούς, ποιος σας έχει εντυπωσιάσει περισσότερο και γιατί;

Είχα μια τέλεια εμπειρία περιοδεύοντας με τον Jake Bugg, στα 17 του. Με εξέπληξε η ωριμότητα και η συγκέντρωσή του. Γνώριζε ακριβώς πού ήθελε να πάει. Σίγουρα δεν ήμουν έτσι στα 17 μου. Με εντυπωσίασε το ταλέντο του, όμως δεν ήταν μόνο αυτό, αλλά τι έκανε με το ταλέντο του. Οι επιλογές του που ήταν στ’ αλήθεια εντυπωσιακές. Και η επαγγελματική ηθική του.

Ποιο είναι το πιο ρομαντικό πράγμα που έχετε κάνει ποτέ στη ζωή σας; Ποιο θεωρείτε το πιο ρομαντικό τραγούδι όλων των εποχών;

Όταν ζήτησα από τη γυναίκα μου να με παντρευτεί. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ρομαντικό από το να ζητάς σε κάποιον να περάσει την υπόλοιπη ζωή του μαζί σου. Αυτό ακριβώς το στοιχείο λατρεύω στον γάμο. Η πρόταση, η ιδέα του κοινού ταξιδιού. Σιχαίνομαι τη λέξη «ταξίδι», γιατί είναι κλισέ. Αλλά η ιδέα είναι «θέλω να πεθάνω μαζί σου», γι’ αυτό πρόκειται, και είναι παρανοϊκό. Αν δεν είναι αυτό ρομαντικό, πραγματικά δεν ξέρω τι μπορεί να είναι. Σχετικά με το τραγούδι, και βασιζόμενος στην ίδια σκέψη, θα έλεγα ένα κομμάτι του Jacques Brel, “La Chanson Des Vieux Amants”, το τραγούδι των παλιών εραστών. Για μένα, όχι μόνο οι στίχοι αλλά και η μουσική, η έναρξη, η ατμόσφαιρα που δημιουργεί -επειδή ο ρομαντισμός δεν χρειάζεται να σχετίζεται με την αγάπη- ο θάνατος μπορεί να είναι ρομαντικός, ο πόλεμος, φοβερά πράγματα μπορεί να είναι ρομαντικά, επίσης γνωρίζω πολλά τραγούδια αγάπης που δεν είναι ρομαντικά, τα περισσότερα τραγούδια αγάπης στο ραδιόφωνο δεν είναι ρομαντικά στις μέρες μας, όμως αν ακούσετε αυτό, αν ακούσετε οτιδήποτε από Jacques Brel, είναι ρομαντικό, γιατί αυτός είναι ο τρόπος του, έτσι διαθέτει τον εαυτό του στη μουσική. Αυτό από μόνο του είναι ρομαντική χειρονομία. Ορισμένοι καλλιτέχνες είναι ρομαντικοί. Μπορούν να τραγουδήσουν τα πάντα και να είναι ρομαντικοί. Ο Jacques Brel είναι αδιαμφισβήτητα ένας από αυτούς.  

Μιλώντας για τον θάνατο, πώς θα θέλατε να σας θυμούνται όταν δεν θα βρίσκεστε πια στον πλανήτη Γη;

Θα ήμουν πολύ χαρούμενος απλώς και μόνο αν με θυμούνται. Είναι αρκετό, είναι τιμή να σε θυμούνται. Γι’ αυτό πολλοί βρίσκουν την Τέχνη μαγική, γιατί δίνει την αίσθηση της αιωνιότητας. Ελπίζω η μουσική μου να ζήσει για πάντα.

Πίσω στη ζωή, τι σας κάνει να αισθάνεστε ζωντανός στην καθημερινότητά σας;

Τα παιδιά μου. Είναι κυριολεκτικά η ενσάρκωση της ζωής. Αυτοί οι τρεις μικροί τύποι είναι φοβεροί. Η μαγεία που έρχεται από όλα τα παιδιά γενικά είναι αυτό που χαρίζει σε όλους μας ζωή.

Πώς σας άλλαξε η πατρότητα σαν καλλιτέχνη, σαν άντρα, σαν άτομο;

Από εκεί έμαθα να είμαι ευγνώμων. Όταν είσαι πατέρας, κατανοείς τι έχει στ’ αλήθεια σημασία. Όταν το καταλάβεις αυτό, γεμίζεις ευγνωμοσύνη.

Πόσο χρόνο περνάτε στα social media και το διαδίκτυο;

Πάρα πολύ. Αγαπώ τα social media, έχουν πολλά και υπέροχα στοιχεία. Αυτό που με τρομάζει, είναι η εθιστική φύση τους. Το πώς μπορείς να χάσεις την αίσθηση του χρόνου. Σηκώνεις το κεφάλι από το τηλέφωνο και ξαφνικά έχει φύγει μισή ώρα. Στην πραγματικότητα δεν αφομοιώνεις τίποτα. Διαβάζεις ένα βιβλίο, συγκρατείς πολλά. Δεν θέλω τα παιδιά μου να εμπλακούν με αυτό. Έχει πλάκα αυτό, είμαστε η πρώτη γενιά που «παίζουμε», τα παιδιά μας θα είναι περισσότερο υποψιασμένα και με μεγαλύτερη κατανόηση. Είμαστε λίγο σαν άνθρωποι των σπηλαίων στον τρόπο που το καταναλώνουμε, δεν γνωρίζουμε ακόμα τι ζημιά προκαλεί, και πόσο υπέροχο μπορεί να είναι την ίδια στιγμή. Έχω ανακαλύψει καταπληκτική μουσική και ανθρώπους εκεί μέσα. Είναι δίκοπο μαχαίρι.

Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας!

Τα λέμε σύντομα, ανυπομονώ να έρθω!