Διακοπές στη Νορμανδία: από τις παραλίες της Απόβασης στο ευρωπαϊκό όραμα

Ορισμένα μέρη έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ευρωπαϊκή ταυτότητα και ιστορία. Μεταφέρουν τη βαρύτητα της ιστορικής μνήμης και των αξιών που διαμορφώνουν την Ενωμένη Ευρώπη. Δεν είναι απλώς τουριστικοί προορισμοί, είναι τόποι που συμβολίζουν την ουσία της ευρωπαϊκής προσπάθειας για ενότητα, ειρήνη και συνεργασία. Αποκαλύπτουν πόσο μεγάλη και φιλόδοξη είναι η ευρωπαϊκή ιδέα και από πού πηγάζει αυτή η φιλοδοξία.

Ήδη από το 1942, οι Σύμμαχοι είχαν αντιληφθεί, μετά την αποτυχημένη προσπάθεια κατάληψης του λιμανιού της Διέππης (Dieppe), ότι θα ήταν ακατόρθωτο να καταλάβουν ένα λιμάνι στον Ατλαντικό. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας λυόμενων προκατασκευασμένων λιμανιών, που θα εξυπηρετούσαν τις ανάγκες επιμελητείας του στρατού μετά την απόβαση της D-Day. Η πρόταση είχε την υποστήριξη του ίδιου του Τσόρτσιλ, ο οποίος φέρεται να είχε ήδη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αναπτύξει την ιδέα. Τα μέρη των δύο τέτοιων λιμανιών που αναπτύχθηκαν κατασκευάστηκαν με μυστικότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Παρόλο που η εικόνα αυτών των παραλιών είναι οικεία σε όσους έχουν παρακολουθήσει ντοκιμαντέρ για την Απόβαση της Νορμανδίας ή έχουν διαβάσει γι’ αυτήν, η αντίθεση μεταξύ των πολεμικών σκηνών και της σημερινής ειρηνικής και τουριστικής πραγματικότητας είναι συγκλονιστική. Για μένα ήταν ιδιαίτερα ευχάριστο που είδα ανθρώπους από όλο τον κόσμο να επισκέπτονται το μουσείο και να τιμούν τη μνήμη της Απόβασης. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η επέτειος τιμάται κάθε χρόνο παρουσία των αρχηγών των κρατών που συμμετείχαν (κυρίως ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς), της Γερμανίας, και άλλων κρατών - ωστόσο στην Ελλάδα δεν γιορτάζεται.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι ένα πρωτόγνωρο εγχείρημα στην ιστορία της ανθρωπότητας, κάτι που συχνά θεωρούμε δεδομένο. Σε παλαιότερη συνέντευξή του ο πρώην Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλωντ Γιουνκέρ είχε πει ότι ξένοι ηγέτες τον ρωτάνε πώς τα καταφέρνει η Ευρώπη, τόσο εξωτικό φαίνεται το εγχείρημα, που εμείς θεωρούμε δεδομένο. Πρόκειται για μια μοναδική και ιστορική προσπάθεια συνεργασίας, η οποία ξεκίνησε ως απάντηση στη φρίκη του πολέμου και τη διαίρεση. Ο δρόμος προς την ενωμένη Ευρώπη χτίστηκε πάνω στα ερείπια ενός κόσμου που διαλύθηκε από τις συγκρούσεις και τις διχόνοιες.

Ως ένθερμη υποστηρίκτρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πιστεύω ότι κάθε Ευρωπαίος καλό θα ήταν να επισκεφθεί κάποια συγκεκριμένα μέρη στην ήπειρό μας, ώστε να κατανοήσει βαθύτερα την ιδέα της Ένωσης. Εκτός από τις παραλίες της Απόβασης στη Νορμανδία, ένα άλλο τέτοιο μέρος είναι και το Κοινοβούλιο της ΕΕ, είτε στις Βρυξέλλες είτε στο Στρασβούργο. Το γεγονός ότι το Σώμα στεγάζεται σε δύο διαφορετικές χώρες είναι ενδεικτικό της γραφειοκρατίας της Ένωσης, και κάπως αστείο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όμως παραμένει ο τόπος όπου λαμβάνονται αποφάσεις που καθορίζουν την πορεία της Ευρώπης και σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητά μας ως Ευρωπαίων πολιτών. Η επίσκεψη εκεί προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να δει κανείς πώς λειτουργεί η δημοκρατία σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να κατανοήσει την πολυπλοκότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.

Εξίσου σημαντικό είναι να επισκεφθεί κανείς ένα από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Χώροι όπως το Άουσβιτς ή το Νταχάου, αποτελούν αδιάσειστη μαρτυρία της απόλυτης φρίκης που μπορεί να προκαλέσει η ανθρώπινη βαρβαρότητα.

Τέλος, η Ευρώπη είναι γεμάτη από συμμαχικά και γερμανικά νεκροταφεία. Το πιο συγκλονιστικό σε αυτά τα μέρη είναι οι ηλικίες των στρατιωτών που σκοτώθηκαν στις μάχες, καθώς και, για τους Συμμάχους, οι χώρες από τις οποίες προέρχονταν αυτοί οι στρατιώτες. Για παράδειγμα, νεότατοι στρατιώτες από τη Νέα Ζηλανδία συμμετείχαν και έχασαν τη ζωή τους στη μάχη της Κρήτης!

Η επίσκεψη σε αυτά τα μέρη δεν είναι απλώς ένα ταξίδι στο παρελθόν. Είναι μια υπενθύμιση του τι διακυβεύεται όταν αποτυγχάνουμε να συνεργαστούμε και να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλο. Καθώς σταδιακά σβήνουν και οι γενιές που είτε πολέμησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είτε είχαν γονείς και παππούδες που πολέμησαν και άκουσαν την ιστορία από πρώτο χέρι, καθώς η εσωστρέφεια αυξάνεται (το Brexit ήταν μία κορύφωση, και είναι κρίμα γιατί η Ευρώπη χρωστάει πολλά στη Μεγάλη Βρετανία και το αντίστροφο), και καθώς ο αντισημιτισμός ενισχύεται (ενδεικτικά, αυτή την εβδομάδα στο Μόναχο η αστυνομία σκότωσε έναν Αυστριακό που πυροβολούσε πέριξ του Προξενείου του Ισραήλ, κοντά στο εξαιρετικό Κέντρο Τεκμηρίωσης του Μονάχου για την Ιστορία του Εθνικοσοσιαλισμού), πρέπει να βρούμε ένα νέο αφήγημα που θα συνεγείρει τους πολίτες της Ευρώπης (και που δεν θα είναι η πράσινη μετάβαση…)

Φυσικά, αυτό το αφήγημα δεν μπορεί να είναι ο φόβος του πολέμου που ενδεχομένως δημιουργούν αυτά τα μέρη. Αυτά όμως είναι μία υπενθύμιση του πόσο πολύτιμη είναι η ελευθερία και η ειρήνη και πόσο δύσκολο είναι να την κρατήσουμε. Και είναι, πάνω απ’ όλα, μια υπενθύμιση ότι η Ευρώπη είναι ένα συνεχές εγχείρημα, ένα όραμα για το οποίο αξίζει να παλεύουμε.