Νοτιοανατολική Ασία: Στάση Ντόχα

Ταξιδεύοντας ξεσκουριάζεις. Σωματικά όσο και διανοητικά, ψυχολογικά. Χάρη στην υποχώρηση της πανδημίας και άλλων δεσμεύσεων (ξανα)βρίσκομαι, Ιανουάριο 2024, στην πολλαπλώς ενδιαφέρουσα Νοτιοανατολική Ασία.

Ενδιάμεσος σταθμός, Ντόχα. Η αεροπορική εταιρεία Κατάρ προσφέρει τη δυνατότητα ενδιάμεσης στάσης χωρίς επιβάρυνση και άδραξα την ευκαιρία, για να σπάσω την πολύωρη πτήση. Δεν το μετανιώνω. Προθέρμανση.

Από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, χάρη στο πετρέλαιο και φυσικό αέριο που εξάγει μαζικά, το Κατάρ έχει πληθυσμό 3 εκατ., που απαρτίζεται κατά 90% από μετανάστες: παραπέμπει μακρόθεν στην αθηναϊκή δημοκρατία με τις χιλιάδες δούλους. Οι πολίτες απολαμβάνουν τεράστια εισοδήματα και πλουσιοπάροχο κράτος ευημερίας – εν αντιθέσει με τους μετανάστες. Το θέμα των συνθηκών εργασίας των μετοίκων απασχόλησε μάλιστα πρόσφατα την ευρωπαϊκή πολιτική, με το διαβόητο «Qatargate»: μια επιχείρηση δημοσίων σχέσεων lobbying, με αδρή χρηματοδότηση από τα ταμεία του κράτους που κυβερνάει ο τοπικός εμίρης, η φωτογραφία του οποίου κοσμεί δημόσιους χώρους - δίχως υπερβολές όμως, όπως αλλού...

Η 4ωρη πτήση από το γαλάζιο της Μεσογείου σε εκείνο της Ερυθράς Θάλασσας, παρακάμπτοντας την πολύπαθη Γάζα και τα επίφοβα παράλια της Υεμένης, διέσχισε την κιτρινοκαφέ αραβική έρημο για να καταλήξει στη μικρή χερσόνησο του Κατάρ – σε έκταση 1,5 φορά η Κρήτη. Στο παρελθόν, ο φτωχός τοπικός πληθυσμός βιοποριζόταν κυρίως από την αλιεία μαργαριταριών: οι τεχνολογικές εξελίξεις στον 20ό αιώνα είχαν ως αποτέλεσμα την παραγωγή φθηνότερων τεχνητών μαργαριταριών, πράγμα που στη συνέχεια υπεραντισταθμίστηκε από την ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου-αερίου. Η ανεξαρτησία, μόλις το 1971, από τη βρετανική επικυριαρχία συνοδεύτηκε με ραγδαία οικονομική μεγέθυνση και γεωπολιτική αναβάθμιση: τηλεοπτικό δίκτυο Al Jazeera (ίδρυση 1996), οργάνωση παγκοσμίου κυπέλλου ποδοσφαίρου (2022), διαμεσολάβηση σε μεσανατολικές εντάσεις- ιδιαίτερα στο Παλαιστινιακό. Αν και σουνιτικό, το Κατάρ διατηρεί καλές σχέσεις με το (σιιτικό) Ιράν και κατά καιρούς κάκιστες σχέσεις με την ομόθρησκη Σ. Αραβία: πρόσφατα (2017-2021), με την κατηγορία ότι υποθάλπει εξτρεμιστές (π.χ. Χαμάς) του επιβλήθηκε εμπάργκο από ομάδα μετριοπαθών αραβικών κρατών, με αρνητικές επιπτώσεις μεταξύ άλλων στην Qatar Airways.

Με υποδέχτηκε στο Σουκ (παζάρι-οιονεί ιστορικό κέντρο της Ντόχα) υπέροχος καιρός, 24 βαθμοί με λιακάδα, καθώς και πανσπερμία εστιατορίων, ταχυφαγίων, καφενείων και ναργιλέδων - με τη χαρακτηριστική γλυκερή μυρωδιά. Εργαζόμενοι από όλο τον κόσμο: Γεωργιανό ρεστοράν με σερβιτόρους Νεπάλ, Αζέρικο με προσωπικό Πακιστάν, ξενοδοχεία, ταξί αλλά και τελωνεία στελεχωμένα από Σρι Λάνκα, Μπαγκλαντές κλπ. Λίγο πριν αποσυρθώ, 11 τη νύχτα, γινόταν μια αυτοσχέδια διαδήλωση συμπαράστασης στους Παλαιστίνιους: έβλεπες εκεί νεαρές με καλυμμένα κεφάλια όπως και άλλες άνευ μαντίλας, θέαμα που πιστοποιεί την ελαφρώς φιλελεύθερη πολιτική του Κατάρ ως προς την ένδυση. Σημειωτέον ότι η κατανάλωση αλκοόλ σε δημόσιους χώρους δεν επιτρέπεται, αν και σερβίρεται σε πολυτελή ξενοδοχεία (σε τιμές πολύ υψηλές, όπως άλλωστε και ο καφές). Μιλώντας για κόστος διαβίωσης, πάντως, στα σουπερμάρκετ διαπίστωσα ότι όλα τα τρόφιμα ήταν ακριβά (και εισαγόμενα). Κολοκύθα Ιορδανίας 3 ευρώ το κιλό! Αφήνω το ελαιόλαδο και τα τυριά…

Με υποδέχτηκε και το μετρό: πέραν της χρησιμότητάς του (πάει αεροδρόμιο), αποτελεί αξιοθέατο. Ολοκαίνουργιο, απαστράπτον, υπερσύγχρονο, ευτυχώς δίγλωσσο. 

Από πλευράς μουσείων, το Εθνικό Μουσείο προσπαθεί να προβάλλει κάποιου είδους εθνική ταυτότητα, πέραν της προφανούς ενοποιητικής δύναμης του χρήματος και του ισλάμ: αναφορά στο νομαδικό βίο και την ανέχεια του παρελθόντος, μεταξύ ερήμου και ακτών κ.α. παρόμοια: ανθρωπολογία-νοσταλγία, με ολίγη προφορική ιστορία (βίντεο). Στεγάζεται σε εντυπωσιακό κτίριο, που επισκιάζει τα πενιχρά εκθέματα στο εσωτερικό. Αντιθέτως, το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης δεν είναι μόνο αρχιτεκτονικά κομψό, αλλά στεγάζει και πλήθος ωραίων και σπάνιων αντικειμένων. Από κεραμικά και χαλιά, μέχρι γκραβούρες και χειρόγραφα του Κορανίου.

Κάθε ταξίδι έχει πλέον και μια τηλεοπτική διάσταση: συναντάς ανθρώπους, αλλά και κανάλια - στο δωμάτιο του ξενοδοχείου. Με την τοπική τηλεόραση λοιπόν Al Jazeera να έχει μονοθεματική σχεδόν ειδησιογραφία την Παλαιστίνη, αισθανόμουν ότι ήδη ταξίδευα ανατολικά. Για την ακρίβεια, μεσανατολικά. Αλλά το ίδιο κανάλι θα με συντρόφευε αμέσως μετά, πολύ ανατολικότερα, στην Κουάλα Λουμπούρ της Μαλαισίας. Συγχρονισμένο μάλιστα με το κήρυγμα του μουεζίνη στο διπλανό τζαμί, να μιλάει για «Ισραήλ και Παλεστίν» (οι μόνες λέξεις που καταλάβαινα). Μουσουλμανική χώρα γαρ και αυτή.

Αλλά ας μην προτρέχουμε. Έπεται συνέχεια.