Μπήκαμε στη Στοά Αρσακείου που αλλάζει

Καθημερινά ακούγονται οι ήχοι από τα μηχανήματα στο εσωτερικό της, αλλά κανείς δεν μπορεί να πλησιάσει για να δει πώς ακριβώς μεταμορφώνεται η ψηλοτάβανη με τη γυάλινη οροφή Στοά Αρσακείου, γνωστή για κάποιους και ως Στοά Βιβλίου. Εντός του Μεγάρου Αρσακείου, ενός κτιρίου με ιστορία 200 ετών, που ξεκίνησε στεγάζοντας χώρους εκπαίδευσης, καταστήματα, κινηματογράφο, δικαστήρια, το Ελεγκτικό Συνέδριο και το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», η στοά βρέθηκε επί χρόνια στο κέντρο της πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής της Αθήνας. Αρχικά στο εσωτερικό της άνθισε το εμπόριο δερμάτινων ειδών, και στην πιο πρόσφατη ιστορία της γέμισε με βιβλιοπωλεία και μικρούς εκδοτικούς οίκους, που με την κρίση έκλεισαν ο ένας μετά τον άλλον, ώσπου ερήμωσε εντελώς. Περίπου 5 χρόνια μετά τη μετατροπή της σε εργοτάξιο, η Στοά Αρσακείου, μια από τις πιο ιστορικές και εμβληματικές στοές της πόλης, ετοιμάζεται να υποδεχτεί ξανά τους Αθηναίους, με το απλό νέο όνομα ΣΤΟΑ.

Τι θα περιλαμβάνει η ΣΤΟΑ

Είναι ένα φιλόδοξο εγχείρημα, που θα συνδυάσει τη γαστρονομία, τον πολιτισμό και τη λιανική αγορά ένδυσης κάτω από την ίδια στέγη, με στόχο να προσελκύει ημερησίως 7.000 έως 8.000 άτομα. Το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» θα συνεχίσει τη λειτουργία του, με αναδιαμορφωμένη είσοδο, και με πρόσοψη στη Σταδίου θα λειτουργήσουν 4 καταστήματα ένδυσης. Η κύρια όμως δραστηριότητα της ΣΤΟΑΣ αφορά την εστίαση. Σύμφωνα με τους ανθρώπους της Legendary Food, που ανέλαβε τις εργασίες ανάπλασης και εκμίσθωσε 12.000 τ.μ. από τα συνολικά 25.000 όλου του κτιρίου για 35 χρόνια, ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα «τοπόσημο» στα πρότυπα αντίστοιχων εγχειρημάτων σε διάφορες μητροπόλεις του κόσμου, που θα αποτελείται από έναν ενιαίο, υβριδικό πολυχώρο εστίασης.

Το concept της «συνεστίασης»

Ουσιαστικά, και στο πλαίσιο μιας παγκοσμίας τάσης, μιλάμε για έναν χώρο «συνεστίασης» (τύπου food hall) με επίκεντρο τη μεσογειακή γαστρονομία, ο οποίος θα περιλαμβάνει πρωτότυπα θεματικά εστιατόρια, ελληνικό street food, pop-up stores και ειδικά μελετημένους κοινόχρηστους χώρους, αλλά και το μεγαλύτερο κατάστημα στην Αθήνα διάθεσης και ανάδειξης ελληνικών προϊόντων από μικρούς και μεσαίους Έλληνες παραγωγούς, το ΣΤΟΑ AGORA. Εκεί οι επισκέπτες θα μπορούν να περιπλανηθούν και να επιλέξουν ανάμεσα σε μικρότερα ή μεγαλύτερα εστιατόρια, dine in και street food, θεματικές κουζίνες, καφέ, wine bar, κάβα και ζαχαροπλαστείο, να προμηθευτούν προϊόντα απ’ όλη την Ελλάδα και να συμμετάσχουν σε διαδραστικά events, όπως μαθήματα γευσιγνωσίας.

Τα γνωστά αρχιτεκτονικά γραφεία BETAPLAN και PILA Architects συνεργάστηκαν για να αποδοθεί κατάλληλα το βίωμα της «συνεστίασης» μέσα από τους κοινόχρηστους χώρους. Σύμφωνα με τον Θωμά Αμαργιανό, επικεφαλής αρχιτέκτονα της BETAPLAN, που έχει εκπονήσει την αρχιτεκτονική μελέτη για τη διαρρύθμιση, ανακαίνιση και επαναλειτουργία των χώρων του Αρσακείου Μεγάρου, «ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός δεν μένει μόνο στην ανάδειξη της ιστορικότητας του συγκροτήματος, αλλά δημιουργεί μια βιωματική εμπειρία στον επισκέπτη, καθώς παντού πρυτανεύει η αρχή της δημιουργίας ενός ενιαίου πολυχώρου και όχι η απλή παράθεση καταστημάτων που δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα η εμπειρία να είναι συνολική και όχι αποσπασματική». Παράλληλα, η Χριστίνα Παπαλεξανδρή και ο Ηλίας Παπαγεωργίου, συνιδρυτές του αρχιτεκτονικού γραφείου PILA, που ανέλαβαν τον σχεδιασμό του κινητού εξοπλισμού των κοινόχρηστων χώρων καθώς και την εσωτερική διαμόρφωση του καταστήματος ΣΤΟΑ AGORA, τονίζουν πως «κοινόχρηστα τραπέζια και πάγκοι εξυπηρετούν μια πιο γρήγορη, self-service κατανάλωση, διαφορετική από την παραδοσιακή εμπειρία εστιατορίου, ενώ ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στον σχεδιασμό βάσει του μεγέθους της παρέας, με ειδικά διαμορφωμένους χώρους για μεγάλες ομάδες, ζευγάρια ή μεμονωμένα άτομα».

Η πτέρυγα Σταδίου θα φιλοξενήσει καταστήματα λιανεμπορίου με κορυφαία brands μόδας, ένδυσης και αθλητικών ειδών, και η πτέρυγα Πεσμαζόγλου θα λειτουργήσει ως πτέρυγα πολιτισμού, απ’ όπου οι επισκέπτες θα έχουν πρόσβαση στον πνεύμονα πρασίνου που θα δημιουργηθεί στην ταράτσα του κτιρίου, στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», από την αναβαθμισμένη είσοδο, αλλά και στο Europa Experience, το πρώτο μουσείο Ευρωκοινοβουλίου στην Ελλάδα.

Η αναβάθμιση της περιοχής πέριξ της Ομόνοιας

Κάπως έτσι ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός του project, που πατά πάνω στην ιδέα του συνιδρυτή και CEO της Legendary Food Πάνου Τριανταφυλλόπουλου, ο οποίος οραματίστηκε τη δημιουργία ενός κόμβου γαστρονομίας με δυνατότητα να τονώσει εμπορικά και οικονομικά την ευρύτερη περιοχή που εκτείνεται ανάμεσα στο Σύνταγμα και στην Ομόνοια. «Όλα ξεκινούν από τη βαθιά και ακράδαντη πίστη μας στο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των ελληνικών προϊόντων διατροφής και της ελληνικής γαστρονομίας. Πιστεύουμε ότι τα προϊόντα των Ελλήνων παραγωγών χαρακτηρίζονται από ασυναγώνιστη ποικιλία και ποιότητα, ενώ απαντούν “εκ φύσεως” στις σημερινές ανάγκες των καταναλωτών σε όλο τον κόσμο. Θέλουμε από τη μία να δημιουργήσουμε έναν ιδανικό τόπο για την ανάδειξη του πλούτου της ελληνικής παραγωγής και να προσφέρουμε στους Έλληνες παραγωγούς μια πρωτοποριακή πλατφόρμα επικοινωνίας με τους καταναλωτές, κι από την άλλη να ενισχύσουμε περαιτέρω τις προσπάθειες που γίνονται για την ανάδειξη της μοναδικής ελληνικής γαστρονομίας. Με τη μίσθωση του συγκεκριμένου κτιρίου, θέλουμε να συνδράμουμε αποφασιστικά στην ευρύτερη ανάπτυξη του κέντρου της Αθήνας, μέσα από τη δημιουργία αυτού του πρωτοποριακού πολυχώρου, που θα αποτελεί κόμβο γαστρονομίας, πολιτισμού και εμπορίου. Είμαστε βέβαιοι ότι η αναγέννηση της εμβληματικής Στοάς Αρσακείου θα τονώσει την καταναλωτική κίνηση στην ευρύτερη περιοχή και θα δημιουργήσει μια συνεχή ροή επισκεπτών μεταξύ πλατείας Συντάγματος και πλατείας Ομονοίας».

Η συνολική επένδυση του concept θα φτάσει τα 15 εκατ. ευρώ, εκτός των επενδύσεων που θα πραγματοποιηθούν από τους μισθωτές, και με τη λειτουργία του έργου αναμένεται να δημιουργηθούν 500 θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, και με το μεγαλύτερο μέρος των μισθώσεων να έχει ήδη κλείσει, οι τελευταίες συμφωνίες θα ολοκληρωθούν μέχρι τα τέλη του έτους και η ΣΤΟΑ αναμένεται να ανοίξει τις πύλες της στο κοινό πριν από το καλοκαίρι του 2025.

Η Στοά μέσα στον χρόνο

1836 Ιδρύεται η Εν Αθήναις Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία (Φ.Ε.), ιδιοκτήτρια του Μεγάρου, με σκοπό την προαγωγή της παιδείας στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και κυρίως τη μόρφωση των γυναικών.

1850 Ολοκληρώνεται το έργο στέγασης του Παρθεναγωγείου και το κτίριο ονομάζεται Αρσάκειο, προς τιμήν του ευεργέτη του, Α. Αρσάκη.

1880 Ολοκληρώνεται το έργο στέγασης αλληλοδιδακτικού σχολείου, του Νηπιαγωγείου των Απόρων, τάξεων εξωτερικού διδασκαλείου και θεραπευτηρίου εντός του σχολείου.

1900 Ξεκινά η οικοδόμηση κτιρίου που θα κάλυπτε όλο το τετράγωνο γύρω από το κεντρικό Αρσάκειο. Στους ορόφους θα στεγάζονταν τα σχολεία, ενώ στα ισόγεια καταστήματα προς ενοικίαση. Τότε δημιουργήθηκε και η Στοά Αρσακείου, στην προέκταση της σημερινής Χ. Τρικούπη, που αποτέλεσε επί σειρά ετών πασίγνωστο εμπορικό κέντρο της πόλης. Τη χρονιά εκείνη ξεκινά τη λειτουργία του το Καφενείο του Σιγάλα, γνωστό στέκι πολιτικών αλλά –πολύ αργότερα– και δικηγόρων, λόγω της στέγασης των δικαστηρίων στο κτίριο.

1907 O Ε. Τσίλερ αναλαμβάνει να μετασκευάσει την όψη της πτέρυγας προς την οδό Σταδίου, σχεδιάζοντας τους τρούλους στις δύο γωνίες και προσθέτοντας τα μορφοπλαστικά μπαρόκ διακοσμητικά στοιχεία καθώς και το μεταλλικό στέγαστρο στην οδό Σταδίου. Η στοά, έργο του αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Μαρούδη, διέθετε γυάλινη οροφή με θόλο στο κέντρο, επιτρέποντας έτσι να διαχέεται το φυσικό φως στον χώρο.

1925 Oλοκληρώνεται η ανοικοδόμηση και η αναδιαμόρφωση των κτιρίων του τετραγώνου σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Μαρούδη, Τσίλερ, Κριεζή, Δημάδη κ.ά. Έτσι, στις αρχές του 20ού αιώνα το κτιριακό συγκρότημα καταλάμβανε πλέον ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο που καταλαμβάνει μέχρι και σήμερα. (Πρόσοψη επί τεσσάρων οδών: Σταδίου, Πεσμαζόγλου, Αρσάκη και Πανεπιστημίου.)

1937 Τμήμα του Αρσακείου Μεγάρου κατεδαφίζεται για να χτιστεί ο κινηματογράφος Ορφεύς.

1954 Στεγάζεται το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν».

1982 To Μέγαρο παύει να στεγάζει το Ειρηνοδικείο, την Εισαγγελία και το Εφετείο Αθηνών.

1992 Την κατασκευή της Στοάς του Βιβλίου και των καταστημάτων αναλαμβάνει η ΔΕΠΟΣ και τη μελέτη εκπονεί ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Σ. Καλλιγάς. Τη δεκαετία του ’90 το Αρσάκειο Μέγαρο ανακαινίζεται προκειμένου να φιλοξενήσει το Συμβούλιο της Επικρατείας.

1996 Με την ευκαιρία του εορτασμού των 160 χρόνων της, η Φ.Ε. εγκαινιάζει τη λειτουργία της Στοάς του Βιβλίου. Αίθουσες Λόγου και Τέχνης φιλοξενούν εκπαιδευτικές, πολιτιστικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες. 

*Φωτογραφικό υλικό από το αρχείο της Φιλεκαιδευτικής Εταιρείας και της Legendary Food.