Μαυρόγυπες: Τώρα που κάηκε το τελευταίο καταφύγιο στο Δάσος της Δαδιάς;

Ίσως είδατε τις φωτογραφίες με τους δύο μαυρόγυπες που κατέβηκαν στο δάσος της Δαδιάς, όταν έσβησε η πυρκαγιά μετά από 17 μέρες, να στέκονται στην άσφαλτο σαστισμένοι. Είμαστε τόσο αποκομμένοι από τη φύση που χρειάζεται να διανύσουμε κάποιο δρόμο για να συγκλονιστούμε με τέτοιες εικόνες. Από την άλλη, κάθε φορά που μιλάω με κάποιον δασολόγο καταλαβαίνω ότι οι ειδικοί έχουν άλλο βλέμμα μπροστά στην καταστροφή, πιο αισιόδοξο, που έχει να κάνει κυρίως με το ότι γνωρίζουν πως η φύση, όσο κι αν έχει πληγωθεί, θα ξαναβρεί τις ισορροπίες της.

Το ερώτημα για το αν θα τα καταφέρουν οι μαυρόγυπες με οδήγησε στην Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης, μια περιβαλλοντική οργάνωση με σημαντική παρουσία στις περιοχές Έβρου και Ροδόπης, με στόχο την προστασία των αρπακτικών πουλιών ως δείκτες βιοποικιλότητας. Όπως μου εξηγεί ο κ. Λευτέρης Καψάλης, δασολόγος και ερευνητής πεδίου, η ΕΠΒΘ δημιουργήθηκε πριν από 3 χρόνια. Τα μέλη της προέρχονται από το πρόγραμμα πεδίου του WWF Ελλάς στη Δαδιά, με ενεργή δράση από το 1980 και μόνιμη επιστημονική ομάδα από το 1992, που συνέβαλε καθοριστικά στην επιβίωση των πουλιών με συμπληρωματική τροφή και άλλες δράσεις. Από τότε που μειώθηκε η κτηνοτροφία στο δάσος η εύρεση τροφής για τους μαυρόγυπες, που είναι νεκροφάγα, έγινε πιο δύσκολη και ο πληθυσμός τους –που άκμαζε στην ελληνική ύπαιθρο μέχρι το 1950– ελαττώθηκε δραματικά. Η μείωση των κουφαριών των κτηνοτροφικών ζώων έπρεπε να ενισχυθεί με ταΐστρες όπου περίπου μία φορά την εβδομάδα οι υπεύθυνοι άφηναν κάποιο ψοφίμι.

Το 1980 εκδόθηκε απόφαση που έθεσε το δάσος της Δαδιάς προστατευμένη περιοχή σε έκταση 350.000 στρεμμάτων. Το 2006 κηρύχθηκε Εθνικό Πάρκο με έκταση 428.000 στρεμμάτων, από τα οποία τα 72.900 αποτελούν τις δύο ζώνες προστασίας της φύσης (Α1 και Α2 ή, αλλιώς, μεγάλος και μικρός πυρήνας). Στους πυρήνες επιτρέπονται οι ανθρώπινες δραστηριότητες που ιστορικά ασκούνταν και συνέβαλλαν στη διατήρηση της «καλής κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος» και απαγορεύτηκαν οι δραστηριότητες που προκαλούν όχληση ή θέτουν σε κίνδυνο την ύπαρξη της άγριας ζωής και ειδικότερα των αρπακτικών πουλιών. Ο πυρήνας του δάσους φιλοξενεί (ή φιλοξενούσε;) το μοναδικό φυσικό αναπαραγόμενο πληθυσμό μαυρόγυπα σε ολόκληρη τη Βαλκανική χερσόνησο.

Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου συμπεριλαμβάνεται στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 και έχει χαρακτηριστεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα και ως τόπος Κοινοτικής Σημασίας.

Τι θα απογίνουν οι μαυρόγυπες;

«Οι νεοσσοί που γεννήθηκαν φέτος είχαν πια την ικανότητα να πετάξουν, είχαν πτερωθεί όταν ξεκίνησε η πυρκαγιά. Δεν πιστεύουμε ότι κάποιο πουλί κάηκε πάνω στη φωλιά αδυνατώντας να πετάξει, κάτι που θα συνέβαινε αν η φωτιά ξεκινούσε νωρίτερα, Μάιο ή Ιούνιο, όταν οι νεοσσοί δεν μπορούσαν ακόμη να πετάξουν. Δεν μπορούμε ωστόσο να γνωρίζουμε αν κάποια τα πρόλαβε η φωτιά, δεν έχουμε προλάβει ακόμα να κάνουμε εντατικό έλεγχο» απαντάει ο κ. Καψάλης. Είναι η πρώτη μέρα που δεν έχουν ενεργό μέτωπο, υπάρχει ωστόσο ο κίνδυνος αναζωπυρώσεων. Η συνομιλία μας κάποιες φορές δυσκολεύει από τον ήχο των Canadair που πετούν στην περιοχή.

Το Εθνικό Πάρκο της Δαδιάς αποτελείται από δύο πυρήνες, τον Μεγάλο και τον Μικρό, όπως μάθαμε αυτές τις μέρες. «Στον Μεγάλο Πυρήνα, όπου ήταν και οι περισσότερες φωλιές, έχουν καεί πάρα πολλά δέντρα, πιθανόν και όλες οι φωλιές, ωστόσο θα ξέρουμε με βεβαιότητα πόσες σώθηκαν όταν βγουν για αυτοψία οι επιστήμονες της Μονάδας Διαχείρισης των Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου και Δαδιάς, αρμόδιας υπηρεσίας του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. (Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) για την παρακολούθηση πληθυσμών, τις θέσεις φωλεοποίησης, τον ακριβή αριθμό ζευγαριών, την επόμενη άνοιξη, αλλά και για τις δράσεις που θα ακολουθήσουν μετά τη φωτιά».

Στον Μικρό Πυρήνα είναι λίγο καλύτερα τα πράγματα. «Η φωτιά εκεί πέρασε σε πολλά σημεία έρπουσα, και ελπίζουμε ότι οι φωλιές έχουν παραμείνει. Το σημαντικό είναι ότι υπάρχει επαρκής αριθμός διαθέσιμων δέντρων, δέντρα δηλαδή μεγάλης ηλικίας, ψηλά και στέρεα όπου μπορούν οι μαυρόγυπες να φτιάξουν στην κορυφή τους τις φωλιές τους που είναι πολύ μεγάλες – χωράει άνθρωπος να ξαπλώσει. Ακόμη δηλαδή και αυτά που έχασαν τη φωλιά τους θα μπορούν να φωλιάσουν εκεί. Είναι πολύ σημαντικό και αισιόδοξο ότι υπάρχουν αρκετά διαθέσιμα δέντρα, γιατί τις τελευταίες ημέρες ακούγεται συχνά ότι οι μαυρόγυπες θα φύγουν, ότι θα πάνε σε άλλες περιοχές όπως στη Βουλγαρία ή αλλού. Δεν είναι αλήθεια, τα πουλιά αυτά έχουν πολύ ισχυρό τα αίσθημα της φιλοπατρίας και θα παραμείνουν στον τόπο τους. Τώρα αν θα έχουν ικανό αριθμό θέσεων φωλεοποίησης θα το μάθουμε σύντομα και θα πρέπει να το διαχειριστούμε αναλόγως. Αλλά σίγουρα θα παραμείνουν αναζητώντας τροφή και θέσεις να φτιάξουν τη φωλιά τους».

Πολύ σημαντικό επίσης είναι να υπάρχει διαθέσιμη τροφή στο δάσος. «Ίσως χρειαστεί περαιτέρω ενίσχυση της διαθέσιμης τροφής, από αυτή που ήδη γίνεται όλα αυτά τα χρόνια με τον χώρο ενισχυτικής τροφοδοσίας (ταΐστρα) μία μέρα την εβδομάδα. Τις υπόλοιπες μέρες τα πουλιά αναζητούν τροφή σε μια πολύ μεγάλη περιοχή, σε όλο τον ορεινό και ημιορεινό όγκο της Ροδόπης μέχρι τον Νέστο και τη Βουλγαρία, και επιστρέφουν πάλι στη Δαδιά. Επίσης είναι πολύ σημαντικό στον δρόμο τους να μην αντιμετωπίσουν απειλές». Τα πουλιά αυτά κατέχουν την υψηλότερη θέση στην τροφική πυραμίδα των άγριων ζώων (μόνο οι νεοσσοί τους μπορούν να θηρευθούν από άλλα ζώα). Από τι κινδυνεύουν;

Οι απειλές που αντιμετωπίζουν οι μαυρόγυπες

Η πρώτη απειλή είναι η θανάτωση από την παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων, κοινώς οι φόλες. Είναι μια δραστηριότητα απαγορευμένη σχεδόν 30 χρόνια και υπάρχουν αυστηρές ποινές, δυστυχώς όμως είναι συχνή πρακτική με αποτέλεσμα τη θανάτωση όχι μόνο των ζώων που βρίσκονται στο στόχαστρο, όπως αλεπούδες, λύκοι, ασβοί και σκυλιά, αλλά και πολλών απειλούμενων ειδών της άγριας πανίδας, όπως οι σπάνιοι γύπες που βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας. Ποιοι και γιατί τις βάζουν;

«Η παρουσία των άγριων ζώων σε μια περιοχή όπως η Θράκη συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Μπορεί να τις βάζουν οι κτηνοτρόφοι για να προστατεύσουν τα ζώα τους, οι κυνηγοί για να μειώσουν τις επιθέσεις του λύκου στα κυνηγόσκυλα, ακόμα και γεωργοί για τα αγριογούρουνα που κάνουν ζημιές στις καλλιέργειες. Ποτέ ωστόσο δεν έχουν συλληφθεί δράστες».

Ο κ. Καψάλης εξηγεί ότι μέσω της τροφικής αλυσίδας τα νεκρά δηλητηριασμένα ζώα γίνονται τα ίδια δηλητηριασμένα δολώματα και καταλήγουν στους γύπες. Η Ομάδα Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων της ΕΠΒΘ διαθέτει δύο εκπαιδευμένους σκύλους για ανίχνευση δηλητηριασμένων δολωμάτων. «Πηγαίνουμε όσο πιο άμεσα γίνεται όταν ενημερωθούμε και “καθαρίζουμε” την περιοχή τόσο από τα νεκρά ζώα όσο και από τα δηλητηριασμένα δολώματα, ώστε να μη συνεχιστεί η αλυσίδα και πεθάνουν και άλλα».

Η δεύτερη σημαντικότερη απειλή είναι οι ανεμογεννήτριες.

«Στον Έβρο και στη Ροδόπη έχουμε ήδη 276 εγκατεστημένες ανεμογεννήτριες και 189 νέες περίπου έχουν λάβει περιβαλλοντική αδειοδότηση, οι περισσότερες στους διαδρόμους πτήσεων ή σε περιοχές που τακτικά χρησιμοποιούν αρπακτικά πουλιά και οι γύπες. Πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα ώστε να δημιουργηθούν ασφαλείς ζώνες εντός και εκτός των καμένων εκτάσεων όπου δεν θα γίνονται νέα αιολικά πάρκα, όπως επίσης να υπάρξει μέριμνα για αυτά που έχουν αδειοδοτηθεί αλλά δεν έχουν κατασκευαστεί ακόμη. Αν κατασκευαστούν ο αριθμός τους θα φτάσει τις 465 και οι θανατώσεις των προστατευόμενων πουλιών θα είναι πολύ περισσότερες από τις ήδη καταγεγραμμένες (26 νεκρά αρπακτικά πουλιά εκ των οποίων 15 γύπες). Επομένως οι όποιες δράσεις αποκατάστασης θα είναι πολύ δύσκολο να επιτύχουν αν δεν ληφθεί μέριμνα για τη μείωση των απειλών. Ως χώρα είμαστε ήδη ένα βήμα πριν από το ευρωπαϊκό δικαστήριο λόγω μη ορθής εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και μη ορθής χωροθέτησης των αιολικών σταθμών. Μετά από συνεχείς προειδοποιήσεις βρισκόμαστε στο στάδιο αιτιολογημένης γνώμης, ζητούνται πειστικές εξηγήσεις για το ποια μέτρα θα πάρουμε άμεσα».

Τα μεγάλα αρπακτικά, όπως οι γύπες, πετούν από το ένα μέρος στο άλλο εκμεταλλευόμενα τα θερμά ανοδικά ρεύματα τα οποία τα ωθούν, σώζοντας έτσι ενέργεια κατά τις μετακινήσεις τους για αναζήτηση τροφής. Τα ίδια ρεύματα αέρα που εκμεταλλεύονται και τα αιολικά πάρκα. Καθώς δεν έχουν δυνατότητες ελιγμών, όπως μικρότερα αρπακτικά (π.χ. γεράκια), προσκρούουν στις ανεμογεννήτριες και τραυματίζονται θανάσιμα. «Έχουν βρεθεί πάρα πολλά πουλιά και νυχτερίδες νεκρά, είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να μειώσουμε τις προσκρούσεις, ειδικά μετά τη φωτιά».

Δεν πρέπει ωστόσο να δαιμονοποιούμε τις ανεμογεννήτριες. «Προφανώς και τις χρειαζόμαστε, είναι απαραίτητη η αιολική ενέργεια για να φτάσουμε τους στόχους της Ελλάδας για ΑΠΕ, όμως αυτό που δεν έχουμε κάνει –και το κάνουν όλες οι χώρες της Ευρώπης– είναι να καθορίσουμε τις περιοχές που μπορούν να κατασκευαστούν αιολικά πάρκα χωρίς επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα». Νεκροί γύπες μπορεί να βρεθούν μέσω δορυφορικού πομπού που έχουν επάνω τους 500 μέτρα ή και μακρύτερα, καθώς εκσφενδονίζονται σε πυκνό δάσος ή πλαγιές, κι άλλοτε ακρωτηριάζονται και πεθαίνουν από εξάντληση αδυνατώντας να πετάξουν ή επειδή τα θανατώνει κάποιο αρπακτικό, αλεπού ή λύκος.

Αυτές οι δύο απειλές άλλωστε είναι από τις κυριότερες αιτίες που ο πληθυσμός των μαυρόγυπων δεν αυξάνεται.

«Ο πληθυσμός τους δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια, καθώς τα μεμονωμένα μπορεί να κινούνται καθημερινά διανύοντας μεγάλες αποστάσεις και χρειάζεται συνδυασμός μεθόδων καταγραφής. Μπορούμε όμως να μετρήσουμε τα ζευγάρια γνωρίζοντας τις θέσεις φωλεοποίησης. Τα τελευταία 15-20 χρόνια είχαν μια τάση σταθεροποίησης, γύρω στα 30-35 ζευγάρια. Παρότι κάθε χρόνο γεννούν ένα μικρό, ο αριθμός του πληθυσμού –συνολικά γύρω στα 100-120 άτομα– παρέμενε σταθερός εξαιτίας κυρίως της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων και των αιολικών πάρκων».

Οι αρμονική συμβίωση των ανθρώπων της υπαίθρου με τους μαυρόγυπες

Στους πυρήνες του Εθνικού Πάρκου της Δαδιάς απαγορεύτηκαν οι δραστηριότητες που θα ενοχλούσαν ή θα απειλούσαν τους μαυρόγυπες, η υλοτομία και η βόσκηση όμως όχι μόνο επιτρέπονταν αλλά θα έπρεπε και να ενισχύονται. «Οι δραστηριότητες που έκανε ο αγροδασικός πληθυσμός παλιότερα ήταν καθοριστική για την ισορροπία του οικοσυστήματος.

Μέχρι τη δεκαετία του ’80 το δάσος αυτό αριθμούσε κάποιες δεκάδες χιλιάδες κτηνοτροφικά ζώα, σήμερα έχουν μειωθεί δραματικά και τα λίγα μαντριά που υπήρχαν κάηκαν ή απειλήθηκαν από τη φωτιά και δεν είμαστε βέβαιοι πόσοι από αυτούς θα τα ξαναφτιάξουν και αν ή για πόσο ακόμη θα συνεχίσουν την κτηνοτροφία στην περιοχή. Τα πουλιά αυτά χρειάζονται ανοίγματα μέσα στο δάσος και για τον λόγο αυτό χρειαζόμαστε κτηνοτροφία, καθώς η βόσκηση συνέδραμε και ειδικά τα κατσίκια καθάριζαν το δάσος, ενώ τα ζώα που πεθαίνουν αποτελούν πηγή τροφής για τους γύπες. Θα έπρεπε όλα αυτά τα χρόνια η πολιτεία να έχει αντικαταστάσει αυτή την απώλεια με άλλες δράσεις διαχείρισης, όπως υλοτομίες, και να μειώνεται η συσσώρευση καύσιμης ύλης».

Αλλά για να γίνει αυτό θα έπρεπε να δίνεται επαρκής χρηματοδότηση στις δασικές υπηρεσίες και τους δασικούς συνεταιρισμούς, «ακόμα και στους κτηνοτρόφους, κάποιοι μπορεί να συνέχιζαν το επάγγελμα αν είχαν στήριξη. Αυτό δεν έγινε ούτε μετά την περσινή φωτιά, όταν φάνηκε το πρόβλημα της εγκατάλειψης – έκαιγε με τρομερή δύναμη χωρίς να υπάρχει καν αέρας».

Οι πρωτοβουλίες διαχείρισης μέσα στα χρόνια ήταν λιγοστές. Η πρώτη περιβαλλοντική μελέτη κατατέθηκε το 1995 από το WWF και ενώ είχε εγκριθεί δεν βρέθηκαν ποτέ τα χρήματα για να υλοποιηθεί. Στις αρχές του 2000, η WWF βρήκε χρηματοδότηση μέσω ευρωπαϊκού προγράμματος, δόθηκαν χρήματα σε συνεταιρισμούς για να κόψουν δέντρα, όμως κι αυτό το πρόγραμμα σταμάτησε.

Από τότε μόλις το 2016 υπήρξε για πρώτη φορά Ειδικό Διαχειριστικό Σχέδιο που συνέταξε η ίδια η δασική υπηρεσία με καλά μελετημένο προϋπολογισμό. Τι συνέβη με αυτό;

Υπήρχε το Σχέδιο για την Προστασία του Εθνικού Πάρκου της Δαδιάς, αλλά όχι τα χρήματα

Ο κ. Πέτρος Ανθόπουλος είναι Διευθυντής Δασών Έβρου και ένας από τους συντάκτες του σχεδίου του οποίου την εφαρμογή παρακολουθούσε στενά. Όπως μας λέει, η σύνταξη του Ειδικού Διαχειριστικού Σχεδίου (ΕΔΣ) για το δάσος της Δαδιάς ολοκληρώθηκε από τη Διεύθυνση Δασών Ν. Έβρου το 2016 και προέβλεπε καθαρισμό του δάσους, υλοτομίες, συντηρήσεις αντιπυρικών ζωνών, δρόμων και δεξαμενών νερού.

«Το Σχέδιο εφαρμοζόταν μέχρι τώρα, αλλά όχι συνολικά. Αυτό που κυρίως κάναμε ήταν ότι μεγαλώσαμε τις αντιπυρικές ζώνες – εκεί που ήταν 5-10 μέτρα, κόβαμε τα μεγάλα πεύκα εκατέρωθεν στον δρόμο ώστε να δημιουργηθεί μια μεγάλη στεγασμένη αντιπυρική ζώνη 10 -15 μέτρων –απομακρύνοντας δηλαδή εύφλεκτα δέντρα και αφήνοντας δρύες και πλατύφυλλα που δεν καίγονται εύκολα–, δημιουργώντας αντιπυρικές ζώνες 40 και 50 μέτρων. Στην πράξη αυτό φάνηκε πως δεν βοήθησε και πολύ γιατί η φωτιά ήταν γιγάντια. Τα άλλα μέτρα του Ειδικού Διαχειριστικού Σχεδίου, τα οποία όμως δεν προλάβαμε να κάνουμε, προέβλεπαν διάνοιξη των καρόδρομων, τους οποίους ξέραμε από παλιά και είχαν κλείσει, τους χαρτογραφήσαμε και έπρεπε να υλοτομηθούν για να υπάρχει πρόσβαση σε περίπτωση πυρκαγιάς. Επίσης διάνοιξη διακένων μέσα στο δάσος, για να κατεβαίνουν τα αρπακτικά, και αραίωση της βλάστησης στο εσωτερικό των πυρήνων ώστε να πέσει η ένταση ενδεχόμενης πυρκαγιάς, όπως και κάποιες δεξαμενές νερού».

Όλα αυτά δεν έγιναν, παρότι εγκρίθηκαν από το Υπουργείο, γιατί δεν ήταν αρκετή η χρηματοδότηση. Τα τελευταία δύο χρόνια με το πρόγραμμα ANTINERΟ πήραν περίπου 1,5-2 εκ. για να συντηρηθούν οι δρόμοι και οι αντιπυρικές, αλλά και πάλι δεν προβλεπόταν δασική διαχείριση μέσα στον πυρήνα του Εθνικού Πάρκου της Δαδιάς.

Ο κ. Πέτρος Ανθόπουλος ήταν από την πρώτη μέρα στο μέτωπο της φωτιάς συντονίζοντας τις δασικές υπηρεσίες. Εκτιμά ότι η φωτιά πήρε τέτοια έκταση επειδή, λόγω της κινητοποίησης στον νότιο Έβρο στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης, στη Δαδιά δεν υπήρχαν επαρκείς δυνάμεις. «Η άμεση επέμβαση στην καταστολή είναι πολύ σημαντική. Η φωτιά που την αφήνεις και εξελίσσεται, μετά γιγαντώνεται». Παρότι ένα τόσο πολύτιμο δάσος έπρεπε με κάθε τρόπο να προστατευθεί – αυτό είναι το μεγάλο τους (και όλων μας) παράπονο.

«Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι η καθ’ ύλην αρμόδια για τη διαχείριση και την πρόληψη είναι η δασική υπηρεσία, η οποία όμως έχει απαξιωθεί, σε χρηματοδότηση και προσωπικό, έχουν να γίνουν προσλήψεις από το 2006. Οι Δασικές Υπηρεσίες πρέπει πάση θυσία να ανασυνταχθούν γιατί είναι από τις υπηρεσίες που κρατάνε Θερμοπύλες, ειδικά σε τέτοια μέρη. Χρειάζονται επιπλέον κίνητρα ώστε να επιστρέψει ο κόσμος στην ύπαιθρο ώστε με τις αγροδασικές εργασίες να ευεργετείται το δάσος και να μην ερημώνει, ειδικά σε περιοχές ακριτικές που πρέπει να κρατήσουν τον κόσμο τους».

Aegypius monachus ή μαυρόγυπας

Ο σκοτεινός άρχοντας των αιθέρων έχει πάρει το όνομά του επειδή καθώς πετάει δίνει την εντύπωση πως είναι μαύρος.

Kαθιστός έχει ύψος 1,10 μέτρα, είναι ο πιο δυνατός από τους γύπες της Ευρώπης, οι φτερούγες τους ανοιχτές φτάνουν τα 3 μέτρα και είναι το βαρύτερο πτηνό χωρίς απώλεια πτητικής ικανότητας. Φωλιάζει στις κορυφές της μαυροπεύκης όπου η βλάστηση είναι αραιή. Πετάει μόνος του ή με το ταίρι του, φτάνοντας πολύ μακριά για να βρει τροφή. Ζευγαρώνει όταν συμπληρώσει το 5ο έτος, το αυγό κλωσούν και οι δύο γονείς για 55 μέρες και σε 3 μήνες ο νεοσσός είναι έτοιμος να πετάξει. Το ζευγάρι συνεργάζεται στην κατασκευή της φωλιάς.

Χρησιμοποιούν την ίδια φωλιά κάθε χρόνο, εκτός αν υποχρεωθούν να την εγκαταλείψουν λόγω κινδύνου. Είναι μονογαμικά πουλιά και συνήθως μένουν με τον σύντροφό τους ως το τέλος της ζωής τους.

Τι θα γίνει το δάσος της Δαδιάς μετά τη φωτιά;

Αυτό που όλοι οι δασολόγοι τονίζουν είναι ότι οι καμένες εκτάσεις χρειάζονται διαχείριση από τις δασικές υπηρεσίες, που θα καλύψει το κενό της ανθρώπινης αγροδασικής δραστηριότητας. Πρέπει να πάνε τα επόμενα χρόνια και να αφαιρέσουν την καινούργια βλάστηση που θα βγει, όπου χρειάζεται, και να βοηθήσουν τα πιο εύρωστα δέντρα. Στο Εθνικό Πάρκο πρέπει να υπάρχει μέριμνα για διαθέσιμη τροφή και να διαχειριστούν τις απειλές. «Θα είναι κρίμα να κάνουμε τόση προσπάθεια, να δίνουμε τόσα χρήματα, και τα πουλιά να θανατώνονται για άλλους λόγους» τονίζει ο κ. Καψάλης.

Και επειδή ακούμε πολλά και αντιφατικά για το πόσο χρειάζεται το δάσος για να ξαναγίνει, υπάρχει απάντηση.

«Στο δάσος της Δαδιάς έχουμε δύο είδη πεύκων, το μαυρόπευκο και την τραχεία πεύκη τα οποία έχουν γενικά καλή φυτρωτική ικανότητα και ικανότητα αναγέννησης. Ήδη από τον επόμενο χρόνο θα αρχίζει να πρασινίζει, θα βγαίνουν κάποιες πόες, χρόνο με τον χρόνο θάμνοι και έπειτα τα δέντρα. Θα βοηθήσει ότι κάποια δέντρα δεν έχουν καεί ή δεν έχουν καεί ολοσχερώς και θα παραμείνουν ζωντανά. Σε 10-15 χρόνια θα έχουμε νέα δέντρα και σίγουρα μια πολύ καλή εικόνα για την πορεία της αναγέννησης του δάσους. Ευτυχώς δεν έχουμε τις τεράστιες κλίσεις που έχουν τα ψηλά βουνά, έχει σημασία να διατηρηθεί το χώμα, και βέβαια πάντα γίνονται στις αναδασωτέες εκτάσεις αντιπλημμυρικά έργα και έργα στήριξης τους εδάφους, και το δάσος τελικά θα αναγεννηθεί.

»Και κάποια στιγμή στο μέλλον (ίσως χρειατούν περισσότερα από 50 χρόνια) θα υπάρξουν ξανά τα μεγάλα πεύκα τα στέρεα χοντρά κλαδιά και την πλατιά κορφή για να φωλιάσουν περισσότεροι μαυρόγυπες».