Η ευκαιρία για την οικονομία είναι «μπλε»!

Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους ωκεανούς στη Λισαβώνα δεν συγκέντρωσε δημοσιότητα. Ούτε η έκκληση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ να μην αντιμετωπίζουμε την κατάσταση στους ωκεανούς και τις θάλασσές μας ως αυτόματο μηχανισμό που αποκαθιστά τις βλάβες από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Η παγκόσμια συνάντηση της Λισαβώνας επανέφερε ωστόσο στο προσκήνιο την έννοια της «γαλάζιας οικονομίας», σε μια περίοδο που τα σενάρια για ύφεση επιστρέφουν στην Ευρώπη.

Η «γαλάζια οικονομία», όπως ορίζεται από την Παγκόσμια Τράπεζα, «είναι η βιώσιμη χρήση των πόρων των ωκεανών για οικονομική ανάπτυξη, αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και των θέσεων εργασίας,. με υγεία στο οικοσύστημα των ωκεανών». Στην ΕΕ με βάση τα στοιχεία του 2020 από την Κομισιόν η «γαλάζια οικονομία» συνεισφέρει:

• 2.804.609 θέσεις εργασίας από τον παράκτιο τουρισμό,
• 545.573 από τις ιχθυοκαλλιέργειες και οστρακοκαλλιέργειες,
• 403.049 από τις θαλάσσιες μεταφορές,
• 382.624 από τις δραστηριότητες των λιμανιών,
• 299.084 από τα ναυπηγεία,
• 10.481 από τα offshore αιολικά πάρκα και
• 10.063 από τις εξορύξεις πετρελαίου, φυσικού αερίου και μετάλλων.

Στη βασική ερώτηση αν όλες αυτές οι δραστηριότητες που βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα της «γαλάζιας οικονομίας» μπορούν να συνυπάρχουν συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά με συνεργασία και αποδοχή από τους κατοίκους των νησιών και των παράκτιων περιοχών, η απάντηση είναι «ναι» υπό μια σειρά προϋποθέσεις:

• Χωροταξικός σχεδιασμός με απόλυτο σεβασμό στην περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ. Στην Ελλάδα έχουμε καθυστερήσει σε αυτή την παράμετρο. Ωστόσο πλέον δεσμεύτηκαν πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την εκτέλεση αυτού του κομβικού έργου. Δεδομένου ότι η ΕΕ στοχεύει στην ανάπτυξη 60 GW offshore αιολικής ενέργειας ως το 2030 και 300 GW ως το 2050, η χωροθέτηση αποτελεί το «κλειδί» για τα επόμενα ταχύτατα βήματα. Η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη εξαγγείλει σχεδιασμό για παραγωγή 2GW υπεράκτιας αιολικής ενέργειας ως το 2030.
• Ενιαία κριτήρια για χρηματοδότηση ώστε να προσδιοριστούν διεθνώς τα «μπλε δάνεια» και οι εγγυήσεις που χρειάζονται για την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στον πυλώνα της «γαλάζιας οικονομίας». Μέχρι τώρα σχετικά κριτήρια έχει εκδώσει το International Finance Corporation ανοίγοντας το δρόμο στην αγορά των κεφαλαίων.
• Δημόσια αποδοχή των δραστηριοτήτων που συνδέονται με τη «γαλάζια οικονομία» στο σύνολό τους. Από το ψάρεμα που δεν «ξυρίζει» το βυθό, μέχρι τα πλαστικά μιας χρήσης που απαγορεύονται μεν αλλά κυκλοφορούν ακόμη και καταλήγουν στις χωματερές ή και στη θάλασσα, από τα έργα προστασίας των ακτών και του πλούτου που κρύβουν στα ρηχά και στα βαθιά, μέχρι την εγκατάσταση αιολικών υπεράκτιων πάρκων και μηχανημάτων για την παραγωγή ενέργειας από τα κύματα, όλες μα όλες οι εν λόγω δραστηριότητες και η κάθε μία χωριστά, δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν χωρίς τη στήριξη των ανθρώπων που ζουν κοντά στη θάλασσα, χωρίς την εμπιστοσύνη τους στους θεσμούς που καλούνται να εφαρμόσουν την πιο αυστηρή και απαιτητική περιβαλλοντική νομοθεσία του κόσμου, αυτή της ΕΕ.

Από την αντικατάσταση των διχτυών των ψαράδων, μέχρι τα έργα για την αναβάθμιση των λιμανιών μας με υποδομές για εναλλακτικά καύσιμα, από την προστασία θαλάσσιων περιοχών, ακόμη και την απαγόρευση ανθρώπινης δραστηριότητας σε συγκεκριμένες ακτές και θαλάσσιους χώρους, μέχρι τη χωροθέτηση των «Go to areas», των περιοχών δηλαδή όπου τα υπεράκτια αιολικά πάρκα θα μπορούν να εγκαθίστανται με διαδικασίες fast track, όλα αποτελούν μέρος της «γαλάζιας οικονομίας» την οποία οφείλουμε να σχεδιάσουμε και να αναπτύξουμε ως ολότητα, άμεσα και αποτελεσματικά, τώρα που διαμορφώνονται συνθήκες προτεραιοποιήσης της «γαλάζιας οικονομίας». Με αριθμούς από την Παγκόσμια Τράπεζα -περιλαμβάνονται σε έκθεση πριν την πανδημία-, η «γαλάζια οικονομία» την περίοδο 2010-2030 έχει τη δυνατότητα να συνεισφέρει επιπλέον 3 τρισ. δολάρια στην παγκόσμια οικονομία και 40 εκ. θέσεις εργασίας.

Ωστόσο, η ανάγκη να καταστήσουμε τη «γαλάζια οικονομία» μέρος του κεντρικού αναπτυξιακού σχεδιασμού της Ελλάδος είναι ευρύτερη. Η ανάπτυξη της «γαλάζιας οικονομίας» προσφέρει πολλά περισσότερα από την ενίσχυση ενός οικονομικού πυλώνα. Μπορεί να δώσει στους κατοίκους των παράκτιων περιοχών και των νησιών μας μια μακροχρόνια προοπτική, που θα συνδυάζεται με έσοδα και θέσεις εργασίας σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και θα προέρχεται από τη συμμετοχή τους στη διαχείριση του οικοσυστήματος της θάλασσας με την οποία συμβιώνουν. Η «γαλάζια οικονομία» μπορεί να δώσει ασφάλεια, μπορεί να φέρει πολλές επιπλέον δουλειές, μπορεί να αναπτύξει πολλές περιοχές της πατρίδας μας με άξονες τη συνύπαρξη, τη συνεργασία και τη βιωσιμότητα της θάλασσας που μας προσφέρει το 80% του οξυγόνου που αναπνέουμε.