Πράσινες θέσεις εργασίας σημαίνει Βιώσιμη Οικονομία

Πριν μερικά χρόνια ήταν άγνωστες λέξεις. Βιώσιμη οικονομία, κυκλική οικονομία, βιώσιμες θέσεις εργασίας για τους πολλούς είναι οι νέες διαστάσεις στα οικονομικά προγράμματα. Οι πράσινες πολιτικές έχουν εδραιωθεί στην ΕΕ και αποτελούν πλέον κύριο πυλώνα πολλών πολιτικών κομμάτων. Από την αριστερά έως την δεξιά, κόμματα προωθούν στα οικονομικά προγράμματα τους την ενεργειακή μετάβαση, τη μείωση της σπατάλης ενέργειας, τη διαχείριση της παραγωγής αποβλήτων, τον μετασχηματισμό των μετακινήσεων και τις βιώσιμες πόλεις. Δυστυχώς όμως, τα περισσότερα δεν ακολουθούν τις αρχές της πολιτικής οικολογίας στην οποία οφείλουν την ύπαρξη τους. Το αποτέλεσμα είναι οι πολιτικές ναι μεν να ευαγγελίζονται τις πράσινες έννοιες αλλά να αποτυγχάνουν στη συστημική αλλαγή που απαιτείται για να επιτευχθεί η ουσιαστική μεταστροφή της οικονομίας σε μία που θα είναι βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη.

Ας εξετάσουμε το θέμα από την σκοπιά των πράσινων θέσεων εργασίας, άνω των 4,5 εκατομμυρίων το 2019 σύμφωνα με την Eurostat. Η κυβέρνηση προωθεί μεγάλες επενδύσεις ΑΠΕ, κυρίως μεγάλα φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα. Τα ενεργειακά πάρκα αυτά συνήθως απαιτούν συμπληρωματικά έργα όπως δρόμους και δίκτυα μεταφοράς ενέργειας αφού τα περισσότερα τοποθετούνται σε ημιορεινές, ορεινές περιοχές ή σε νησιά και μακριά από τα αστικά ή βιομηχανικά κέντρα που θα καταναλώσουν τη μερίδα του λέοντος από την ενέργεια που θα παραχθεί. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα θα υπάρξει οργασμός οικονομικής και κατασκευαστικής δραστηριότητας που θα συμβάλλει στο αφήγημα της ανάπτυξης και της ενεργειακής μετάβασης. Θα επιτρέψει μόχλευση κονδυλίων από τράπεζες που προτιμούν να δανείζου κεφάλαια σε επιχειρήσεις με ρευστότητα και κερδοφορία. Όμως μόλις τελειώσουν τα έργα θα υπάρξει άμεση επιστροφή στη προ έργου κατάσταση. Τα μεγάλα αυτά πάρκα διαχειρίζονται μικρές ομάδες εργαζομένων, κάποιοι εξ αυτών δεν θα μένουν καν στη περιοχή. Δηλαδή, οι περισσότερες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν θα είναι πρόσκαιρες και δεν θα συμβάλουν στη μακροπρόθεσμη μείωση της ανεργίας στην περιοχή. Η οικονομική συμβολή του έργου στην τοπική οικονομία θα έχει παρόμοια πορεία, θα είναι μικρής διάρκειας αφού η τοπική κοινωνία θα λάβει μόνο κάποια μικρά και ελεγχόμενα από την εταιρία οικονομικά οφέλη. Κανένας δεν θα ασχοληθεί ιδιαίτερα με το κόστος σε πιθανή καταστροφή βιοποικιλότητας, το κόστος ανάπτυξης νέων δικτύων, την πιθανή συμβολή των νέων δρόμων σε πλημμυρικά φαινόμενα, ή το κόστος αποκατάστασης του περιβάλλοντος.

Αντίθετα με αυτή την λογική που βλέπει την ενεργειακή μετάβαση ως μια νέα μορφή οικονομικής ανάπτυξης, η πράσινη λογική βλέπει στην ενεργειακή μετάβαση μια ολιστική μακροπρόθεσμη λύση για οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Σε συνδυασμό με την ενεργειακή αναβάθμιση μπορεί να προσφέρει μακροχρόνιες και βιώσιμες θέσεις εργασίας στις τοπικές κοινωνίες. Επιπλέον οι θέσεις αυτές θα είναι σε ΜΜΕ ή μικρό-επιχειρήσεις οι οποίες θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της τοπικής επιχειρηματικότητας. Στην Ευρώπη, οι ΜΜΕ και μίκρο επιχειρήσεις είναι η ραχοκοκαλιά της οικονομίας αποτελώντας σύμφωνα με το Euroactive, το 99,8% των επιχειρήσεων και το 65% των θέσεων εργασίας. Ένα πρόγραμμα τοποθέτησης φωτοβολταϊκών με ταυτόχρονη ενεργειακή αναβάθμιση και τοποθέτηση αντλιών ενέργειας μπορεί να προσφέρει εργασία σε πολλές ειδικότητες και το σημαντικότερο από την τοπική κοινωνία. Θα είναι θέσεις εργασίας για εξειδικευμένους εργαζομένους και ειδικούς επιστήμονες οι οποίες μπορούν όχι μόνο να αποτρέψουν το brain drain γενικότερα αλλά και να συμβάλλουν στην επιστροφή πολιτών στην περιφέρεια. Οι θέσεις εργασίας θα είναι μακροπρόθεσμες και τοπικές, θα τονώσουν την τοπική οικονομία και την τοπική αγορά. Οι θετικές επιδράσεις για την περιφέρεια θα είναι ευρείες και σημαντικές εάν η εστίαση είναι στην υποστήριξη ίδρυσης ΜΜΕ και μίκρο επιχειρήσεων αντί ή παράλληλα με κάποια μεγάλα ενεργειακά πάρκα. Επιπλέον συνάδουν με τις στρατηγικές της ΕΕ και μπορούν να αυξήσουν τις δυνατότητες απορρόφησης Ευρωπαϊκών κονδυλίων.

Τα φωτοβολταϊκά σε στέγες δεν ενδείκνυνται όμως σε παραδοσιακούς οικισμούς ή άλλα σημεία που πρέπει να προστατευθούν. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αντί για πρόγραμμα φωτοβολταϊκών θα μπορούσαν οι δήμοι να δημιουργήσουν, σε σημεία που θα επιλέγουν με την σύμφωνη γνώμη της τοπικής κοινωνίας, ενεργειακές κοινότητες  στις οποίες να συμμετέχουν, όπως στο εξωτερικό, και ο Δήμος αλλά και οι πολίτες του. Το αποτέλεσμα θα είναι νέες θέσεις εργασίας στο Δήμο ή την ενεργειακή κοινότητα, εισόδημα για τον Δήμο και μείωση κόστους ενέργειας για τους πολίτες. Το επιπλέον εισόδημα αυτό προσφέρει στο Δήμα να κάνει κοινωνική πολιτική και συμβάλλει στην μείωση των λειτουργικών εξόδων. Είναι να απορεί κανείς γιατί δεν προωθείται περισσότερο από την κυβέρνηση η στρατηγική που έχει πετύχει ήδη σε πολλές άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και είναι βασικός άξονας ορθής χρήσης των Ευρωπαϊκών επιδοτήσεων για την ενεργειακή μετάβαση και ανθεκτικότητα.