Green Deal: Ανάπτυξη και Δικαιοσύνη στην εποχή της Κλιματικής Κρίσης

Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος δεν ήταν μια απλή ημέρα εορτασμού. Αλλά μια σημαντική υπενθύμιση του καθήκοντος που έχουμε όλοι για την προστασία του περιβάλλοντος και την ευθύνη για αποτελεσματική και άμεση αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Φέτος συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από την πρώτη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το ανθρώπινο περιβάλλον του 1972. Και η ευαισθητοποίηση για περιβαλλοντολογικά ζητήματα φαντάζει πιο επίκαιρη από ποτέ.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, άλλωστε, έχει επιτείνει την ανάγκη για επάρκεια πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η υπερβολική χρήση των φυσικών πόρων απειλεί όχι μόνο τα παγκόσμια οικοσυστήματα αλλά και την οικονομική και κοινωνική ζωή. Πλέον έχει γίνει σαφές ότι είναι αναγκαίες λύσεις κοινωνικά δίκαιες και περιβαλλοντικά ωφέλιμες. Η βιώσιμη ανάπτυξη δεν αποτελεί πλέον ένα πολιτικό ευχολόγιο ή μια έκθεση ιδεών κενή περιεχομένου, αλλά μια αναγκαιότητα.

Για εμάς, στο ΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής, η προστασία του περιβάλλοντος και οι πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης αποτελούν βασικές παραμέτρους του νέου παραγωγικού μας μοντέλου. Εδώ και πολλά χρόνια, μέσα στη μεγάλη κρίση, μιλήσαμε για ένα Πράσινο Μοντέλο Ανάπτυξης, για ένα βιώσιμο μέλλον για τις επόμενες γενιές. Κόντρα σε πολλούς τότε που μας έλεγαν για «πράσσειν άλογα» και στην άρνηση της πραγματικότητας: ότι ο πλανήτης μας έχει μικρά πλέον περιθώρια αντίδρασης.

Ένα χρόνο πριν, η αείμνηστη Πρόεδρος Φώφη Γεννηματά τόνιζε την ανάγκη για έναν νέο κλιματικό νόμο. Η πρότασή μας, τότε αλλά και τώρα, στοχεύει στη διαμόρφωση ενός νέου Πράσινου Κοινωνικού Συμβολαίου, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η παραγωγή πράσινων τεχνολογιών στον τόπο μας, που θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Στόχος μας είναι αν δημιουργήσουμε μαζί με τους πολίτες ένα Green Deal με προοδευτικό και αναπτυξιακό πρόσημο. Με σεβασμό στο περιβάλλον και με πλήρη συναίσθηση των προκλήσεων που έχουμε μπροστά μας, εξαιτίας και της ενεργειακής κρίσης.

Δυστυχώς ακόμη και σε αυτό το μείζον ζήτημα φαίνεται να χάνουμε μία ακόμη ευκαιρία. Το σχέδιο που ψηφίστηκε στη Βουλή δεν απαντά πειστικά στις προκλήσεις. Δεν είναι καν συμβατό με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του προγράμματος
REPowerEU.

Θέτει μεν σαφείς στόχους για την απολιγνιτοποίηση, δεν υπάρχει όμως καμία αναφορά στην ολική απανθρακοποίηση της ελληνικής οικονομίας. Το φυσικό αέριο από μεταβατικό καύσιμο τείνει να εξελιχθεί σε μόνιμο, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και την επίτευξη των κλιματικών στόχων σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.

Από τη δική μας οπτική, όπως έχει μεθοδικά εξηγήσει ο Πρόεδρος Νίκος Ανδρουλάκης, μια πραγματικά φιλική προς το περιβάλλον πολιτική θα προέβλεπε την αλλαγή του ενεργειακού μίγματος και την επιτάχυνση της μετάβασης σε ΑΠΕ, όπως συμβαίνει παντού στην Ευρώπη. Θα μεριμνούσε για τη διάχυσή τους στους πολίτες, με την ενίσχυση  των ενεργειακών κοινοτήτων, καθώς και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών μονάδων στις στέγες. Με ανοικτές και συμμετοχικές διαδικασίες, που θα κάνουν την «πράσινη οικονομία» υπόθεση όλων και όχι «παιχνίδι» για λίγους και ισχυρούς. Με αξιοποίηση των πόρων που δίνονται στη χώρα μας από το Ταμείο Ανάκαμψης, στοχευμένα και μελετημένα, πάνω στις πραγματικές ανάγκες. Έτσι μόνο μπορεί να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της οικονομίας μας, με όρους ενεργειακής δημοκρατίας.

Φυσικά, η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας προϋποθέτει επιστημονική ενημέρωση και διαβούλευση. Προτείναμε μια Κλιματική Συνέλευση όπου θα μπορούσε να ανοίξει ο κοινωνικός διάλογος, καθώς και τη σύσταση Ανεξάρτητου Εθνικού Επιστημονικού Συμβουλίου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Παρά το γεγονός ότι η Κυβέρνηση μας αγνόησε, επιμένουμε πως αν θέλουμε η χώρα να βρεθεί σε τροχιά κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των πολιτών και ειδικά των νεότερων γενεών και να ενισχυθεί η διαγενεακή αλληλεγγύη.

Και στο στόχο αυτό πέρα από την Πολιτεία πολύ σημαντικό ρόλο οφείλει να διαδραματίσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Με επιμορφωτικά προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, αλλά και ανάδειξη των καλών πρακτικών των περιφερειών και των δήμων σε όλη τη χώρα, για την εξοικονόμηση ενέργειας, τη σύγχρονη διαχείριση απορριμμάτων, τη βιώσιμη αστική κινητικότητα και τις αστικές αναπλάσεις με περιβαλλοντικό πρόσημο.

Γιατί, τελικά, πέρα από οικονομικούς πόρους, η πράσινη μετάβαση της χώρας απαιτεί ένα πολύ βασικό, αναπόσπαστο, συστατικό: Τη διάθεση για ρήξεις και αλλαγές απέναντι σε παθογένειες και χρόνιες αγκυλώσεις.

Με όρους πραγματικής προόδου και κοινωνικής δικαιοσύνης, μαζί με τους πολίτες της χώρας, τις τοπικές κοινωνίες και τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου.

Ήρθε η ώρα να τολμήσουμε, με τις προτάσεις μας, να αλλάξουμε την Ελλάδα.