Πόλεμος στην Ουκρανία: Οι ιστορίες τριών νέων ανθρώπων που έμειναν στη χώρα τους και βιώνουν τον εφιάλτη του πολέμου.
Τις εβδομάδες πριν ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξαπολύσει την εισβολή στην Ουκρανία και καθώς τα στρατεύματα της Ρωσίας παρατάσσονταν κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων, οι φίλοι μου και οι γνωστοί μου στο Κίεβο και αλλού στην Ουκρανία έκαναν ό,τι μπορούσαν για να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους. Σε μπαρ και εστιατόρια αλλά και σε συγκεντρώσεις σε σπίτια, άκουγε κανείς πολύ λιγότερες συζητήσεις για την επικείμενη εισβολή απ’ ό,τι άκουγε π.χ. στην Αθήνα, το Βερολίνο, το Παρίσι και αλλού. Αυτό είναι το κλίμα που μου μεταφέρουν φίλοι από την Ουκρανία, φοιτητές και εργαζόμενοι που γνώρισα τα περασμένα χρόνια σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, κάνοντας εθελοντισμό σε ευρωπαϊκές οργανώσεις νεολαίας. Τους φίλους αυτούς επιχείρησα να προσεγγίσω πριν μερικές μέρες για να μιλήσουμε για τα όσα συμβαίνουν στην πατρίδα τους και το πώς βιώνουν τον πόλεμο. Αυτό, λοιπόν, είναι το δεύτερο μέρος ενός ρεπορτάζ που ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα για την ATHENS VOICE (Διαβάστε ΕΔΩ το πρώτο μέρος).
Το κλίμα αυτό που περιγράφω παραπάνω άλλαξε στα τέλη Φεβρουαρίου με την ανακοίνωση του Πούτιν ότι η Ρωσία, στην πραγματικότητα, προσάρτησε τις περιοχές Λουγκάνσκ και Ντόνετσκ της Ουκρανίας: η εξασκούμενη −από το 2014− αυτοκατοχή δεν ήταν πλέον βιώσιμη. Οι περισσότεροι δεν πανικοβλήθηκαν, πολλοί βέβαια μάζεψαν τα υπάρχοντά τους και έφυγαν από τη χώρα. Οι ιστορίες που ακολουθούν είναι οι ιστορίες ανθρώπων που έμειναν και βιώνουν τον εφιάλτη του πολέμου από τις 24 Φεβρουαρίου 2022. Ενός πολέμου που υπολογίζεται πως έχει κοστίσει ήδη την ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους, έχει προκαλέσει εκτεταμένες υλικές ζημιές σε όλη την Ουκρανία και έχει δημιουργήσει εκατομμύρια πρόσφυγες και εσωτερικά εκτοπισμένους.
Alex Mutskiy
Συναντώ μέσω βιντεοκλήσης τον Alex Mutskiy, 21 ετών, κάτοικο Τσέρνιγκοφ. Ο Alex δεν πρόλαβε να εγκαταλείψει εγκαίρως την πόλη του, η οποία βρίσκεται στα βόρεια σύνορα της Ουκρανίας με τη Λευκορωσία, με αποτέλεσμα να βρεθεί εγκλωβισμένος − τα ρωσικά στρατεύματα έχουν βομβαρδίσει τις γέφυρες που οδηγούσαν εκτός πόλης. Με καλησπερίζει με φόντο τη μπανιέρα του και μου εξηγεί πως είναι άρρωστος τις τελευταίες μέρες, χωρίς ρεύμα και θέρμανση, και γι' αυτό κοιμάται πλέον στο μπάνιο που είναι πιο ζεστά απ’ ό,τι το υπόλοιπο διαμέρισμα.
Ουκρανία - Τσέρνιγκοφ
«Τις ημέρες πριν ξεκινήσει η εισβολή, προετοιμαζόμουν εντατικά για έναν νομικό διαγωνισμό, στον οποίο ήθελα να λάβω μέρος. Προγραμμάτιζα ταξίδια, επίσης. Όλοι ήμασταν ανήσυχοι για το πώς θα εκτονωνόταν η ρωσική επιθετικότητα, αλλά κανείς δεν πίστευε πως θα ξεκινούσε πόλεμος» μου λέει ο Alex. «Το πρωί της εισβολής άκουγα θορύβους αλλά δεν πήγε το μυαλό μου ότι συνέβαινε κάτι τέτοιο. Άνοιξα την τηλεόραση και είδα ότι η Ρωσία είχε επιτεθεί στην Ουκρανία και ότι η εισβολή συνέβαινε ήδη δύο ώρες. Πανικοβλήθηκα και ξύπνησα τη μαμά μου. Ξεκινήσαμε αμέσως να προετοιμάζουμε ζεστά ρούχα, να μετράμε τα τρόφιμα και να αποθηκεύουμε πόσιμο νερό. Δεν ξέραμε τι θα συνέβαινε και έτσι έπρεπε να είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε πιθανό ενδεχόμενο. Αυτή τη στιγμή το Τσέρνιγκοφ είναι αποκλεισμένο από τα ρωσικά στρατεύματα και εμείς εγκλωβισμένοι γιατί δεν εγκαταλείψαμε την πόλη εγκαίρως. Είμαστε πολύ κουρασμένοι. Έχω να κοιμηθώ στο κρεβάτι μου για πάνω από δύο εβδομάδες. Έχω περάσει τα βράδια από την έναρξη της επίθεσης είτε σε καταφύγια είτε στην μπανιέρα, όπου είναι πιο ζεστά για κάποιον λόγο. Δυστυχώς δεν έχουμε θέρμανση από προχθές και η θερμοκρασία εδώ πλησιάζει τους -10 βαθμούς Κελσίου». Μου το λέει και η κούραση φαίνεται στο πρόσωπό του. Του λέω πως λυπάμαι και πως με εξοργίζει που δεν μπορώ να βοηθήσω κάπως αλλιώς. Μου απαντά ότι είναι δύσκολα, ευτυχώς όχι τόσο όσο σε άλλες πόλεις όπως το Χάρκοβο, και ότι θα τα καταφέρουν.
Κλείνοντας την κλήση μας, ο Alex μου λέει ότι χαίρεται με την αντίδραση της Δύσης και πως η Ευρώπη αρχίζει να καταλαβαίνει πως αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία επηρεάζει άμεσα και την ίδια. «Δεν θέλουμε εκεχειρία» μου λέει. «Η νίκη είναι στο μυαλό μας. Η Ουκρανία είναι μια ελεύθερη χώρα, σε αντίθεση με όσα λέει η Ρωσία, και ελεύθερη θα παραμείνει. Δόξα στην Ουκρανία».
Το δεύτερο άτομο που μίλησα είναι η Valeriia Yudina, 26 ετών, από το Κίεβο. Η Valeriia ήταν από τους τυχερούς που πρόλαβαν να εγκαταλείψουν το Κίεβο μόλις ξεκίνησε η εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου. «Στο Κίεβο έμενα με το αγόρι μου, ταξιδεύαμε περίπου δύο μέρες για να εγκαταλείψουμε την πόλη. Τώρα βρισκόμαστε στο Ιβάνο-Φρανκίβσκ στα δυτικά της χώρας, όπου είμαστε πιο ασφαλείς. Η υπόλοιπη οικογένειά μου έμεινε στο Κίεβο. Εκεί είναι το σπίτι μας και η περιουσία μας. Δεν ήθελαν να τα εγκαταλείψουν όλα πίσω. Φοβούνται τυχόν διαρρήξεις ή πλιάτσικο», μου αναφέρει η Valeriia και συνεχίζει λέγοντάς μου ότι μιλούν διαρκώς στο τηλέφωνο με τους γονείς της για να ξέρουν αν είναι όλοι ασφαλείς. Λόγω έλλειψης όπλων πολλοί που βρίσκονται σε στρατεύσιμη ηλικία δεν έχουν καταφέρει να καταταγούν. Αυτοί, μαζί με όσους δεν στρατεύονται, έχουν οργανώσει ομάδες εντός των πόλεων και περιφρουρούν κτίρια, περιουσίες και ενίοτε σαμποτάρουν ρωσικά άρματα μάχης. Αυτό κάνουν και ο αδελφός της με τον πατέρα της στο Κίεβο. Η μητέρα της, από την άλλη, είναι γιατρός και, όπως μου λέει η Valeriia, δουλεύει σχεδόν όλη μέρα στο νοσοκομείο αλλά και εθελοντικά προσφέροντας πρώτες βοήθειες σε τραυματίες.
Ουκρανία - Τσέρνιγκοφ
«Ποτέ μέχρι τώρα δεν είχα φοβηθεί ότι θα πεθάνω. Και έτσι πρέπει να συμβαίνει. Στα 26 δεν πρέπει να έχεις χρόνο να σκέφτεσαι πράγματα όπως ο θάνατος. Συνέχεια, όμως, βομβαρδίζονται συγκροτήματα κατοικιών, πολυκατοικίες και σκοτώνονται άμαχοι. Μοιραία, πλέον, σκέφτεσαι ότι μπορεί να είσαι ο επόμενος» μου τα λέει αυτά και δεν ξέρω πώς να της απαντήσω.
Ουκρανία - Τσέρνιγκοφ
Λίγο πριν κλείσουμε μου αναφέρει ότι, παρόλο που δεν περίμεναν να γίνει κανονικός πόλεμος καθώς θα είχε επιπτώσεις και για τη Ρωσία, ελπίζει στη νίκη μιας και ο στρατός της Ουκρανίας είναι αρκετά δυνατός. Αναφορικά με τις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση στη Ρωσία μου λέει πως είναι χαρούμενη και πως ελπίζει να στερήσουν από τη Ρωσία τα μέσα για να χρηματοδοτεί τον πόλεμο. «Πολλοί επίσης ζητούν να εμπλακεί το ΝΑΤΟ και να κλείσει τον εναέριο χώρο της Ουκρανίας. Θα ήταν ίσως καθοριστικό αυτό για την έκβαση του πολέμου, αλλά πιστεύω ότι θα έκανε τα πράγματα ενδεχομένως ακόμα χειρότερα, θα εμπλέκονταν περισσότεροι, θα κλιμακωνόταν περαιτέρω η κατάσταση, θα πέθαιναν περισσότεροι άνθρωποι. Καταλαβαίνω γιατί διστάζουν να το κάνουν» μου λέει η Valeriia αφού της ευχήθηκα δύναμη και τύχη για να τερματίσουμε την κλήση.
To τρίτο και τελευταίο άτομο που κατάφερα να επικοινωνήσω είναι ο 18χρονος Masha Panchenko. «Κατάγομαι από μια μικρή πόλη στη βορειοανατολική Ουκρανία και εδώ και έναν χρόνο σπουδάζω στο Πανεπιστήμιο. Ξεκίνησα να ταξιδεύω με τρένα και αεροπλάνα. Ώσπου η κλιμάκωση του πολεμικού κλίματος εντάθηκε από τον Νοέμβριο του 2021 και έπειτα. Ήξερα πως ο πόλεμος θα συνέβαινε κάποια στιγμή. Όπως συνέβη και το 2014. Δεν φανταζόμουν, όμως, ποτέ την έκταση και τη βιαιότητα» μου γράφει ο Masha. «Όταν ξεκίνησαν όλα, τρομοκρατήθηκα. Σκεφτόμουν να φύγω, μα τελικά έμεινα. Τώρα βρίσκομαι σπίτι, σαράντα χιλιόμετρα από τα ρωσικά στρατεύματα, και δυστυχώς δεν μπορώ να φύγω. Είναι πολύ επικίνδυνα. Άνθρωποι πυροβολούνται σε αυτοκίνητα και σε ουρές που περιμένουν για λίγο ψωμί. Από την πρώτη μέρα βοηθάω όπως μπορώ. Προσφέρθηκα εθελοντικά να επικοινωνώ τα νέα στις γλώσσες που μιλάω, να συγκεντρώσω είδη πρώτης ανάγκης, να βοηθήσω γυναίκες και παιδιά να διαφύγουν τη φρίκη. Η ζωή μας σταμάτησε. Κανονικά τώρα θα τελείωνα κάποιες εργασίες για τη σχολή και θα οργάνωνα το επόμενο ταξίδι. Αυτό όμως είναι ο πόλεμος. Δεν έχω πια ελπίδες ή προσδοκίες. Δεν ξέρω τι να περιμένω. Συχνά βιώνω κρίσεις πανικού. Είμαι εξουθενωμένος και συναισθηματικά ασταθής. Οι περισσότεροι έτσι είμαστε. Σκέφτομαι συνέχεια τους φίλους μου που κοιμούνται στα καταφύγια λόγω των βομβαρδισμών. Κάθε βράδυ ξαπλώνω και προσεύχομαι να ξυπνήσω το πρωί. Θέλω να γυρίσω στην κανονική μου ζωή. Στην ελεύθερη Ουκρανία. Θα μείνουμε ζωντανοί μέχρι το τέλος του χρόνου. Θα νικήσουμε».
Αυτά μου γράφει ο Masha και σκέφτομαι ξανά και ξανά τα λόγια του «Θα μείνουμε ζωντανοί μέχρι το τέλος του χρόνου. Θα νικήσουμε». Οι περισσότεροι θα σκεφτόμαστε πόσο αδύναμοι θα νιώθαμε μπροστά σε μια τέτοια απειλή. Είναι όμως αυτό που λένε: δεν γνωρίζουμε τον εαυτό μας μέχρι να βιώσουμε μια ακραία κατάσταση. Έτσι και στην περίπτωση των Ουκρανών, η απειλή της ελευθερίας τους τούς ξύπνησε αντανακλαστικά που πιθανώς ούτε και οι ίδιοι να γνώριζαν ότι διέθεταν.
Τις φωτογραφίες και το βίντεο τράβηξε ο Alex Mutskiy στο Τσέρνιγκοφ.
12°
Ουκρανία - Τσέρνιγκοφ
