Ιταλική γραφειοκρατία: Οι Ιταλοί έχουν πλήρη επίγνωση του προβλήματος και αναφέρονται συχνά στην κρατική συσκευή ως «δαιμονική μηχανή» και ως «άρρωστο σώμα»
Στις 30 Μαΐου, ογδόντα Ιταλοί δήμαρχοι έστειλαν «επείγουσα επιστολή» στην κυβέρνηση ζητώντας να αντιμετωπίσει τη γραφειοκρατία. Γιατί αίφνης τέτοια πρεμούρα; Διότι τον Ιούλιο αναμένεται πακέτο βοήθειας από την ΕΕ ύψους 25 δις ευρώ: η πρώτη δόση των 209 δις που θα εισπράξει η Ιταλία μέχρι το 2026 προκειμένου να αναβαθμίσει ενεργειακά τα κτίρια, να εκσυγχρονίσει τους σιδηροδρόμους και να εκτελέσει 150 μεγάλα δημόσια έργα που έχουν αποφασιστεί.
Όλα αυτά εντάσσονται στο πρόγραμμα ανάκαμψης και επανεκκίνησης της Ιταλίας που εκπόνησε ο Μάριο Ντράγκι -αλλά, το ερώτημα είναι πώς με τόσο δυσκίνητη γραφειοκρατία θα αξιοποιηθούν σωστά οι οικονομικοί πόροι. Οι ιδέες δεν λείπουν στην Ιταλία· ούτε οι ικανοί άνθρωποι λείπουν: κι όμως, τα εργοτάξια καθυστερούν· όλα τα έργα τελειώνουν εκτός προθεσμίας και εκτός προϋπολογισμού. Παρεξηγήσεις, σύγχυση ευθυνών και ρόλων, δημοσιοϋπαλληλική συμπεριφορά: οι δήμαρχοι φοβούνται ότι η ευρωπαϊκή βοήθεια θα κυλήσει στην άβυσσο κι ότι πολλά χρήματα θα δαπανηθούν για «διαδικασίες», για αέρα κοπανιστό.
Οι Ιταλοί έχουν πλήρη επίγνωση του προβλήματος και αναφέρονται συχνά στην κρατική συσκευή ως «δαιμονική μηχανή» και ως «άρρωστο σώμα»: το «κράτος» τούς προκαλεί δυσπιστία και άγχος. Κανείς δεν γλιτώνει: η πρώην διευθύντρια του Κολοσσαίου Rossella Rea παραπονιέται με τα ίδια λόγια που παραπονιούνται οι νεκροθάφτες οι οποίοι προσφάτως έκαναν διαδήλωση στη Ρώμη ζητώντας να συντομευτούν οι διαδικασίες για την καύση των νεκρών. Οι νεκροθάφτες ισχυρίζονται ότι μερικές φορές πρέπει να κρατούν τον νεκρό ένα μήνα προτού έρθει η σειρά του στο αποτεφρωτήριο.
Η Ιταλία έχει κληρονομήσει τις διοικητικές συνήθειες του βασιλείου του Πιεμοντίου-Σαρδηνίας, των παπικών κρατών και του βασιλείου των δύο Σικελιών: ο επαρχιωτισμός των τοπικών μικρο-ηγετίσκων, βλαχοδημάρχων και καραμπινιέρων προστίθεται σε ένα ήδη υπερφορτωμένο σύστημα με δημοσίους υπαλλήλους άτακτα ιεραρχημένους που βάζουν υπογραφές και σφραγίδες -αν και όχι όπου συνεπάγεται αληθινή ευθύνη. Ένα από τα προβλήματα της ιταλικής γραφειοκρατίας είναι ο «φόβος της υπογραφής» που διέπει τους αξιωματούχους οι οποίοι τρέμουν μήπως κάνουν κάποιο σφάλμα και βρεθούν ξαφνικά υπόλογοι και υπόδικοι. Και παρότι το ιταλικό δημόσιο άρχισε να εφαρμόζει πολιτική μπόνους για τους πιο αποδοτικούς εργαζόμενους, δεν άλλαξε τίποτα διότι οι διοικήσεις μοιράζουν τα μπόνους σε όλους για να μη δημιουργηθούν μίση και πάθη.
Έτσι, όλα αργούν και σύμβολο της βραδύτητας είναι τα ιταλικά τρένα: η ιταλική κυβέρνηση, επειδή δεν θέλει να δυσαρεστήσει κανέναν, κρατάει σταθμούς χωρίς επιβατικό κοινό και συντηρεί όπως-όπως τις γραμμές. Τα μαστορέματα και η φτηνιάρικη συντήρηση έχουν ήδη προκαλέσει μεγάλα δυστυχήματα όπως ήταν η κατάρρευση της γέφυρας στη Τζένοβα το 2018. Σε δημοσκόπηση της Eurostat πριν από λίγες μέρες, μόνο το 22% των Ιταλών είναι ευχαριστημένοι από τις κρατικές υπηρεσίες, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 46%. Και μάλλον το 78% έχει δίκιο διότι στην κατάταξη του Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ιταλία βρίσκεται στην 58η θέση ως προς την ευκολία του επιχειρείν. (Στην 57η θέση βρίσκεται το Κοσυφοπέδιο.)
Ο Μάριο Ντράγκι ανακοίνωσε την πρόσληψη 24.000 πληροφορικάριων με σκοπό την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών την οποία ανέθεσε στον πρώην διευθυντή της Vodafone Vittorio Colao: θα δούμε τι θα καταφέρει. Αλλά, το σοβαρότερο πρόβλημα είναι οι καθυστερήσεις στο σύστημα της δικαιοσύνης: ο μέσος όρος αναμονής για μια δίκη είναι 2.655 μέρες (!), πράγμα που αποτελεί αρνητικό ευρωπαϊκό ρεκόρ. Είναι αλήθεια ότι από το 1919, δηλαδή μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, εκτυλίσσεται δημόσια διαμάχη για τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις κι ότι οι Ιταλοί έχουν μάθει να μην περιμένουν θαύματα. Ωστόσο, ο Ντράγκι πρέπει να βρει τρόπο να απορροφήσει την ευρωπαϊκή βοήθεια η οποία θα συνεχίσει να διοχετεύεται στην Ιταλία μόνο αν προχωρούν τα έργα. Η γραφειοκρατική αδράνεια κινδυνεύει να στερήσει τη χώρα από μια μεγάλη ευκαιρία να κάνει ένα άλμα προς τα μπρος μετά από τη συμφορά της πανδημίας η οποία επιδείνωσε όλα τα χρόνια προβλήματά της. Πάντως, απ’ όσο ξέρουμε ο Μάριο Ντράγκι τις υπογραφές δεν τις φοβάται.
16°
