Παστερνάκ

Bιογράφος και ποιητής

Μια σπάνια συνάντηση στο χαρτί, ενός λογοτέχνη που έµεινε στην ιστορία κυρίως λόγω των βιογραφιών του και ενός ποιητή που έγινε γνωστός χάριν ενός και µόνο µυθιστορήµατος. Ο Ανρί Τρουαγιά βραβεύτηκε µε το Γκονκούρ και υπήρξε µέλος της Γαλλικής Ακαδηµίας µέχρι και το θάνατό του, το 2007. Στον Μπορίς Παστερνάκ απονεµήθηκε το Νόµπελ Λογοτεχνίας το 1958, το οποίο αναγκάστηκε να αποποιηθεί. 

Γεννήθηκαν και οι δύο στη Μόσχα µε 21 χρόνια διαφορά. Αλλά η ηλικιακή τους απόσταση εκµηδενίζεται. Είναι σαν ο Τρουαγιά να υπήρξε µάρτυρας της ζωής του Παστερνάκ ή µάλλον να του είναι τόσο οικεία η προσωπικότητά του όπως είναι ο χαρακτήρας ενός µεγαλύτερου αδερφού. Το ταλέντο του Τρουαγιά είναι να συµπυκνώνει. Επίτευγµα σε µια εποχή που οι βιογράφοι εξαντλούν όλες τις πηγές και µας µεταφέρουν ατόφιες τις πλέον περιττές λεπτοµέρειες και συνήθειες από τη ζωή του βιογραφούµενου – κακώς. Αυτή είναι µια πλήρης βιογραφία, ακόµα κι αν ο τίτλος δεν περιλαµβάνει ούτε το µικρό όνοµα του βιογραφούµενου. Είναι ένα δηµοσιογραφικά δοσµένo κείµενο, επικεντρωµένο στα γεγονότα τα οποία παραµένουν κατά βάση ασχολίαστα.

Ο Παστερνάκ υπήρξε µια πολυσχιδής προσωπικότητα –ποιητής, µεταφραστής, µουσικόφιλος, πεζογράφος– και αµφιλεγόµενη σε ό,τι αφορά στις πολιτικές και κοινωνικές εντολές της ΕΣΣ∆. Πρωταρχική αποστολή των συγγραφέων, σύµφωνα µε τον Στάλιν, ήταν να διαφωτίζουν το σύµπαν για τις αρετές της πατρίδας τους. Ο άνθρωπος που θα ήθελε να δουλεύει στη σκιά, που γνώρισε τους Τολστόι, Αχµάτοβα, Ζιντ, Αραγκόν, έζησε τις ελεγκτικές επιτροπές, τις συλλήψεις, τις δίκες σκοπιµότητας, τους διωγµούς και τις µαζικές εξαφανίσεις συγγραφέων, σε µια χώρα όπου όλοι έµοιαζαν ένοχοι για οτιδήποτε. Έζησε επίσης µεγάλους έρωτες –νόµιµους και παράνοµους– κι έγραψε ένα «µεγάλο» χειρόγραφο το οποίο φυγαδεύτηκε στην Ιταλία. Πρωτοεκδόθηκε εκεί, απορρίπτοντας ευτυχώς τον αρχικό του τίτλο «Αγοράκια και κοριτσάκια». Ο «∆όκτωρ Ζιβάγκο» διαβάστηκε πρώτη φορά στη Ρωσία το 1988.

Τον εξανάγκασαν να αποποιηθεί το Νόµπελ και δυο χρόνια µετά πεθαίνει. Καµία ρωσική εφηµερίδα δεν ανακοινώνει το θάνατο ενός απείθαρχου συγγραφέα που θεώρησαν ότι τα έβαλε µε τη σοβιετική εξουσία. Μια παρανόηση. Το Μουσείο Παστερνάκ λειτουργεί από το 1990, 100 χρόνια από τη γέννησή του.

«Παστερνάκ» Ανρί Τρουαγιά, µτφ. Μαρίνα Μέτζου, εκδ. Ολκός