Το χάρισμα της Βέρθας

Οι αστρονόμοι γνωρίζουν πως η Βέρθα είναι ένας αστεροειδής που περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του μια φορά κάθε 12 ώρες. Δεν ξέρω αν είχε την πληροφορία αυτή κατά νου η συγγραφέας όταν βάφτιζε την ηρωίδα της Βέρθα, της ταιριάζει όμως γάντι, και όχι μόνο γιατί η μικρή «μεταμορφώνει τα χέρια της σε ουρανό με αστέρια», καθώς τα σημαδεύει με βελόνα. Η ζωή και το μυαλό της Βέρθας, από τα 7 της που πέθανε αιφνίδια ο 5χρονος αδελφός της Ιωακείμ, περιστρέφεται εμμονοληπτικά γύρω από ένα έλλειμμα (ή να γράψουμε από την ιδέα αναπλήρωσης της μητρικής αγάπης;). Η μητέρα της Ευγενία, γλιστρώντας στην κατάθλιψη, παρέμεινε σταθερά πιστή στη μνήμη του πολυαγαπημένου της γιου, στερώντας χώρο για αγάπη στην κόρη της. Ευτυχώς όμως η Βέρθα διαθέτει το «χάρισμα να βλέπει πίσω από το παραβάν» της πραγματικότητας, που θα την οδηγήσει στη σωτηρία της. Αρχικά με τη βοήθεια του φαντάσματος του αδελφού της και στη συνέχεια με μια σειρά μαθημάτων ζωγραφικής. 

Η έλλειψη ή η υπερβολή της μητρικής αγάπης είναι μια λούπα στα βιβλία της συγγραφέως και καθηγήτριας Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Το «Χάρισμα» μοιάζει με τη μυθιστορηματική συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου της «Τα παράξενα της μητρικής αγάπης» (υπάρχουν και διακειμενικές αναφορές, όπως π.χ. η εμφάνιση της Ανθής Αλκαίου – ονοματεπώνυμο της κεντρικής ηρωίδας στο παλιό μυθιστόρημά της «Η κόρη της Ανθής Αλκαίου»).

Η Φ.Τ. εδώ έχει βάλει στοίχημα ν’ αποδείξει πως η οδύνη της απώλειας μπορεί να μετασχηματιστεί σε κάτι πιο γόνιμο – λειτουργώντας και ως παραλληρισμός με τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα. Και η οδύνη της Βέρθας θα την κάνει πιο ανοιχτή στην Τέχνη, και η επιθυμία της για ζωή θα επιστρέψει μέσω της επαφής της με 8 πίνακες, αλλά και μαθαίνοντας τις λεπτομέρειες της ζωής των δημιουργών τους (Μπαλτίς, Κάσπαρ Φρίντριχ, Ρενέ Μαγκρίτ, Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Καραβάτζιο, Αλοΐζ Κορμπάζ, Χένρι Ντάργκερ, Σίμεον Σόλομον), που «ταιριάζουν στην περίπτωσή της». Δύσκολο εγχείρημα για να πείσει σε μια τόσο πραγματιστική εποχή, αλλά είναι μια θέση. Αφήστε που δεν στερείται του παρηγορητικού της χαρακτήρα – (Βέρθα) «Ήθελα μόνο να είμαι ευτυχισμένη», (κυρία Μιράζ) «Όλα θα πάνε καλά».

Υ.Γ. Εξαιρετικό το κεφάλαιο «Στο σπίτι της κυρίας Ελέσσας, οι φωνές» με τις ιστορίες που κρύβονται πίσω από την επίμονη προσπάθεια των ηρώων να κρατήσουν ζωντανή τη μνήμη των αγαπημένων τους προσώπων.

Φωτεινή Τσαλίκογλου, Το χάρισμα της Βέρθας, εκδ. Καστανιώτη, σελ. 255