Μακριά από πού

Στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μια γυναίκα κουρελιασμένη προσπαθεί να αποδράσει από την Πολωνία, έχοντας στα χέρια της ένα πολύτιμο διαβατήριο σταμπαρισμένο με τη λέξη Jude και το όνομα μιας γυναίκας που δολοφονήθηκε σε θάλαμο αερίων. Η πρωταγωνίστρια ήταν διοικητική υπάλληλος της Βέρμαχτ και μία από εκείνες που πίστεψε στις υποσχέσεις του Χίτλερ για ένα μέλλον χωρίς πείνα και ανέχεια. Ανταλλάσσει είκοσι κιλά χρυσά δόντια με μια άδεια διέλευσης. Αποκτά, όπως πολλοί άλλοι υπεράνω πάσης υποψίας, αργεντίνικα χαρτιά και φτάνει στο Μπουένος Άιρες. Η ηρωίδα, απόβλητη από τη χώρα της, θα παραμείνει εγκλωβισμένη στις επιλογές που της επέβαλε η Ιστορία και φυσικά ο εαυτός της. Χρόνια αργότερα ο γιος της, αποτέλεσμα ομαδικού βιασμού, αγνοώντας την αλήθεια θ’ ανιχνεύσει το οικογενειακό παρελθόν τους πραγματοποιώντας το ίδιο ταξίδι από την ανάποδη, από τη Λατινική Αμερική στην Ευρώπη. 

Ακόμα κι αν έρθει μια γενιά ιστορικών πιο αντικειμενική, ακόμη κι αν η ιστορία σταματήσει να γράφεται από τους νικητές, θα υπάρχουν πρόσωπα σαν ξεχασμένοι δευτεραγωνιστές μυθιστορήματος που θα κινούνται στο ημίφως μεταξύ της επίσημης και της ανεπίσημης ιστορίας. Η ηρωίδα παραχαράσσει την ταυτότητά της με τον ίδιο τρόπο που νοθεύονται μεγάλα ιστορικά γεγονότα, όπως η φωτογραφία με την υψωμένη σοβιετική σημαία στη στέγη του Ράισταγκ. Το στιγμιότυπο-σύμβολο της ήττας του ναζισμού σκηνοθετήθηκε κάποιες μέρες μετά το πραγματικό γεγονός. 

Ο τίτλος «Μακριά από πού» είναι ένας επιτυχημένος τίτλος για το μυθιστόρημα του Αργεντινού Κοζαρίνσκι (γ. 1939), που ασχολείται –όπως φαίνεται και στο βιβλίο– επαγγελματικά και με τον κινηματογράφο.  Ίσως τελικά δεν λείπει ένα ερωτηματικό, όπως θα επισήμαινε κάποιος ρίχνοντας μια πρώτη ματιά στον τίτλο. Μακριά από κάπου δεν είναι μόνο οι αποστάσεις από τόπους και ανθρώπους, αλλά και οι διαδρομές που διανύουν το μυαλό και η μνήμη.

- ΕΛΕΑΝΝΑ ΒΛΑΣΤΟΥ

Εδγάρδο Κοζαρίνσκι, μτφ. Τάσος Ψαρρής, εκδ. Καστανιώτη