Η Τρίτη Ρώμη. Η Μόσχα και ο θρόνος της ορθοδοξίας

Η πρόσφατη "διακοπή της κοινωνίας" ανάμεσα στη Μόσχα και την Κωνσταντινούπολη, με αφορμή τη δημιουργία αυτοκέφαλης εκκλησίας στην Ουκρανία, άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο σε μια παλιά διαμάχη γύρω από την πρωτοκαθεδρία στον ορθόδοξο κόσμο.  Οι φιλοδοξίες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας να αντιποιηθεί τα πρωτεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου ανάγονται στον 15ο αιώνα. Η Ρωσική εκκλησία είναι η πλουσιότερη ανάμεσα στις ορθόδοξες εκκλησίες και εκείνη με τον μεγαλύτερο αριθμό πιστών; υπήρξε για αιώνες η μόνο ορθόδοξη εκκλησία που δεν περιήλθε υπό μουσουλμανική κυριαρχία. Απέκτησε έτσι έναν προεξόχως πολιτικό ρόλο, ταυτιζόμενη με τους στόχους της ρωσικής εθνικής πολιτικής. Το κράτος τη χρησιμοποίησε, τόσο επί τσαρικής όσο και επί σοβιετικής περιόδου, ως φορέα εκρωσισμού στο εσωτερικό και ως εργαλείο ήπιας ισχύος και πολιτιστικής επιρροής στο εξωτερικό. Την μετασοβιετική εποχή η δημιουργία ανεξαρτήτων κρατών από τις μη ρωσικές εθνότητες της ΕΣΣΔ οδήγησε στη δημιουργία ανεξαρτήτων από τη Μόσχα ορθοδόξων εκκλησιών, υπαγομένων στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η εξέλιξη αυτή αναζωπύρωσε τον προαιώνιο ανταγωνισμό μεταξύ των δύο κέντρων, του οποίου η σημερινή "Ουκρανική κρίση" είναι ο τελευταίος γύρος.