Απέραντα άδειο σπίτι

«Ή μέσος άνθρωπος θα είσαι σήμερα ή τέρας!»

Η  A.V. μπαίνει στο «Απέραντα άδειο σπίτι» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου…

Το 21ο βιβλίο του (εκδ. Κέδρος) διέπεται από την έκπληξη, την ψευδαίσθηση, το άσεμνο, μια επιθυμία να σοκάρει. Ένα μυθιστόρημα παραλλαγών με φόντο το οικείο από προηγούμενα βιβλία του παραθαλάσσιο θέρετρο Λίμνη Αχαΐας και το διεθνές αεροδρόμιο της Αθήνας. «Πρόκειται για μια αλυσίδα από επτά ιστορίες αλλόκοτες, παράξενες ή ασυνήθιστες, όπως θα έλεγε ο Γονατάς. Πρόγονός τους παραμένει αναπόφευκτα ο Πόε. Ταυτόχρονα όμως είναι και μέχρι αηδίας ρεαλιστικές, όσο και το βραδινό δελτίο ειδήσεων. Και όχι του BBC, αλλά του Μέγκα και του Σκάι ή της ΝΕΤ» λέει ο συγγραφέας.

Στο «Απέραντα άδειο σπίτι» συνηθισμένοι άνθρωποι μετατρέπονται ξαφνικά σε τέρατα και το αντίθετο. Η μετάβαση στη σκοτεινή πλευρά είναι αναπόφευκτη;

 Μες στο «απέραντα άδειο σπίτι» του ατομισμού, όπου μας έχει κλείσει όλους η ελεύθερη αγορά, ή μέσος άνθρωπος θα είσαι ή τέρας! Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν από τους τρομοκράτες και τους παιδεραστές ώς τις διασημότητες των μίντια. Ακόμη και ο έρωτας παίρνει σήμερα μια χροιά τερατώδη. Τα δύο αυτά άκρα ίσως συνδέονται πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε. Ίσως τα τέρατα ζουν ανάμεσά μας, όσο και μέσα μας. Στο βιβλίο μου γίνονται τα αποκαλυπτήριά τους, με τη μορφή της μαύρης κωμωδίας. Ούτε το δράμα ούτε το σκέτο γέλιο ταιριάζουν τόσο στην εποχή μας. 

Ένας τρομοκράτης σαν τον Κουφοντίνα θέλει να γίνει μέσος άνθρωπος. Ένας αρχισυντάκτης περιοδικού μεταβάλλεται σε ομοφυλόφιλο εν μία νυκτί. Μια γυναίκα δέχεται να τη μοιράζονται δυο δίδυμοι. Και μια κοπέλα λατρεύει σεξουαλικά στο ίντερνετ όσα απεχθάνεται στη ζωή… Γίνονται αυτά τα πράγματα;

Όχι, δεν γίνονται! Και κυρίως με τέτοιο τρόπο. Είναι επινοημένα. Η λογοτεχνία είναι το αντίθετο του ρεπορτάζ και του ντοκιμαντέρ. Αλλά μόνο εν μέρει. Επειδή την ίδια στιγμή οφείλουν να φαίνονται όλα τόσο ρεαλιστικά, ώστε να μη διακόπτεται το όνειρο ή ο εφιάλτης, να μην ξυπνάς. Ακόμα πιο πολύ σε ιστορίες σαν τη «Μέδουσα» (μια αρχική εκδοχή της πρωτοδημοσιεύτηκε στις «4 ιστορίες της πόλης», εκδ. «AthensVoice Books»), που είναι επιστημονική φαντασία κι άρα αποτελεί το αποκορύφωμα της επινόησης.

Δεν φοβάσαι μήπως κάποιες ιστορίες θεωρηθούν άκρως ενοχλητικές;

Μα κι εμένα σφίχτηκε το στομάχι μου γράφοντάς τες. Σε ποιον δεν γεννάει αποτροπιασμό η παιδοφιλία; Ένας συνταξιούχος ήρωάς μου ασελγεί σε παιδάκια, μέσα σε σκοτεινές αίθουσες κινηματογράφων, από υπαρξιακή πλήξη! Ο Ντοστογέφσκι βάζει στους «Δαιμονισμένους» τον Σταβρόγκιν να εξομολογείται πώς ασέλγησε σε ένα κοριτσάκι. Και το σημείο αυτό λογοκρίθηκε ως σκανδαλιστικό για τη ρωσική οικογένεια. Τώρα που μπορούμε να δημοσιεύουμε τα πάντα κανείς δεν νοιάζεται, με τόση ιδιώτευση και απάθεια. Τρομερή ειρωνεία.

Αποδεχόμαστε παθητικά καταστάσεις που παλαιότερα θα ξεσήκωναν μεγάλες αντιδράσεις. Σκάνδαλα, απόλυτη πολιτική παρακμή, κύμα βίας από αυτόκλητους «επαναστάτες», μέχρι και το κάπνισμα θα απαγορευθεί. Η απάθεια οδηγεί στη συντηρητικοποίηση της κοινωνίας;

Η απάθεια των μεν και η απληστία των δε έφεραν την οικονομική κρίση η οποία θα ξεβολέψει πολλούς και θα τους ριζοσπαστικοποιήσει. Κι όσο θα καθυστερεί η ανάδυση ενός νέου πνεύματος αλληλεγγύης, ενός νέου ρομαντισμού, τόσο θα αυξάνονται ο μηδενισμός και η βία. Όλα αυτά εξάλλου είναι η άλλη όψη της οικονομικής βίας. Οι ταπεινώσεις που υφίστανται οι εργαζόμενοι για να μην κατρακυλήσουν στην ανεργία, η τερατώδης πίεση που τους ασκείται καθημερινά στη δουλειά και τη μεταφέρουν μετά στα σπίτια τους, είναι πράγματα που θα ενταθούν με την κρίση. Χρειαζόμαστε ένα κοινωνικό ρεύμα που θα αμφισβητήσει έμπρακτα αυτή την πραγματικότητα.

Προς το παρόν, πάντως, προέχει η οικολογική συνείδηση...

Ναι, άλλοι κάνουν καταλήψεις, από την Αγορά της Κυψέλης ως τα παρκάκια στα Εξάρχεια και στα Πατήσια, άλλοι κινητοποιούνται για τη διάσωση του Υμηττού. Πρωτοβουλίες πολιτών από Κεραμεικό και Ρουφ έως Αγία Παρασκευή, Νέα Σμύρνη και Γλυφάδα. Εθελοντικοί καθαρισμοί ακτών, δενδροφυτεύσεις, πανελλαδικές ποδηλατοπορείες. Και παράλληλα, κινήσεις αλληλεγγύης στους μετανάστες, σε Άγιο Παντελεήμονα και Εφετείο. Παρόμοιες αυθόρμητες δράσεις γεννούν ζυμώσεις, δημιουργούν ένα προηγούμενο που αύριο μπορεί να φέρει κάτι πιο ευρύ, πιο μαζικό ― σκεφτείτε π.χ. μια κατάληψη ολόκληρου του Ελαιώνα! Ίσως εμφανιστεί μια κοινωνική ευαισθησία που δεν τη φανταζόμαστε. Για να γίνει κάτι τέτοιο, όμως, τα πράγματα πρώτα θα χειροτερέψουν. 

(A.V. τεύχος 263)