Ματωμένα ίχνη

Ο Χένινγκ Μάνκελ ήταν ο πρώτος συγγραφέας της Σουηδίας που έβαλε τη χώρα του στον παγκόσμιο χάρτη της αστυνομικής λογοτεχνίας με τις «περιπέτειες» του αστυνομικού Κουρτ Βαλάντερ. Όμως, δεν περιορίστηκε σ’ αυτόν – το πρώτο του βιβλίο είχε ήρωα έναν ανθρακωρύχο και θέμα το εργατικό κίνημα της χώρας του. Στο τελευταίο μεταφρασμένο στα ελληνικά βιβλίο του ηρωίδα είναι μια Σουηδέζα αρχαιολόγος, που όταν επιστρέφει για λίγο στην πατρίδα της από ανασκαφή στην Αργολίδα, της οποίας προΐσταται, ο κόσμος της γκρεμίζεται καθώς αντικρίζει τον 24χρονο γιο της νεκρό στο κρεβάτι του. Κι ενώ όλα δείχνουν πως ο τελευταίος αυτοκτόνησε, η ίδια αρνείται να το δεχτεί και αναλαμβάνει ν’ αποδείξει πως δολοφονήθηκε. Σε πείσμα όλων, και με πολλές παλινωδίες μέσα στο χρόνο πως μπορεί να κάνει και λάθος, ταξιδεύει στην Αυστραλία για να βρει τον πατέρα του παιδιού, από εκεί στη Βαρκελώνη, όταν ανακαλύπτει πως ο γιος της διατηρούσε διαμέρισμα, για να καταλήξει στο Μαπούτο, πρωτεύουσα της Μοζαμβίκης. Εκεί θα βρει τα τελευταία κομμάτια του puzzle, που έχουν να κάνουν τόσο με το χαρακτήρα του γιου της –μην περιμένετε τον απόλυτα θετικό ήρωα–, όσο και με το θάνατό του.

Η εξέλιξη της ιστορίας θυμίζει τον «Επίμονο κηπουρό» του Τζον Λε Καρέ – η ηρωίδα πιστεύει πως το γιο της μπορεί να δολοφόνησαν οι υπεύθυνοι ενός χωριού στο Μαπούτο, δημιουργία ένας πλούσιου Αμερικάνου για να προσφέρει υποστήριξη στους πάσχοντες από AIDS, ένα τέλειο προκάλυμμα για πειράματα φαρμακοβιομηχανιών. Όμως, δεν πρόκειται για επανάληψη. Ο Μάνκελ ζει έξι μήνες το χρόνο στη Μοζαμβίκη –όπου διευθύνει τον τοπικό θίασο Teatro Avenida–, έχει πλούσιο φιλανθρωπικό έργο και η συμμετοχή του στο στόλο με την ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα τον περασμένο Μάιο αποδεικνύει πως έχει και πολιτική θέση. Για το βιβλίο του δεν βρήκε ένα θέμα που πουλάει, αλλά τον τρόπο να μεταφέρει μια πραγματικότητα που ζει από κοντά και να καυτηριάσει το ρατσισμό, που πολλές φορές επωάζεται και κάτω από ένα προοδευτικό «τσόφλι». Γιατί, όπως λέει μια Αφρικανή φίλη του δολοφονημένου γιου στη μάνα του: «Περιφρονείς τους μαύρους. Ίσως όχι συνειδητά, αλλά, όπως και να ’χει, έτσι νιώθεις. Πιστεύεις πως τα αβάσταχτα μαρτύρια της Αφρικής οφείλονται στις δικές μας αδυναμίες. Όπως και οι περισσότεροι άλλοι λευκοί, πιστεύεις πως το σημαντικότερο είναι να μάθετε πώς πεθαίνουμε. Δεν δίνετε δεκάρα για το πώς ζούμε. Η άθλια ζωή ενός Αφρικανού είναι για εσάς τόσο ασήμαντη όσο και μια απειροελάχιστη αλλαγή στην κατεύθυνση του ανέμου».

μτφ. Βασιλική Κνήτου