Πριν πέσει η παγωνιά

Τα αστυνομικά μυθιστορήματα είναι αυτά που αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της χώρας στην οποία διαδραματίζονται.

Ένας από τους δύο πιο επιτυχημένους και εθιστικούς συγγραφείς της Σουηδίας είναι ο Χένινγκ Μάνκελ (ο άλλος είναι ο Στιγκ Λάρσον). Σε όλα τα μυθιστορήματα του Μάνκελ (γεν. 1948), ο Κουρτ Βαλάντερ είναι αυτός που καλείται να δώσει τη λύση. Είναι ένας έμπειρος αστυνομικός, μοναχικός, χωρισμένος, βαρύθυμος και με περιττά κιλά. Στο τελευταίο του βιβλίο προστίθενται δύο ακόμα λόγοι που του δυσκολεύουν τη ζωή: χάνει τον καλύτερό του φίλο και μετακομίζει στην ίδια πόλη η κόρη του –και συνάδελφος πλέον– Λίντα. Η συγκατοίκηση αποδεικνύεται συχνά πολύ δύσκολη. Όταν όμως συμβούν μερικά φαινομενικά ασύνδετα γεγονότα –πυρπολήσεις ζώων και εκκλησιών με βενζίνη, δύο βίαιες δολοφονίες γυναικών και η εξαφάνιση της παιδικής φίλης της Λίντα–, ο Βαλάντερ θα πιάσει δουλειά. Η πλοκή τοποθετείται ακριβώς πριν έρθουν τα μεγάλα κρύα στη Σουηδία, στη μεταβατική εκείνη περίοδο που προηγείται της παγωνιάς. Tο βιβλίο όμως χρονολογικά σηματοδοτείται από δύο αληθινά γεγονότα. Το πρώτο μάς γυρίζει στο 1978, σε μια πόλη της Νότιας Αμερικής όπου ένας πάστορας, αρχηγός μιας ομάδας φανατικών χριστιανών, δηλητηριάζει με υδροκυάνιο 912 ενήλικες και 320 παιδιά πείθοντάς τους πως πρόκειται για την ημέρα της κρίσης. Η δεύτερη κομβική ημερομηνία είναι η 11η Σεπτεμβρίου του 2001. Ημέρα-σύμβολο του ισχυρού τρομοκρατικού χτυπήματος αλλά και σημαντική μυθιστορηματικά, καθώς η κόρη του Βαλάντερ φοράει για πρώτη φορά τη στολή αστυνομικού. Από εδώ και στο εξής η Λίντα γίνεται αστυνομικός και ο Μάνκελ αποκτάει δύο Βαλάντερ στη δούλεψή του. 

Τα δύο αληθινά γεγονότα έχουν ως κοινό παρανομαστή τον ακραίο φανατισμό και συμπίπτουν με ένα άλλο γεγονός που έλαβε χώρα πριν από κάποιες μέρες στο κέντρο της Στοκχόλμης: το θάνατο του βομβιστή αυτοκτονίας. Ο 28χρονος χαρακτηρίσθηκε συγκροτημένος, στοργικός αλλά και απόλυτος σε ό,τι αφορά στις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Είναι ένα ακόμα πρόσωπο που υπερέβη τα όριά του, όπως πολλοί από τους θύτες στα βιβλία του Μάνκελ. Και να φανταστεί κανείς ότι όλα αυτά διαδραματίζονται σε μια χώρα όπου εφάρμοσε πρώτη τα ανθρώπινα δικαιώματα και φημίζεται για την ιδανική κοινωνία πρόνοιας. Η Σουηδία, σύμφωνα με τον Πέτρο Μάρκαρη, μπήκε για τα καλά στο χάρτη της αστυνομικής λογοτεχνίας μετά τη δολοφονία του πρωθυπουργού Ούλοφ Πάλμε. Τότε ήταν που συνειδητοποίησε ότι η ευδαιμονία της χώρας ήταν μάλλον ουτοπία, ότι τα στυγερότερα εγκλήματα μπορεί να συμβούν και σε (φαινομενικά) ειρηνικές χώρες.

Πριν πέσει η παγωνιά, Χένινγκ Μάνκελ, μτφ. Λύο Καλοβυρνάς, εκδ. Ψυχογιός