O «Athens with Kostis» Κωστής Κοσμέας παρουσιάζει στο TikTok ιστορίες πίσω από μνημεία της Αθήνας που προσπερνάμε

Παρουσιάζει στο TikTok ιστορίες πίσω από μνημεία της Αθήνας που προσπερνάς καθημερινά, ιστορικές πληροφορίες από τον αστικό ιστό της πόλης. Αφηγήσεις για πράγματα που ήδη γνωρίζει γύρω από την Ιστορία στην οποία έχει εντρυφήσει τόσο στο Πανεπιστήμιο όσο και εκτός, τη νεότερη και σύγχρονη ελληνική Ιστορία. Η έρευνα που κάνει περιλαμβάνει πρωτογενείς πηγές, στοιχεία από τον Τύπο της εποχής, συνεντεύξεις, επιτόπια έρευνα. Ο Κωστής Κοσμέας, ή αλλιώς «Athens with Kostis» όπως τον ξέρουν σήμερα οι πάνω από 21 χιλ. ακόλουθοί του στο TikTok, είναι Υποψήφιος Διδάκτορας Πολιτικής φιλοσοφίας και Κοινωνικής θεωρίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με MSc στην Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία και μας ξεναγεί στην Αθήνα με ένα διαφορετικό τρόπο μέσα από το προφίλ του.

Ο Κωστής Κοσμέας και ο viral λογαριασμός του «Athens with Kostis» στο TikTok

Μένει στο κέντρο της πόλης και λατρεύει ό,τι έχει να κάνει με το βιβλίο. Στον ελεύθερο χρόνο του, που έχει περιοριστεί πολύ λόγω του διδακτορικού, επιλέγει είτε να βγει με φίλους είτε να περάσει ποιοτικό χρόνο με τον εαυτό του. Το TikΤok δεν το επέλεξε αρχικά, κατέληξε εκεί λόγω παρότρυνσης των φίλων του – concept που ήδη εφάρμοζε στον λογαριαμό του στο Instagram. «Δεν μπορώ να πω ότι υπήρξε κάποια συγκεκριμένη στιγμή που αποφάσισα να δημιουργήσω αυτόν το λογαριασμό. Η ιδέα αυτή μορφοποιούταν σιγά σιγά. Από τα φοιτητικά μου χρόνια ήμουν συνεχώς με ένα βιβλίο ιστορίας και φιλοσοφίας στο χέρι, δεκάδες βιβλία, ένθετα εφημερίδων, χιλιάδες ώρες διαβάσματος, ακόμα και στα μέσα μεταφοράς θα με πετύχει κανείς να διαβάζω. Οπότε δημιουργήθηκε ένας όγκος γνώσης που πρακτικά δεν είχα πώς να τον αξιοποιήσω πέρα από τις σπουδές μου».

Χρονικό σημείο καμπής γι’ αυτή την ιδέα ήταν το 2018 όταν μετακόμισε στο κέντρο της Αθήνας, οπότε οι βόλτες του εκεί του έδωσαν την ευκαιρία να δει από κοντά όλα αυτά τα τοπόσημα για τα οποία διάβαζε. «Η πρώτη, ας πούμε, υλοποίηση της ιδέας αυτής έγινε όταν επισκέφτηκα τον Μάη του 2018 το Σκοπευτήριο της Καισαριανής και γνωρίζοντας την αιματοβαμμένη Ιστορία του τόπου όπου πατώ, με τους 200 της Καισαριανής και ερχόμενοι και οι στίχοι του Ρίτσου στο μυαλό μου "Εδώ πέσαμε. Παιδιά του λαού. Γνωρίζετε γιατί” κ.λπ., με έπιασε ένα δέος. Θέλησα να το μοιραστώ αυτό στους λογαριασμούς μου στα social media και έκτοτε άρχισα να παρουσιάζω ιστορίες πίσω από σημεία της Αθήνας που προσπερνάμε καθημερινά, δίχως να ξέρω πού θα με βγάλει αυτό».

Τον λογαριασμό στο TikΤok τον άνοιξε πιο μετά, κατά τη διάρκεια της πανδημίας που το μέσο έκανε ένα μεγάλο «boom», όταν όλοι άρχισαν να πειραματίζονται με τον προσωπικό τους ελεύθερο χρόνο. Κατόπιν παρότρυνσης φίλων που του έλεγαν ότι έχει σκεφτεί ένα τόσο ωραίο και πρωτότυπο concept, το οποίο είναι content για TikΤok, δεν το κάνει κανείς και υπάρχουν πολλοί χρήστες που θα τους ενδιέφερε να μάθουν λίγες πληροφορίες οι οποίες περνάνε απαρατήρητες από όλους στις βόλτες στο κέντρο. Έτσι και έγινε και είχαν δίκιο. Τον γνώρισε πολύς κόσμος, σε σημείο να τον σταματάνε στον δρόμο και να τον ρωτούυν αν είναι όντως εκείνος που κάνει τα βίντεο με τις ιστορίες, και να τον συγχαίρουν.

«Το σενάριο το έχω ήδη στο μυαλό μου, φτιάχνω μια σκαλέτα που να μην υπερβαίνει τα λίγα λεπτά διότι ο χρόνος συγκέντρωσης έχει μειωθεί κατά πολύ την εποχή των social media και οι ειδικοί, μάλιστα, συνιστούν τη δημιουργία βίντεο μερικών δευτερολέπτων για να έχεις το μέγιστο αντίκτυπο και για την επίτευξη του Μ.Ο. χρόνου παρακολούθησης των χρηστών. Δεν αρπάζω το κινητό και λέω ό,τι μου έρθει στο μυαλό. Υπάρχει μια δουλειά που γίνεται και που δεν φαίνεται στον viewer. Να δώσω ένα παράδειγμα για ένα βίντεο που έχω γυρίσει: Ήξερα πού έγινε το δυστύχημα του Αλέκου Παναγούλη το 1976, στον Άγιο Δημήτριο, εξ ου και η ονομασία του σταθμού Άγιος Δημήτριος - Αλέξανδρος Παναγούλης, αλλά για το ακριβές σημείο και για πώς ακριβώς έγινε έπρεπε να συμβουλευτώ τον Τύπο της εποχής, να δω σχεδιάγραμματα σε εφημερίδες, να βρω φωτογραφίες και να τις ταιριάξω με το σήμερα, να δω παλιά ντοκιμαντέρ, τι δήλωνε ο εισαγγελέας της υπόθεσης Δ. Τσέβας, τι υποστήριζαν οι συνήγοροι, ο Κωνσταντόπουλος, ο Βερυβάκης, τι κατέθεσε η Φαλάτσι κ.λπ. Όλα αυτά έπρεπε να τα δω για να μπορέσω να αναπλάσω αυτό το γεγονός και να το παρουσιάσω σωστά. Αυτό δεν φαίνεται στους viewers».

Πόση ώρα μπορεί να σου πάρει να κάνεις συνολικά ένα τέτοιο βίντεο; «Εξαρτάται αν είναι κάτι αρκετά γνωστό, οπότε δεν παίρνει πολύ ώρα να το φτιάξω, ή αν είναι κάτι που χρειάζεται όλη αυτή την έρευνα. Διότι το δύσκολο δεν είναι να ξέρεις την ιστορία γενικά και αόριστα, αλλά να την εντοπίσεις στην πόλη. Υπάρχει μια γνώση γι' αυτήν που χάνεται από γενιά σε γενιά. Σε αυτούς τους δρόμους, σε αυτά τα σπίτια της Αθήνας θέλω να δώσω φωνή. Βασικά, κίνητρο πάντα είναι η δική μου περιέργεια να μάθω περισσότερα. Οπότε το μόνο που μένει είναι να φτιάξω τη σκαλέτα, να κάνω τη σχετική έρευνα και να γυρίσω επί τόπου τα βίντεο αυτά».

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει καθημερινά είναι πολλές. «Θα έλεγα ότι αρέσει πάρα πολύ στον κόσμο αυτό που κάνω, το απολαμβάνει και ενδιαφέρεται να μάθει. Με ρωτάνε πολλά ή τη γνώμη μου για ιστορικά και πολιτικά ζητήματα, αλλά δυστυχώς δεν έχω τον χρόνο να απαντάω σε όλα ούτε και την οικονομική δυνατότητα πολλές φορές να κάνω αυτά που θέλω. Δηλαδή με έχουν καλέσει στην Ικαρία, το Ναύπλιο και αλλού να κάνω το ίδιο με τις ιστορίες πίσω από σημεία που περνάμε καθημερινά, με εθνικό και ιστορικό ενδιαφέρον».

Η ανταπόκριση του κόσμου είναι πάρα πολύ θετική. «Μου λένε π.χ. “το κανάλι σου είναι θησαυρός”, “είσαι ό,τι καλύτερο κυκλοφορεί εδώ μέσα”, “θερμά συγχαρητήρια για την εξαίρετη δουλειά σας και την όμορφη παρουσίαση”, “είσαι όαση μπροστά στo μισαλλόδοξο και το χαμηλό επίπεδο που υπάρχει στο TikTok”, “δίνεις αξία στο Tiktok”».

Τo βίντεο με τα περισσότερα views ήταν ένα που γύρισε με αφορμή τα 80 χρόνια από τα Δεκεμβριανά του 1944, με φωτογραφίες εποχής του φωτοδημοσιογράφου Dmitri Kessel, που κρατώντάς τες στο χέρι τις έδειχνε στο σημείο όπου τραβήχτηκαν. Ωστόσο, το βίντεο που συγκέντρωσε τις περισσότερες απορίες ήταν ένα που ήθελε πάρα πολύ να κάνει, να βγει και να μιλήσει, λόγω της αμάθειας που έβλεπε σε συνεντεύξεις στον δρόμο γύρω από τις εθνικές επετείους, όπου ξεδιάλυνε κάποιους εθνικούς μύθους, συγκεκριμένα γύρω από το «ΟΧΙ» του Ι. Μεταξά το 1940. Από το συγκεκριμένο βίντεο τον γνώρισε πολύς κόσμος.

Ποια ήταν η κρυφή ιστορία που εσένα προσωπικά σε «συγκλόνισε», τον ρωτάω. «Θα αναφέρω μια ιστορία που είχα διαβάσει από τα φοιτητικά ή μαθητικά μου χρόνια (δεν θυμάμαι), και με είχε συγκλονίσει, για τον ηρωικό αγώνα που έδωσαν 3 μαθητές το 1944 για την Ελλάδα και τη λευτεριά στο αποκαλούμενο Κάστρο του Υμηττού – ο Μήτσος Αυγέρης, ο Κώστας Φολτόπουλος και ο Θάνος Κιοκμενίδης. Επισκέφτηκα το σπιτάκι και μίλησα με ηλικιωμένους κατοίκους της γειτονιάς γι' αυτό».

«Athens with Kostis»: Τα 5 πιο άγνωστα μυστικά της Αθήνας 

Είναι πάρα πολλά τα άγνωστα μυστικά της Αθήνας. «Στην Αθήνα είχε μένει για μεγάλο χρονικό διάστημα “ο Άγιος των ελληνικών γραμμάτων”, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, και συγκεκριμένα δίπλα στον Ι.Ν. των Αγ. Αναργύρων στου Ψυρρή. Το “κελί” όπου έμεινε, διότι θυμίζει τα μοναστηριακά κελιά, και όπου έγραψε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του όπως τη "Φόνισσα", υπάρχει ακόμα και είναι επισκέψιμο. Οι περισσότεροι αρχαίοι δρόμοι που συνέδεαν την Αθήνα με την ενδοχώρα υπάρχουν ακόμη και σήμερα, όπως η Μεσογείων, η Ιερά Οδός κ.ά.

»Οι παλιοί Αθηναίοι, δηλαδή οι Αθηναίοι που ζούσαν μέχρι τις παρυφές του περασμένου αιώνα, διακατέχονταν από μια δεισιδαιμονία που έφτανε μέχρι την αρχαιότητα: ότι οι κολόνες σφράγιζαν κατά κάποιον τρόπο θαμμένα θανατικά. Οπότε είτε το τελετουργικό στήσιμο μιας κολόνας υποδήλωνε μια προσπάθεια να αποφευχθεί ένα κακό που έπληττε την πόλη, και υπάρχουν τέτοιες κολόνες που ονομάτισαν μάλιστα και ολόκληρες περιοχές –όπως το Κολωνάκι, από την κολόνα που υπήρχε στη Δεξαμενή και μεταφέρθηκε έκτοτε στην Πλατεία Φιλικής Εταιρείας, άλλη μια τέτοια έχει διασωθεί στην οδό Μισαραλιώτου– είτε το αντίστροφο, όταν για οποιονδήποτε λόγο κατέρρεε μια κολόνα θεωρείτο ότι ξεχύνονταν τα θανατικά ελεύθερα στην πόλη. Κάτι τέτοιο ήταν χαρακτηριστικό στην κατάρρευση μιας κολόνας του Ολυμπείου από σφοδρό τυφώνα που έπληξε την Αθήνα τον Οκτώβρη του 1852. Δύο χρόνια αργότερα μια επιδημία χολέρας απλώθηκε στην Αθήνα.

»Δύο οθωμανικά τζαμιά διασώζονται σήμερα στην Αθήνα, από τα 9 που είχε, χωρίς τους μιναρέδες τους φυσικά. Το ένα είναι στην πλατεία Μοναστηρακίου, το κτίριο αριστερά από την έξοδο του Ηλεκτρικού, το λεγόμενο Τζαμί Τζισταράκη, και το άλλο λίγο πιο πάνω στο βόρειο τμήμα της Ρωμαϊκής Αγοράς, το Φετιχιέ Τζαμί, που αν θυμάσαι το ζητούσε να επαναλειτουργήσει και ο Τούρκος Πρόεδρος το 2019 ως απάντηση για το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

»Την Αθήνα τη διέτρεχαν ποτάμια. Ένα από αυτά, ο Ηριδανός ποταμός, την διατρέχει χιλιάδες χρόνια τώρα. Τον αναφέρει μάλιστα ο Πλάτωνας και ο Παυσανίας. Μπορεί να τον δει κανείς να κελαρύζει στον Ηλεκτρικό στο Μοναστηράκι και στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού. Και όσο κι αν φαίνεται φανταστικό, στην Αθήνα υπήρχε μέχρι και νησί, το αποκαλούσαν “Βατραχονήσι” και βρισκόταν εντός του Ιλισσού ποταμού που τη διέτρεχε κατά μήκος της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου».

Ο Κωστής τoνίζει ότι δυστυχώς οι Αθηναίοι δεν γνωρίζουν την ιστορία της πόλης τους. «Και το χειρότερο δεν είναι αυτό. Το χειρότερο είναι, παραφράζοντας τον Αβραάμ Λίνκολν, να μιλάς και να αίρεις κάθε αμφιβολία (ότι δεν την γνωρίζεις). Όπως θυμάμαι χαρακτηριστικά μια μέρα που είχα επισκεφτεί το Μουσείο ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης στην Καισαριανή, ένα παιδί ρώτησε τη μητέρα του “τι είναι αυτός στη φωτογραφία” δείχνοντας έναν αξιωματικό του ΕΛΑΣ επάνω στο άλογό του, και η μητέρα του απάντησε… “ένας αστυνομικός παλιά”! Δεν είπε δεν ξέρω, μη δείξουμε ότι δεν ξέρουμε κάτι».

Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχει η πόλη αυτή τη στιγμή όσον αφορά το κομμάτι της συντήρησης κτιρίων με ιστορική σημασία; «Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η πόλη όσον αφορά το κομμάτι της συντήρησης κτιρίων με ιστορική σημασία είναι τα κληρονομικά ζητήματα και νομικά κωλύματα. Είτε δηλαδή δεν εντοπίζονται οι ιδιοκτήτες τους είτε δεν μπορούν να επωμιστούν το βάρος των επισκευών και συντηρήσεων. Επίσης, οι δικαστικές διαμάχες μεταξύ ιδιοκτητών και πολιτείας, χαρακτηριστικό παράδειγμα το σπίτι του Κωστή Παλαμά στην Πλάκα».

Έχει λάβει σχετικά σχόλια από φιλόλογους ή δάσκαλους που του έλεγαν ότι θα δείξουν τα βίντεο στους μαθητές τους, οπότε πιθανότατα τα βίντεό του έχουν χρησιμοποιηθεί σε τάξεις ή ακόμη και σε πανεπιστήμια. «Ένα πράγμα που θα ήθελα να γίνει είναι να υποτιτλιστούν στα αγγλικά τα βίντεο για να είναι προσβάσιμη και στους ξένους η ιστορία της Αθήνας. Πέρα από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία, λαμβάνω και σχόλια από ξένους που ρωτάνε τι λέει το βίντεο. Από εκεί και πέρα δεν ξέρω, είμαι ανοιχτός σε ποιοτικές προτάσεις, να μεταφερόταν αυτό και σε ολιγόλεπτα history vlogs στην τηλεόραση, όχι πολύωρα και κουραστικά ντοκιμαντέρ τις βραδινές ώρες που εν τέλει δεν σου μένει και τίποτα. Το επόμενο βίντεο που θα ανέβει θα αφορά μία καινούργια playlist που θα μαζέψει τις ιστορίες που έχουν γραφτεί στην πλατεία Συντάγματος, όχι μόνο τις γνωστές π.χ. την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843, αλλά και άγνωστες μικρές ιστορίες».