Κάνε στην άκρη Gen-Z! Έρχονται οι Granfluencers!

Μπορεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να ξεκίνησαν σαν ένα παιχνίδι στο οποίο οι νεότερες γενιές έγιναν πολύ καλές. Ξεκινώντας από το My Space, το ΜSN, το Hi 5 (πού να τα θυμάστε…) μέχρι το Facebook, το Instagram και το TikTok, υπήρχε η αίσθηση πως οι Zoomers και οι Millennials έχουν τα σκήπτρα των viral δημοσιεύσεων – όμως οι πιο cool influencers είναι πλέον γιαγιάδες και παππούδες!

Οι δημοφιλείς «granfluencers» ή «grandfluencers» έχουν κατακτήσει επάξια την πλατφόρμα κερδίζοντας οπαδούς σε εκατοντάδες χιλιάδες ή ακόμα και εκατομμύρια. Ωστόσο, αυτοί οι granfluencers δεν είναι οι στερεοτυπικοί παππούδες και γιαγιάδες: θα τους δεις είτε σε ένα εξαιρετικά stylish outfit ή θα τους δεις να ακολουθούν τα trends στο TikTok.

Granfluencers: Οι ηλικιωμένοι influencers που έγιναν επιτυχημένοι

Οι λογαριασμοί που ανήκουν σε χρήστες άνω των 60 αυξάνονται συνεχώς και κερδίζουν εκατομμύρια ακολούθους. Εκτός από το Instagram, πολλοί granfluencers επιδεικνύουν το χιούμορ και τη ζωντάνια τους δημιουργώντας ένα feed που συνδυάζει τα καινούργια trends και παππουδίστικα αστεία, με το αποτέλεσμα να είναι ξεκαρδιστικό.

«Αυτοί οι πρεσβύτεροι TikTokers έχουν γίνει επιτυχημένοι δημιουργοί περιεχομένου σε ένα ισχυρό πολιτισμικό φαινόμενο, το οποίο είναι αντίθετο με τις νόρμες και στο οποίο οι ηλικιωμένοι αμφισβητούν πραγματικά τα στερεότυπα της τρίτης ηλικίας, αποδεχόμενοι την ηλικία τους ή ακόμη και θριαμβολογώντας γι’ αυτήν», λέει ο Δρ Reuben Ng, συγγραφέας της εργασίας Not Too Old for TikTok: How Older Adults are Reframing Ageing, και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Yale.

Όπως αναφέρει ο Ng, οι περισσότεροι ηλικιωμένοι του TikTok είναι γυναίκες που «αντιστέκονται λυσσαλέα στα κοινά στερεότυπα των ηλικιωμένων γυναικών ως παθητικών, ήπιων και αδύναμων, και αντιθέτως προβάλλουν εαυτούς ως άγριες τύπισσες, λίγο αθυρόστομες που δεν …ψήνονται πολύ να πλέξουν για τα εγγόνια τους αλλά προτιμούν να πάνε για ποτό μαζί τους».

Η τεράστια απήχηση που έχουν οι ηλικιωμένοι χρήστες του TikTok ίσως σηματοδοτεί την μεταστροφή των αρνητικών ηλικιακών στερεοτύπων, αυτό του «γεροπαράξενου», του «ξεμωραμένου» και του «ξεγραμμένου από τη ζωή επειδή γέρασε».

«Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι τα ηλικιακά στερεότυπα επηρεάζουν τους νέους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», είπε ο Ng. Αυτές οι προκαταλήψεις έφτασαν στο αποκορύφωμά τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid, κατά την οποία ο θανατηφόρος ιός χαρακτηρίστηκε ως «Boomer remover»…

Οι ηλικιωμένοι είναι ακόμα και σήμερα υπο-εκπροσωπούμενη ομάδα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως επίσης και οι φυλετικές, εθνοτικές και LGTBQI+ ομάδες – κοινότητες που συχνά δεν έχουν θετική εκπροσώπηση στα social media.

Όσον αφορά τους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, για παράδειγμα, μια μελέτη AARP του 2019 περιελάμβανε δείγματα περισσότερων από 1.000 διαδικτυακές εικόνες από διαφορετικά brands, leaders, νέους ιστότοπους και λογαριασμούς μέσων κοινωνικής δικτύωσης που είχαν όλοι πάνω από 1 εκατομμύριο ακόλουθους. Μόνο το 15% αυτών των φωτογραφιών περιελάμβανε ενήλικες άνω των 50 ετών, παρά το γεγονός ότι οι ηλικιωμένοι αποτελούν το 46% του ενήλικου πληθυσμού των ΗΠΑ.

«Η δύναμη των προκαταλήψεων σημαίνει ότι η συμμετοχή των ηλικιωμένων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι τέτοιες ηλικιακές ιδέες θα αμφισβητηθούν», δήλωσε ο Ng, του οποίου η εργασία πρόκειται να δημοσιευθεί στο περιοδικό Gerontologist.

Η εφημερίδα The Guardian εξέτασε 1.382 βίντεο που δημοσιεύτηκαν από χρήστες του TikTok που ήταν ηλικίας 60 ετών και άνω και είχαν από 100.000 έως 5,3 εκατομμύρια ακόλουθους. Συνολικά, τα βίντεό τους είχαν προβληθεί περισσότερες από 3,5 δισεκατομμύρια φορές.

Ο Ng διαπίστωσε ότι το 71% αυτών των βίντεο – συμπεριλαμβανομένων εκείνων από λογαριασμούς όπως το grandadjoe1933, ο οποίος έχει 5,3 εκατομμύρια ακόλουθους και η dolly_broadway, που έχει 2,4 εκατομμύρια ακόλουθους – χρησιμοποιήθηκαν για να αψηφήσουν τα ηλικιακά στερεότυπα. Ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο ήταν το «glamma», λέξη που συνδυάζει το glamorous και το grandma με βίντεο που περιλαμβάνουν αυτά μιας 70χρονης γυναίκας που παρελαύνει χαρούμενα στους δρόμους φορώντας tank top μπλούζα.

Σχεδόν ένα στα πέντε από τα βίντεο που αναλύθηκαν, έφερε στο φως προκαταλήψεις που σχετίζονται με την ηλικία, και ένας στους δέκα καταδίκασε τον ηλικιακό ρατσισμό και από την πλευρά των νεότερων και από την πλευρά των ίδιων των ηλικιωμένων. Άλλα βίντεο υποστήριζαν πως όσο πιο μεγάλος είναι κανείς, τόσο το καλύτερο. Μια μερακλού γιαγιά ανέβασε βίντεο στο οποίο υποστηρίζει πως μπορεί να πιει και να κάνει twerk καλύτερα από τις νεότερές της: «Μπορεί να είμαι 86 αλλά μπορώ να πιω πολύ περισσότερο από εσάς τις μικρές».

Η ανάλυση του Pew Research Center διαπιστώνει μιαν αξιοσημείωτη προσαρμογή των μεγαλύτερων Αμερικανών στα τεχνολογικά επιτεύγματα τα τελευταία χρόνια: το 2000, το 14% των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών ήταν χρήστες του Διαδικτύου ενώ το 2019 ήταν 73%. Μόνο οι μισοί ενήλικες είχαν smartphone το 2014, ενώ σήμερα έχει το 81% των ατόμων ηλικίας 60 έως 69 ετών.

Η Emma Twyning, διευθύντρια επικοινωνίας στο Centre for Aging Better, δήλωσε: «Πρέπει να υπάρχει ποικιλία σε αυτά που βλέπουμε στα social, αν θέλουμε να αλλάξουμε πραγματικά νοοτροπία και να απορρίψουμε τις αρνητικές αντιλήψεις για το πώς είναι να μεγαλώνουμε. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η τέλεια πλατφόρμα για να το κάνετε αυτό και να καταδικάσετε τον ηλικιακό ρατσισμό γενικότερα».

Ο Stuart Lewis, ο διευθύνων σύμβουλος της Rest Less, είπε ότι το TikTok ήταν η ιδανική πλατφόρμα για τους influencers μιας μέσης ηλικίας για να αμφισβητήσουν τα ηλικιακά στερεότυπα. «Οι δημιουργοί ενθαρρύνονται να είναι πρωτότυποι, αυθόρμητοι και “ακατέργαστοι” – καθιστώντας το Tik Tok, ιδανικό χώρο για να απομυθοποιήσεις τα στερεότυπα και να είσαι ο εαυτός σου χωρίς λογοκρισία», είπε.

Η ηλικία είναι όντως ένα νούμερο το οποίο, όσο στερεοτυπικό κι αν ακούγεται, δεν χρειάζεται να μας καθορίζει. Είναι ένας προσδιορισμός που μας δείχνει πόσα χρόνια περπατάμε στη γη κι ίσως όσο περισσότερα είναι αυτά τα χρόνια, ο οργανισμός μας να αδυνατίζει. Αυτό δεν σημαίνει πως η ζωή τελείωσε. Υπάρχει μια τάση της κοινωνίας να αφαιρέσει το ηλικιακό στίγμα και να γκρεμίσει τις προκαταλήψεις. Στο τέλος της ημέρας, οι σχέσεις των γενεών δεν είναι αγεφύρωτες ούτε βρίσκεται η μία γενιά απέναντι στην άλλη.

Αντίθετα, είναι μια ζωντανή γραμμή που ενώνει παρελθόν, παρόν και μέλλον το οποίο ανήκει σε όλους κι όχι μόνο στους εγωιστικά δικαιωματιστές (sorry) νέους.