Τι συμβαίνει με την υπόθεση Telegram και την Facebook ομάδα «Μήπως έχουμε τον ίδιο Γκόμενο;»

«Μια ομάδα που υπάρχει παντού στο εξωτερικό για να ανεβάζουν όλες οι γυναίκες αυτούς που βγαίνουν, ή μιλάνε, ή έχουν σχέση, για να δουν αν είναι στα μηνύματα άλλων γυναικών ή αν τις κερατώνουν! Καιρός να προστατέψει η μια την άλλη από Μάνθους φουστάνους» γράφει η περιγραφή της πολυσυζητημένης Facebook ομάδας «Μήπως έχουμε τον ίδιο Γκόμενο; Ελλάδα Edition». Στην ομάδα αυτή, 17.600 γυναίκες διασταυρώνουν πληροφορίες για τους συντρόφους τους. Το concept αυτό είναι αν μη τι άλλο περίεργο και η λειτουργία της ομάδας γεννά προβληματισμό, ιδιαίτερα μάλιστα αν θυμηθούμε το -όχι και τόσο μακρινό περιστατικό- της επίθεσης κατά της Ιωάννας Παλιοσπύρου.

Στην πραγματικότητα, η ιδέα δεν είναι καινούργια. Το 2019 το BBC δημοσίευσε ότι χιλιάδες γυναίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο κατονόμαζαν και εξέθεταν τους πρώην συντρόφους τους σε κλειστές ομάδες του Facebook. Οι γυναίκες αυτές κατήγγειλαν εκεί περιστατικά απιστίας, βιασμού ακόμη και κακοποίησης των παιδιών τους. Στο άρθρο γινόταν ξεκάθαρο ότι μπορεί εκείνες να ήθελαν να προστατεύσουν τους άλλους, αλλά αυτό που έκαναν τελικά ήταν να διακινδυνεύουν τη δική τους ασφάλεια. Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν εμφανιστεί αντίστοιχες ομάδες στην Αυστραλία, στην Αμερική και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου.

Στην αντίπερα όχθη, πριν κάποιες μέρες ήρθαν στη δημοσιότητα δεκάδες ομάδες από την εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης Telegram, στις οποίες χρήστες, κυρίως άνδρες, έχουν κοινοποιήσει τις προσωπικές φωτογραφίες γυναικών και αυτές έχουν συγκεντρωθεί σε ένα πολύ μεγάλο αρχείο. «Παιδιά, όποιος θέλει να μπει σε μια όντως σοβαρή prive, χωρίς σκαμαράδες, χωρίς πιτσιρίκια, χωρίς ρουφιάνους, σε μια ομάδα επαγγελματική με οργάνωση κανόνες και όραμα, αυτή είναι η ομάδα για αυτόν. Κάντε ότι ζητάει ο admin και μπείτε σε μια ομάδα που θα την ζήλευαν όλες οι άλλες. Άπειρο υλικό που δεν υπάρχει πουθενά αλλού σε αυτό το επίπεδο… ΟΡΓΑΝΩΣΗ» αναφέρει η περιγραφή της prive ομάδας «Τα κορίτσια της διπλανής πόρτας». Και τι ζητάει ο admin; Μια γυμνή φωτογραφία κάποιας γυναίκας από τον περίγυρο του χρήστη, ο οποίος κάνει αίτημα να μπει στην ομάδα. Βέβαια, αυτό αρκεί μόνο για να αποκτήσει κανείς πρόσβαση στο “level 1” του υλικού της ομάδας, αφού υπάρχει πιο exclusive περιεχόμενο για τους «εκλεκτούς» συμμετέχοντες. Μοιάζει σαν σενάριο φαντασίας. Ωστόσο, οι δωρεάν ιστότοποι με revenge porn είναι κάτι που έχει ξεκινήσει ήδη από το 2013 με πρώτο περιστατικό το «MyEx.com». Συνεπώς, ενώ πολλοί παρουσιάζουν την εμφάνιση των prive ομάδων στο Τelegram ως εκδίκηση των ανδρών για την ομάδα στο Facebook, σύμφωνα με μαρτυρίες  αυτές προϋπήρχαν. Άλλωστε, και ο όγκος του αρχείου που έχουν οι ελληνικές Telegram ομάδες επιβεβαιώνουν ότι υπάρχουν εδώ και χρόνια και μάλιστα δεν βρίσκονται μόνο στο Telegram, αλλά και στο Discord και το Reddit.

Τις τελευταίες μέρες πάρα πολλοί άνθρωποι έσπευσαν να πουν την άποψή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το θέμα. Όμως, το πρόβλημα είναι ότι οι δυο περιπτώσεις ομάδων έχουν συσχετιστεί και οι άνθρωποι τείνουν να τοποθετούνται στη μία ή στην άλλη πλευρά, ενώ στην πραγματικότητα το ζήτημα είναι η παραβίαση των προσωπικών δεδομένων και των δυο πλευρών. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι η υπόθεση έχει φτάσει πλέον στην αστυνομία και στη Δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος.

Αυτή τη στιγμή οι ομάδες σε Telegram και Facebook παραμένουν ενεργές με μεγάλη κινητικότητα. Τα μέλη του «Μήπως έχουμε τον ίδιο Γκόμενο;» έχουν αρχίσει να αυτοαποκαλούνται φεμινιστικό κίνημα. Δημιουργούν ψεύτικα προφίλ, μπαίνουν στις ομάδες του Telegram και αναζητούν φωτογραφίες κοριτσιών και άλλα στοιχεία για την υπόθεση. Από την άλλη, πολλοί χρήστες του Telegram βρίζουν με χυδαίο τρόπο τα μέλη της Facebook ομάδας, σβήνουν τα προφίλ τους ή μεταφέρονται σε άλλες ομάδες με περισσότερη μυστικότητα. Στο μεταξύ, κορίτσια που ήταν ανυποψίαστα ως τώρα, ψάχνουν να βρουν φωτογραφίες τους, ρωτώντας στην Facebook ομάδα: «Κορίτσια μπορεί κάποια κοπέλα να τσεκάρει αν έχουν ανεβάσει φωτογραφίες μιας κοπέλας που δεν έχει την εφαρμογή;». Ο φαύλος κύκλος που έχει δημιουργηθεί, φαίνεται να μην έχει τέλος, ενώ οι αρχές δεν έχουν κάνει ακόμη κάποια επίσημη ανακοίνωση.

Μια αναζήτηση στο Google αρκεί για να καταλάβει κανείς ότι το φαινόμενο είναι παγκόσμιο. Σε πολλές χώρες το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με αίτημα στις εν λόγω εφαρμογές για κατάργηση των ομάδων. Το BBC δημιούργησε μια παραγωγή με τίτλο “Without Consent: Shared on Telegram” στην οποία τέσσερις γυναίκες – από την Κούβα, την Κένυα, το Αζερμπαϊτζάν και τη Μαλαισία – μίλησαν για τις καταστροφικές συνέπειες που βίωσαν λόγω της δημοσιοποίησης των προσωπικών τους φωτογραφιών. Το Telegram αρνήθηκε να δώσει εξηγήσεις στο BBC, αλλά δήλωσε ότι ελέγχει προληπτικά τις αναφορές χρηστών για τυχόν περιεχόμενο που παραβιάζει τους όρους παροχής υπηρεσιών του. Δεν επιβεβαίωσε, όμως, εάν η ανάρτηση προσωπικών εικόνων ανθρώπων χωρίς συγκατάθεση επιτρέπεται στην πλατφόρμα ή αν αυτές αφαιρούνται. Γενικά, η εποπτεία των δεδομένων των χρηστών είναι ακανθώδες ζήτημα για επιχειρήσεις που προστατεύουν τα προσωπικά δεδομένα και συγχρόνως να αποτρέπουν την κατάχρηση. Αυτό που σίγουρα θα μπορούσε να κάνει το Telegram είναι να περιορίσει το μέγεθος των ιδιωτικών του ομάδων, όπως έκανε το WhatsApp, ή να χρησιμοποιήσει αλγόριθμο για να εμποδίζει τους χρήστες να δημοσιεύουν πορνογραφία σε αυτές, όπως έκανε το Facebook.