Το Αγόρι που Κλαίει: Ο «καταραμένος» πίνακας

Πείτε μας, ποιοι από εσάς έχετε ακόμα στο σπίτι σας ή, ακόμα πιο πιθανό, σε πόσα σπίτια των γονιών ή παππούδων υπάρχει ο πίνακας με το «Αγόρι που Κλαίει» ή το «Κορίτσι που Κλαίει»; Τις δεκαετίες του ’70 και ’80 κυκλοφορούσαν χιλιάδες αναπαραγωγές-αντίγραφα και παραλλαγές του πίνακα και στην Ελλάδα (μαζί με τον «Γέρο Ναυτικό με την Πίπα», την όμορφη τσιγγάνα και άλλους, κάποιοι και σε κέντημα, ξεπερνώντας τα όρια του μπανάλ). Κάπου υπήρχε και στο σπίτι των παππούδων μου ένας τέτοιος πίνακας, πριν πεταχτεί ξαφνικά και χωρίς λόγο (ίσως να υπήρχε κάποιος λόγος βέβαια). Είχε την υπογραφή Δ. Τσαλγάνης και εδώ και κάποιες μέρες προσπαθώ να βρω στοιχεία για τον συγκεκριμένο ζωγράφο (;), το πιθανότερο να ήταν απλά ένα ψευδώνυμο και ένα μη υπαρκτό πρόσωπο, κάποιος που έβαζε την υπογραφή του κάτω από τα αντίγραφα. Ίσως και όχι. Εσείς γνωρίζετε κάτι παραπάνω για τον ζωγράφο Δ. Τσαλγάνη;

Αν η απάντησή σας είναι θετική και το «Αγόρι που Κλαίει» σας κοιτάζει ακόμα, κρεμασμένο από κάποιον τοίχο του σπιτιού σας, καλό θα ήταν να μάθετε την ιστορία του και τον θρύλο-κατάρα που το ακολουθεί. Για την ακρίβεια, ο πίνακας ίσως είναι «υπεύθυνος» για δεκάδες πυρκαγιές σπιτιών, μόνο που μέσα από αυτές τις πυρκαγιές και τραγικά συμβάντα είναι ο μόνος που μένει αλώβητος. Δεν πιστεύουμε να είσαστε άνθρωποι που πιστεύετε σε τέτοια πράγματα, σωστά;

Πώς διαδόθηκε ο αστικός θρύλος για τον πίνακα «Το αγόρι που κλαίει»

Υπεύθυνη για τη διάδοση αυτού του αστικού θρύλου ήταν η βρετανική σκανδαλοθηρική εφημερίδα The Sun και ένα δημοσίευμα της 4ης Σεπτεμβρίου 1985, επί πρωθυπουργίας Μάργκαρετ Θάτσερ. H Sun αναδημοσίευσε ένα άρθρο μίας τοπικής εφημερίδας από το Ρόδεραμ, για μία πυρκαγιά που έκαψε τα πάντα στο σπίτι της οικογένειας Hall, εκτός του συγκεκριμένου πίνακα. Το μόνο αντικείμενο που έμεινε άθικτο. Δεν ήθελε πολύ, ο τίτλος βρέθηκε, «Blazing Curse of the Crying Boy» («Η Φλεγόμενη Κατάρα του Αγοριού που Κλαίει») και το συγκεκριμένο φύλλο έγινε ανάρπαστο. Όλοι θέλουν να διαβάσουν για κάτι πέρα από τα συνηθισμένα και τα καθημερινά – πόσο μάλλον πριν από 35 χρόνια, εποχή χωρίς ίντερνετ και smartphones. Το σημείο του άρθρου που φούντωσε τις φήμες ήταν ένας πυροσβέστης που βρέθηκε στη συγκεκριμένη κατάσβεση, δηλώνοντας πως από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 η πυροσβεστική έχει βρεθεί σε περισσότερες από 50 ανάλογες περιπτώσεις πυρκαγιών, με τον πίνακα του «Αγοριού που Κλαίει» να μην παθαίνει τίποτα. Εδώ φαίνεται πως έχουμε μία «κατάρα» που ακολουθεί και τα αντίγραφα-αναπαραγωγές πινάκων και όχι μόνο το αρχικό πρωτότυπο έργο.

Η ιδέα της Sun να παροτρύνει τους αναγνώστες να στείλουν στα γραφεία της όσες αναπαραγωγές του πίνακα είχαν στην κατοχή τους, για να «σπάσει» η κατάρα, αποδείχτηκε πολύ καλή (ή πολύ κακή, αναλόγως πώς το βλέπει κανείς). Τα γραφεία της Sun «κατακλύστηκαν» με 2.500 πίνακες από όλη τη Βρετανία, πολλοί απεικόνιζαν διάφορα αγόρια και κορίτσια, όχι μόνο αυτά με την διάσημη εικόνα του λυπημένου αγοριού, με ένα δάκρυ να κυλάει από τα μάτια του. Την περίοδο του Χάλοουιν, η Sun έκαψε όλους τους πίνακες που είχαν σταλεί στα γραφεία της, μέσα από μία «τελετή» που συνδύαζε το φολκλόρ, το κιτς και το γελοίο. «Το Αγόρι που Κλαίει» πούλαγε πολλά φύλλα, έπρεπε να εκμεταλλευτούν τη στιγμή.

Ποιο ήταν το «Αγόρι που Κλαίει» και ποιος ο δημιουργός του;

Μπορεί κάποιοι να πουν πως αυτός ο σύγχρονος αστικός θρύλος ήταν απλώς ένα κατασκεύασμα μίας σκανδαλοθηρικής εφημερίδας και πως οι δηλώσεις του πυροσβέστη βγήκαν από το μυαλό ενός δημοσιογράφου. Πιθανό σενάριο, εκτός αν πιστεύετε σε κατάρες που μεταφέρονται μέσα σε χιλιάδες αντίγραφα ενός πίνακα.

Το αγόρι του πίνακα λέγεται πως είχε το όνομα Don Bonillo και έζησε μία τραγική ζωή. Στην Ισπανία όπου ζούσε (ή στην Ιταλία για άλλους), φέρεται πως έβαλε κατά λάθος φωτιά στο σπίτι του και οι δύο γονείς του χάθηκαν στις φλόγες. Το ορφανό αγόρι πήγε να ζήσει με έναν ιερέα ή ακόμα και με τον ίδιο τον ζωγράφο που το απεικόνισε. Ο ιερέας φημολογείται πως κακοποίησε το αγόρι, ενώ του έδωσε το όνομα «Diablo» («Διάβολος»), λέγοντας πως πυρκαγιές ξεκινούσαν από αυτό. Το αγόρι έχασε τη ζωή του στις αρχές της δεκαετίας του ’70, μετά από μία έκρηξη, ενώ επέβαινε σε αυτοκίνητο. Τι είναι αλήθεια, τι είναι θρύλος, τι είναι ψέμα; Tα πάντα είναι θολά σε αυτή την ιστορία. Το αγόρι δεν ταυτοποιήθηκε ποτέ, ενώ μην ξεχνάμε πως ο ίδιος ζωγράφος είχε ζωγραφίσει δεκάδες άλλα λυπημένα αγόρια και κορίτσια.

Τα περισσότερα αντίγραφα είχαν την υπογραφή Giovanni Bragolin, κάποια άλλα Angelo Bragolin και Franchot Seville. Φαίνεται πως και τα τρία αυτά ονόματα ήταν ψευδώνυμα του Ιταλού ζωγράφου, Bruno Amadio (1911-1981). Υπολογίζεται πως ζωγράφισε πολλούς περισσότερους από 65 πίνακες με μικρά αγόρια και κορίτσια, ενώ διίστανται οι φήμες ή πληροφορίες πως αυτά τα παιδιά προέρχονταν από ορφανοτροφεία ή τους δρόμους της Ιταλίας ή της Ισπανίας. Το πιθανότερο να είναι παιδιά από τη Βενετία και ο Bruno Amadio να μην είχε ζήσει καθόλου στην Ισπανία. Επίσης, κάποια έργα της Σκωτσέζας ζωγράφου Anna Zinkeisen, που έζησε την ίδια περίοδο με τον Amadio, μοιάζουν θεματικά με αυτά του ιταλού ζωγράφου και αντίγραφά τους πωλούνταν σε εμπορικά καταστήματα της Βρετανίας, ενώ υπήρχαν και πολλοί άλλοι μιμητές. Περιττό να πούμε πως έχουν πουληθεί εκατοντάδες χιλιάδες αντίγραφα των έργων του Amadia σε όλο τον κόσμο, με τον ίδιον να μην παίρνει «δεκάρα τσακιστή» από δικαιώματα. Φαίνεται πως η «κατάρα» χτύπησε τον ίδιο τον καλλιτέχνη.

Πριν 10 χρόνια, ο βρετανός κωμικός Steve Punt προσπάθησε να κάψει σε ζωντανή σύνδεση, για ένα show του BBC, έναν πίνακα με το «Αγόρι που Κλαίει» αλλά δεν τα κατάφερε. Απλώς τσουρουφλίστηκε μία γωνία του πίνακα. Άντε μετά να αποδείξεις το αντίθετο.

35 χρόνια αργότερα, δεν ξέρουμε αν αυτός ο αστικός μύθος είναι ισχυρός ακόμα και σήμερα, αν έχει ξεχαστεί στο πέρασμα του χρόνου, του ίντερνετ, της ταχύτητας και της πανδημίας. Καλού-κακού, ρίξτε μια ματιά στο σπίτι σας αν υπάρχει κάποιος πίνακας με το «Αγόρι που Κλαίει». Ίσως πιάσει μερικά ευρώ στο Μοναστηράκι, γλιτώνετε έτσι και την «κατάρα».