Selfie στο Μνημείο Ολοκαυτώματος; Την πάτησες

Με την πρώτη ματιά, όλα φαίνονται φυσιολογικά. Selfie, πόζες, emojis και ένα διάσημο φόντο στο βάθος. Μόνο που όλα αυτά συμβαίνουν στο Μνημείο Ολοκαυτώματος στο Βερολίνο. Εκείνη την 19.000 τ.μ. έκταση στο κέντρο της πόλης, με τις 2.700 τσιμεντένιες πλάκες στη μνήμη των περίπου 3 εκατ. Εβραίων που αποτέλεσαν θύματα του Ολοκαυτώματος από το ναζιστικό καθεστώς. Εδώ είναι που τα πράγματα αρχίζουν να παίρνουν μία πολύ λανθασμένη κατεύθυνση μετατρέποντας τις αρχικά αθώες φωτογραφίες, σε ντροπιαστικά στιγμιότυπα που μόνο ως προσβολή μπορούν να εκληφθούν.

Οι πόζες γίνονται τάση, δημοσιεύονται στα social media, οι φίλοι των χρηστών σχολιάζουν και επικροτούν και οι μόνοι που παρακολουθούσαν σαστισμένοι φαίνεται πως είναι ο Shahak Shapira και η παρέα του. Οι πόζες μάλιστα ποτέ δεν ήταν απλώς στημένες. Κάποιοι έκανα ακροβατικά, άλλοι χοροπηδούσαν χαρούμενοι, έκαναν yoga και γυμνάζονταν αναβαίνοντας πάνω στις πλάκες του μνημείου, χρησιμοποιώντας τες ως στήριγμα...

Ο 28χρονος Ισραηλινός καλλιτέχνης και συγγραφέας Shahak Shapira μένει 14 χρόνια στο Βερολίνο και είχε ήδη παρατηρήσει το νέο φαινόμενο, όταν μετά από λίγο άρχισε να βλέπει αυτές τις φωτογραφίες να κυκλοφορούν παντού. Θέλοντας να υπενθυμίσει στους ανθρώπους την αξία του μνημείου, να εξηγήσει στους «πρωταγωνιστές» τι ακριβώς κάνουν ή πώς οι άλλοι μπορεί να το ερμηνεύσουν, εμπνεύστηκε το «Yolocaust» project.

Πήρε από το διαδίκτυο 12 φωτογραφίες που είχαν ληφθεί στο μνημείο και την προηγούμενη Πέμπτη τις δημοσίευσε σε μια ιστοσελίδα έχοντας κάνει κάποιες αλλαγές. Το τέχνασμα του κ. Shapira ήταν να επεξεργαστεί με τέτοιο τρόπο τις φωτογραφίες, ώστε όταν ο κέρσορας διασχίζει την επιφάνεια μίας εικόνας, το φόντο του μνημείου αντικαθίσταται με σκληρές σκηνές από στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ακραίο αλλά σίγουρα στέλνει ένα μήνυμα στους ανέμελους πρωταγωνιστές των φωτογραφιών που ξαφνικά περιβάλλονται από τα πτώματα ενός από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της παγκόσμιας ιστορίας.

Η ιστοσελίδα που έγινε viral μέσα σε λίγες μέρες ονομάζεται «Yolocaust», ένας συνδυασμός του δημοφιλούς hashtag των social media Yolo - «You Only Live Once/ ζεις μόνο μία φορά» - και του holocaust, της αγγλικής λέξης για το ολοκαύτωμα.

Μιλώντας στο βρετανικό Guardian, ο Shahak Shapira είπε ότι ασχολούταν πάνω από ένα χρόνο με το συγκεκριμένο θέμα και αφού εντόπισε χιλιάδες φωτογραφίες κατέληξε στις 12 πιο ακραίες. Παραδέχεται πως πήρε τις φωτογραφίες από δημόσια προφίλ, χωρίς να πάρει την άδεια των χρηστών, αλλά στην ιστοσελίδα του δίνει τη δυνατότητα σε όσους επιθυμούν να αφαιρεθεί η φωτογραφία τους ενημερώνοντάς τον μέσω mail.

«Αυτό που κάνει το έργο μου να φαίνεται  προκλητικό είναι κυρίως οι άνθρωποι και ο τρόπος που παρουσιάζονται, παρά οι σοκαριστικές σκηνές θανάτου που προσέθεσα εγώ», δήλωσε πρόσφατα και πρόσθεσε «αν είχα χρησιμοποιήσει μόνο συμβατικές selfie, με ανθρώπους που απλώς στέκονται εκεί χωρίς να κάνουν τίποτα, δεν νομίζω ότι θα ήταν προκλητικό». «Η διαμάχη προέρχεται από τις ενέργειες των ανθρώπων, εγώ απλά άλλαξα το φόντο», είπε.

Μέχρι στιγμής έχει λάβει μόνο ένα mail από κάποιον που του ζητούσε να αφαιρέσει τη φωτογραφία του, έναν  νεαρό που φαινόταν μετανιωμένος. Ο κ. Shapira σκέφτεται να επεκτείνει το έργο του λέγοντας «ας δούμε πόσες ηλίθιες, ακατάλληλες εικόνες έχω να δω στο διαδίκτυο». «Όσο για το αν το εγχείρημα είναι σωστό ή λάθος, το μόνο που έχω να πω είναι ότι και μόνο η συζήτηση που προκαλεί είναι θετικό στοιχείο».

Το λανσάρισμα του project, αν και συμπτωματικά, συνέπεσε χρονικά με μία δήλωση που αναφερόταν στο συγκεκριμένο μνημείο και προκάλεσε σάλο στη Γερμανία τις τελευταίες μέρες. Συγκεκριμένα, η δημοσίευση έγινε μια μέρα μετά την προκλητική τοποθέτηση του Μπγιορν Χέκε, στελέχους του δεξιού λαϊκιστικού κόμματος AfD «Εναλλακτική για τη Γερμανία», που διαμαρτυρήθηκε ότι «oι Γερμανοί είναι ο μόνος λαός στον κόσμο που έχτισε ένα μνημείο ντροπής στην καρδιά της πρωτεύουσας».

Ο δημιουργός της ιστοσελίδας των επίμαχων φωτογραφιών αφιερώνει στον Χέκε το έργο του κι ενώ δηλώνει ότι είναι ο αγαπημένος του νεοναζί, πηγαίνει τη συζήτηση ένα βήμα παρακάτω. Εξηγεί ότι στόχος του είναι να κάνει τους ανθρώπους να θυμηθούν την ιστορία, να αναλογιστούν τη σημασία του Ολοκαυτώματος. Για εκείνον το Μνημείο του Ολοκαυτώματος δεν βρίσκεται στο κέντρο της πρωτεύουσας για τους Εβραίους, ή για τα θύματα, αποτελεί μια ηθική πυξίδα για τις μελλοντικές γενιές και προειδοποιεί ακριβώς για ανθρώπους σαν τον Χέκε.

Ωστόσο, ο Πίτερ Άιζενμαν, ο αμερικανός αρχιτέκτονας που σχεδίασε το μνημείο, είχε εκφράσει στο παρελθόν μια πιο ανεκτική προσέγγιση όσον αφορά τις χρήσεις του, λέγοντας το 2005 ότι δεν ήθελε οι επισκέπτες να προσεγγίσουν τη δημιουργία του με ένα συγκεκριμένο συναίσθημα.

«Οι άνθρωποι θα κάνουν πικνίκ εκεί. Τα παιδιά θα παίξουν, θα γίνουν φωτογραφίσεις μόδας, θα γυριστούν ταινίες... Μπορώ εύκολα να φανταστώ κάποια πλάνα με κατασκόπους, πυροβολισμούς και το μνημείο για σκηνικό. Τι να πω; Δεν είναι ένας ιερός τόπος» είχε δηλώσει.

Επισκεφτείτε το Yolocaust εδώ.