Τσιμένι, τσάγια, τουρσί κι άλλες ανατολίτικες λιχουδιές που βρήκαμε στο τούρκικο μπακάλικο Moral στην πλατεία Αττικής
Ένας αγαπημένος παλιός μου φίλος, μου έλεγε ότι όταν ήταν μικρά παιδιά – μικρασιάτες πρόσφυγες στη μεταπολεμική Δραπετσώνα – ήταν τόσο φτωχοί, που η μητέρα τους, τους έδινε για πρωινό κολατσιό που το έπαιρναν μαζί τους στο σχολείο, φέτες ψωμιού αλειμμένες με τσιμένι. Δηλαδή, για όσους έχουν γαλλικές μύτες, αυτή την πικάντικη πάστα μπαχαρικών που καλύπτει, προστατεύει και ωριμάζει τον παστουρμά. Φτώχια και των γονέων! Δεν θα ήταν βέβαια τα μόνα παιδιά με αυτό το πικάντικο πρωινό στη μεταπολεμική Δραπετσώνα -καταλαβαίνετε το πώς θα μύριζε η τάξη…
Το τσιμένι λοιπόν είναι ένα μίγμα από μπαχαρικά (τριγωνέλλα, καυτερή πάπρικα, πιπέρι) που αναμεμειγμένο με αλάτι, πλούσιο σκόρδο και λάδι μας δίνει ένα είδος πάστας με την οποία φτιάχνουν το περίβλημα του παστουρμά, αυτό που του δίνει τη χαρακτηριστική του γεύση. Μοσχαρίσιο ή βοδινό κρέας συνήθως, συγγενικό με το παστράμι, είναι το αγαπημένο αλλαντικό των Ιουδαίων και των Μωαμεθανών, μια που η θρησκεία τους δεν τους επιτρέπει την κατανάλωση χοιρινού κρέατος.
Trigonella foenum-graecum
Από την πάστα αυτή πήρε και το όνομά του και το μπαχαρικό τριγωνέλλα, κύριο συστατικό της που της δίνει και τη χαρακτηριστική της γεύση. Τσιμένι λοιπόν ή τριγωνέλλα ή μοσχοσίταρο ή Trigonella foenum-graecum, όπως είναι το επιστημονικό της όνομα, είναι ένα ετήσιο φυτό που χρησιμοποιείται από αρχαιοτάτων χρόνων στη διατροφή, αλλά και ως συστατικό βοτανικών θεραπειών της αγιουβερδικής (ayurvedic) ιατρικής στην Ινδία.
Μέγα ορεκτικό, πολύ πλούσιο σε πρωτεΐνη και σίδηρο που λειτουργεί ρυθμιστικά στον έλεγχο επιπέδων του ζαχάρου, των τριγλυκερίδιων και της χοληστερίνης στο αίμα. Ήταν γνωστό από τους Ρωμαϊκούς χρόνους και φαίνεται ότι το καλλιεργούσαν πολύ στους ελληνικούς αγρούς, για να καλύψουν τη ζήτηση στην αυτοκρατορία, τόσο που Ρωμαίοι το ονόμασαν foenum graecum, ελληνικό σανό δηλαδή, και που από αυτή την ονομασία προέρχεται και το όνομα του στα Αγγλικά: fenugreek.
Ο σπόρος της Τριγωνέλλας
Σας τα λέω όλα αυτά γιατί κάπου στο διαδίκτυο είδα μια ανάρτηση που διαφήμιζε συσκευασμένο τσιμένι σαν πρόταση για ένα υγιεινό πρωινό. «Οι διηγήσεις του φίλου μου επιβεβαιώνονται» σκέφτηκα αμέσως - δεν ήταν αποκύημα της παιδικής του φαντασίας. Έψαξα να βρω τη διεύθυνση και πήγα αμέσως. Το Moral Market ένα μικρό τούρκικο μπακάλικο χαμένο κάπου σε ένα στενό στην πλατεία Αττικής και από ό,τι κατάλαβα εξυπηρετεί τις ανάγκες του τοπικού συροτουρκικού μεταναστευτικού πληθυσμού.
Moral Market
Πίσω από το ταμείο καθόταν ένας βαρύθυμος μελαγχολικός τύπος που δεν μιλούσε γρι ελληνικά – πραγματικός Τούρκος σκέφτηκα, αλλά ευτυχώς στην αίθουσα περιφερόταν ένας άλλος πολύ πρόθυμος κύριος και ο οποίος ανέλαβε να με ξεναγήσει. Βρήκα κάποια πολύ ενδιαφέροντα πράγματα.
Κατ’ αρχάς μεγάλη ποικιλία από αρωματικά τούρκικα τσάγια. Πολύ καλά! Μεγάλη γκάμα τουρσιών – οι τούρκοι φημίζονται για αυτά! Όλες τις πάστες γλυκιάς και καυτερής πιπεριάς, φύλλα γιουφκά για πίτες, κατεψυγμένα μαντί, κεμπάπ, τούρκικο καφέ που είναι πολύ πιο καβουρντισμένος από τον ελληνικό. Πολλά. Το αγαπημένο μου ράφι ήταν αυτό με τα απολυμαντικά με άρωμα κρεμοσάπουνου μαζί με πολλές limon kolonyasi – κολόνιες λεμόνι (αλλά και τριαντάφυλλο και ζουμπούλι), που διάβαζα ότι είναι ακόμη ένα όπλο τοπικής απολύμανσης στην τουρκική φαρέτρα των όπλων εναντίων του κορωνοϊού…
Πράματα και θάματα, τι να σας πω. Έφυγα παίρνοντας μαζί μου μόνο είδη πρώτης ανάγκης, όπως σκελίδες σκόρδου τουρσί, τσιμένι, φύλλα για πίτες και μερικά άλλα προϊόντα, που όταν γυρίζοντας στο σπίτι τα έβγαλα από τη σακούλα και τα ξαναείδα μου φάνηκαν εντελώς άχρηστα… Να δω ποιος θα τα φάει τώρα…
Υ.Γ.1 Ο τελευταίος Ρωμαίος υπήκοος που το καλλιεργεί ακόμα σε γλάστρες είναι ο πατέρας μιας φίλης μου, Καππαδόκης στην καταγωγή, και το κάνει για να καλύψει τις ανάγκες της οικογένειας για παστουρμά ο οποίος κάθε χειμώνα, ωριμάζει θριαμβευτικά, κρεμασμένος στο κλιμακοστάσιο της οικογενειακής τους πολυκατοικίας!
Υ.Γ.2 Ο παλιός μου φίλος, φαίνεται ότι ήταν παιδί θαύμα στα θεατρικά, εντάχθηκε λίγο μετά σε ένα θεατρικό μπουλούκι, που με πρωταγωνίστρια τη Νάντια Χωραφά περιόδευαν στην ελληνική επαρχία παίζοντας ξεχασμένες πια σήμερα οπερέτες… Μυθική ζωή!
Υ.Γ.3 Δεν μπορώ να σας αποκρύψω ότι εκτός των άλλων πολλών και ευεργετικών ιδιοτήτων του, φημίζεται για το ότι ενισχύει αποτελεσματικά την ανδρική libido…
«Θυμάμαι τον εαυτό μου πιτσιρικά να πίνω καφέ φίλτρου, όταν τον πρωτογνώρισα στην Ελλάδα τη δεκαετία του ʼ60. Αγαπούσα και τον ελληνικό, αλλά όσο να πεις, το ξενόφερτο και το νέο είχε τη χάρη του»
Η μυρωδιά των φρεσκοαλεσμένων κόκκων, η πλούσια γεύση τους και η μοναδική τους δυνατότητα να εμπλουτίζουν γλυκά και επιδόρπια, καθιστούν τον καφέ αναπόσπαστο κομμάτι της γαστρονομίας και ιδιαίτερα της ζαχαροπλαστικής
Aναρωτηθήκατε ποτέ απο πού προήλθε ο καφές, απο που ξεκίνησε αυτό το μικρό φρούτο καφεόδεντρου; Ετοιμαστείτε για ένα ταξίδι στον χρόνο και τις ηπείρους.
4°
