Το ζώδιο του Υδροχόου

Από τον Αιγόκερω, όπου το Εγώ θέλει να βρεθεί στο ανώτερο σκαλοπάτι της κοινωνικής καταξίωσης, ως ο μόνος κατακτητής της κορυφής, μεταφερόμαστε στον Υδροχόο, στον κοινωνό της γνώσης, τον αλτρουιστή, τον σύγχρονο Προμηθέα. Τώρα πλέον βρισκόμαστε στο στάδιο που το Εγώ θέλει να συμμετέχει, να προσφέρει και να ανυψωθεί μαζί με όλο τον κόσμο, για όλο τον κόσμο.

Στην υπέροχη ταινία του Σίντνεϊ Πόλακ "Τα καλύτερά μας χρόνια", η ακτιβίστρια Barbra Streisand ζει και αναπνέει για την ιδεολογία της, υπερασπίζεται τη δικαιοσύνη, την ελευθερία και την ισότητα, αλλά και δεν μπορεί να κρατήσει το στόμα της κλειστό, δεν μπορεί να χαλαρώσει ούτε μία στιγμή, αδυνατεί να δει την αστεία πλευρά των πραγμάτων και θέτει σε κίνδυνο τη σχέση της με τον Robert Redford. Ο Υδροχόος είναι σαν την Barbra Streisand. ΟΛΟΣ ο υπόλοιπος κόσμος είναι σαν τον Robert Redford.

H μοναξιά της ανωτερότητας

Πόσο μόνος αισθάνεται ο Υδροχόος, αλήθεια; Ναι, ναι, το κοινωνικότερο ζώδιο, το ζώδιο της ομάδας, είναι ίσως και το πιο μοναχικό. Ρίχνει μια ματιά γύρω του και τι βλέπει; Ανθρώπους βολεμένους στη μίζερη ζωούλα τους με μοναδικό στόχο μια θεσούλα στο Δημόσιο κι ένα σπίτι στα βόρεια προάστια, ξανθές, γαλανομάτες υπάρξεις να ονειρεύονται έναν πλούσιο γάμο για να εξασφαλιστούν, ανθρώπους να ζουν αποκλειστικά στον κόσμο των ενστίκτων ενώ η παγκόσμια κοινότητα είναι ένα καζάνι που βράζει, με λίγα λόγια ανθρώπους που ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτούλη τους και για κανέναν άλλο, που δεν αντιδρούν, που δεν φωνάζουν, που δεν κάνουν τίποτα για να διορθώσουν τις αδικίες. Με ποιον λοιπόν να συνεννοηθεί;

Καθώς έχει μόλις αφήσει πίσω του τον Αιγόκερω, ο Υδροχόος βρίσκεται στο στάδιο όπου έχει κατακτήσει τη θέση του στην κοινωνία και θέλει να προχωρήσει ένα βήμα παρακάτω. Βλέπει τις ατέλειές της και αγωνίζεται να τις διορθώσει γιατί πιστεύει πως μόνο η αναδιάρθρωσή της μπορεί να φέρει πραγματική ευημερία κι αυτό θα γίνει εφόσον συνασπιστούμε και ενώσουμε τις δυνάμεις μας, μιας και το άτομο από μόνο του δεν μπορεί να επιφέρει καμία αλλαγή.

Και το πλεονέκτημα που έχει έναντι του Αιγόκερου είναι ότι δεν ενδιαφέρεται για την κοινωνική αποδοχή, αντίθετα ηδονίζεται σχεδόν με την περιθωριοποίηση. Η ευρύτερη κοινωνική αποδοχή θα σήμαινε ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι δεν είναι τόσο ανατρεπτικός όσο πρέπει, ότι δεν έχει να προτείνει κάτι καινούργιο στην ουσία.

Συναίσθημα εξ αποστάσεως

Στις κάθε είδους προσωπικές του σχέσεις προσπαθεί να επιβάλει την ίδια «δημοκρατία». O Richard Idemon (Υδροχόος, βέβαια, και ο ίδιος) θεωρεί την υδροχοϊκή αγάπη ως την ύψιστη μορφή αυτής, καθώς δημιουργεί ένα καθεστώς ελευθερίας και απόλυτου σεβασμού της προσωπικότητας του άλλου. Ο Υδροχόος απεχθάνεται τις σχέσεις εξάρτησης, τις οποίες και θεωρεί αρρωστημένες και καταπιεστικές.

Η φιλική σχέση είναι αυτή που του ταιριάζει περισσότερο, καθώς στην αγνή μορφή της η φιλία δεν είναι μια σχέση ωφελιμιστική και δεν απαιτεί τίποτε από τον άλλο. Ο γνήσιος Υδροχόος δεν έχει ανάγκη κανένα, αγαπά τους φίλους του αλλά μπορεί να ζήσει θαυμάσια και χωρίς αυτούς. Κι αυτό είναι που εξοργίζει περισσότερο τους υπόλοιπους.

Για τους περισσότερους από μας, το να μας χρειάζονται μας δίνει λόγο ύπαρξης, για κάποιον/α είμαστε σημαντικοί κι αυτό ανεβάζει την αξία της μετοχής μας στο χρηματιστήριο της καθημερινότητας. Ο Υδροχόος όμως είναι το κατ' εξοχήν ζώδιο της απεξάρτησης κι αυτό είναι το μάθημα που θα διδάξει στον υπόλοιπο κόσμο. Η έννοια της ιδιοκτησίας δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο του Υδροχόου, καθώς αυτή δεν είναι τίποτε άλλο από φυλακή.

Ποιο είναι το μεγαλείο του; Αν υπάρχει στον κόσμο αυτό η έννοια της αντικειμενικότητας, ο Υδροχόος είναι το ζώδιο που βρίσκεται πιο κοντά σ' αυτή. Βρίσκεται σε όψη χιαστί (quincunx) με τον Καρκίνο και αντιτίθεται σθεναρά στη σεληνιακή πλευρά της ζωής. Ο αδυσώπητος υποκειμενισμός της Σελήνης προκαλεί αποτροπιασμό στον Υδροχόο.

Για τον Υδροχόο δεν υπάρχει η έννοια «δικοί μου άνθρωποι», οι οποίοι έχουν πάντα δίκιο και τους οποίους έχω ιερή υποχρέωση να υπερασπίσω. Ο Υδροχόος θα πάρει πάντα το μέρος του δικαίου, ακόμα κι αν αυτό το έχει ο εχθρός του καλύτερού του φίλου. Η «δυστυχία» του Υδροχόου είναι ότι δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από λέξεις, όπως αγάπη, φιλία κ.λπ. για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, οπότε οι φίλοι του πολλές φορές αισθάνονται προδομένοι.

Όμως -κι εδώ θα διαφωνήσω ελαφρώς με τον Richard Idemon-, η αγάπη του Υδροχόου φθίνει με τον καιρό, ακριβώς λόγω της ψυχρής αντικειμενικότητας. Όταν τα ελαττώματα των άλλων αρχίσουν να συσσωρεύονται και επέλθει η πλήρης απομυθοποίηση, o Υδροχόος θα φύγει. Γιατί δεν έχει ακόμα ξεφύγει από τη διπολικότητα, δεν μπορεί να αντέξει και να βιώσει πλήρως τη σύγχυση.

Κόντρα στο σύστημα

Βέβαια, δεν είναι όλοι οι Υδροχόοι κοινωνικά ευαίσθητοι ούτε ενδιαφέρονται να παίξουν ρόλο αναμορφωτή. Και αυτοί όμως έχουν ένα σαράκι που τους τρώει και δεν μπορούν να το προσδιορίσουν. Σε κάποια συμπεριφορά τους υπάρχει μια αντισυμβατικότητα που τους οδηγεί σε σύγκρουση με τις συντηρητικές κοινωνικές αντιλήψεις.

Πολλές γυναίκες Υδροχόοι, για παράδειγμα, έχουν μια φυσική αντιπάθεια ή καλύτερα αδιαφορία για το γάμο και τη μητρότητα και ειδικά για το δεύτερο αντιμετωπίζουν τη μήνι των υπολοίπων εκπροσώπων του φύλου τους που έμαθαν να πιστεύουν ότι η μητρότητα αποτελεί το μεγαλύτερο επίτευγμα. Μην έχοντας την ιδεολογική κάλυψη, που είναι ως φαίνεται απαραίτητη για την ισορροπία κάθε Υδροχόου, αισθάνονται απελπιστικά μόνες και ελαττωματικές.

Ήλιος σε αδυναμία

Είναι όμως τόσο ανώτεροι τελικά οι Υδροχόοι; Κάθε άλλο. Το δυστύχημα των Υδροχόων είναι ότι παρά τον έντονο κοινωνικό τους προσανατολισμό, δεν παύουν να είναι κι αυτοί άτομα, οπότε ισχύει και γι' αυτούς ό,τι ισχύει και για τους υπόλοιπους, δηλαδή ο μονόδρομος της αυτοσυνειδητοποίησης. Δυστυχώς εδώ αρκετοί Υδροχόοι μένουν μετεξεταστέοι.

Ο Ήλιος, το φως της συνείδησης, βρίσκεται σε αδυναμία στο ζώδιό τους. Μπορεί να είναι απίστευτα ενημερωμένοι για τις τελευταίες εξελίξεις και να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών ζυμώσεων, αλλά ξέρουν πολύ λίγα πράγματα για τους εαυτούς τους. Κι αυτό φαίνεται από την απόλυτη και αδιάλλακτη προσέγγιση που έχουν απέναντι στα πράγματα. Μόνο όταν κάποιος δεν βαδίζει στο δρόμο της αυτογνωσίας έχει την πολυτέλεια να είναι τόσο φανατικός.

Ο φασισμός της δημοκρατίας

Επίσης, υποφέρουν από έναν αβάσταχτο παιδισμό, όπου παιδισμός η αντίληψη του τύπου «άσπρο-μαύρο». Οι Υδροχόοι ζουν ακόμη σε έναν κόσμο όπου υπάρχει το καλό και το κακό. Το κακό είναι η πραγματικότητα που βλέπουν γύρω τους και το καλό η θεωρία που έχουν στο μυαλό τους. Και επειδή θεωρούν υποχρέωσή τους να τάσσονται με το μέρος της μίας ή της άλλης ιδεολογίας, μυθοποιούν αυτήν που επιλέγουν κλείνοντας ερμητικά τα μάτια στην αμφισβήτηση.

Είναι μάταιο να προσπαθείς να τους εξηγήσεις ότι όλες οι ομαδικές επαναστάσεις έχουν αποτύχει γιατί δεν σεβάστηκαν το άτομο. Μετά τις θηριωδίες και τις φρικαλεότητες της Γαλλικής Επανάστασης, οι Γάλλοι έτρεξαν γονυπετείς στον Ναπολέοντα για να επαναφέρει την τάξη. Ο υπαρκτός σοσιαλισμός κατέρρευσε πέφτοντας θύμα του καθεστώτος ανελευθερίας και καταπίεσης που δημιούργησε.

Αυτό που πρέπει να καταλάβουν είναι αυτό που λέει ο Πασκάλ Μπρικνέρ στο βιβλίο του «Η τυραννία της μεταμέλειας»: «...Μια κριτική σκέψη, στην αρχή ανατρεπτική, στρέφεται κατά του ίδιου του εαυτού της και γίνεται ένας καινούργιος κομφορμισμός, αλλά ένας κομφορμισμός φωτοστεφανωμένος από την ανάμνηση της παλιάς εξέγερσης». Και ότι «...Αληθινό τους πάθος δεν είναι η ελευθερία, αλλά η υποδούλωση εν ονόματι του δικαίου».

Και τέλος, πρέπει να καταλάβουν ότι αν θέλεις να λέγεσαι πολίτης του κόσμου, δεν μπορεί να σε πιάνει φρίκη μόνο με τα βασανιστήρια των Αμερικανών στρατιωτών σε βάρος των Ιρακινών, αλλά και με τη φωτογραφία του Ρώσου στρατιώτη που καμαρώνει κρατώντας το κομμένο κεφάλι ενός Τσετσένου. Δεν μπορεί να χύνεις ποταμούς δακρύων μόνο για τους Παλαιστίνιους αδελφούς μας, αλλά και για τα θύματα της 11ης Σεπτεμβρίου. Ο Υδροχόος, δυστυχώς, πονά μόνο για τους ομοϊδεάτες.

Και βέβαια είναι και ρατσιστές, όσο κι αν αυτό είναι το τελευταίο που θα παραδεχτούν για τον εαυτό τους. Οχι όσον αφορά στη φυλή, τη θρησκεία, τις σεξουαλικές προτιμήσεις κ.λπ. Αντίθετα, είναι ικανοί να γράψουν ολόκληρους τόμους για την ανάγκη της ανεξιθρησκείας και της διαφορετικότητας.

Αυτό που αντιμετωπίζουν ρατσιστικά είναι η ανθρώπινη φύση με τα ελαττώματά της, τα ένστικτά της και τις πρωτογενείς της ανάγκες, γιατί αυτή προβάλλει ως το ανυπέρβλητο εμπόδιο για την πραγματοποίηση του οράματός τους. Η κοινωνία για τους Υδροχόους είναι μια ιδέα, μια ανόργανη οντότητα που νοσεί. Μπορεί να νοσεί, αλλά δεν είναι ανόργανη. Αποτελείται από άτομα με σάρκα και οστά, τα οποία οι Υδροχόοι αντιπαθούν σφόδρα. Γι' αυτό και αποτυγχάνουν πολλές φορές οι προσπάθειές τους, γιατί αδυνατούν να αντιληφθούν μια βασική αρχή, ότι δεν μπορείς να αλλάξεις κάτι που δεν αγαπάς.

Η μεγάλη αναγωγή

Η ευχή και η κατάρα των Υδροχόων είναι ότι έχουν για πρότυπο τον Προμηθέα. Θέλουν να φέρουν τη φωτιά, δηλαδή τη νέα γνώση και να την κάνουν δώρο στους ανθρώπους. Όπως όμως και ο Προμηθέας, βιάζονται. Βιάζονται πολύ. Η ομαδική επανάσταση, για να είναι επιτυχημένη, προϋποθέτει ως conditio sine qua non την ατομική επανάσταση. Ο Δίας που αλυσόδεσε τον Προμηθέα δεν ήταν ο μεγάλος κακός που δεν ήθελε να προοδεύσει η ανθρωπότητα.

Απλά αντιλαμβανόταν πως πρέπει η ανθρωπότητα να φτάσει σε ένα ορισμένο σημείο εξέλιξης πριν μπορέσει να εκτιμήσει το θεόσταλτο αυτό δώρο. Έπρεπε να μεσολαβήσει η θυσία του Χείρωνα για να απελευθερωθεί ο Προμηθέας, δηλαδή πρέπει πρώτα να καλλιεργήσει κανείς τη συμπόνια και την κατανόηση και να βιώσει στο έπακρο την ανθρώπινη οδύνη για να γνωρίζει πώς θα την απαλύνει χρησιμοποιώντας τη νέα γνώση. Και η μεγάλη τους πρόκληση είναι να πραγματοποιήσουν τη μεγάλη αναγωγή, δηλαδή την αντικειμενικότητα πάνω στην οποία βασίζουν τις προσωπικές τους σχέσεις να τη μεταφέρουν και στο πεδίο των ιδεών.