- CITY GUIDE
- PODCAST
-
29°
Μουσική και Λογοτεχνία: Η εκδοχή του Δημήτρη Καλοκύρη
Με αφορμή τη δική του βραδιά ο συγγραφέας μίλησε στην «AV»
O Δημήτρης Καλοκύρης, Πρόεδρος της Εταιρ(ε)ίας Συγγραφέων, είναι ο τρίτος και τελευταίος καλεσμένος που γράφει κατά παραγγελία έργο το οποίο θα διαβάσει για τις βραδιές της σμίξης «Η Μουσική εμπνέει τη Λογοτεχνία», σειρά εκδηλώσεων που οργανώνονται από τον πολιτισμικό οργανισμό «Το Ελληνικό Σχέδιο» και φιλοξενούνται στη «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών».
Με αφορμή τη δική του βραδιά, ο (και) συγγραφέας Δημήτρης Καλοκύρης μίλησε στην «AV»:
Πώς θα σχολιάζατε γενικά τη σχέση Μουσικής - Λογοτεχνίας;
Για λόγους αδιευκρίνιστους, ποτέ δεν σκέφτηκα τη μουσική να λειτουργεί ως παυσίλυπο ή ως παυσίπονο. Ούτε καν καταφύγιο, ούτε κύριο πιάτο κατεψυγμένων ιδεολογημάτων. Η μουσική ήταν πάντα για μένα μία αυτονόητη διαδικασία στη ροή της ζωής, μία δυναμική του ήχου επί της εικόνας. Ο εσωτερικός θρίαμβος της ήττας επί της νίκης. Μπορούμε να την απλουστεύσουμε, αν θέλετε, μιλώντας για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: από τη μία η λογοτεχνική επιφάνεια (με τους απέραντους φαντασιακούς της συνειρμούς) και από την άλλη η κυματική των ήχων (με τις αναπάντεχες χρωματικές του ονείρου). Η μίξη είναι συνεχής και εικονο-ποιητική. Ένα λογοτεχνικό έργο, ιδίως ένα ποίημα, συνήθως εγγράφεται εύκολα πάνω σε κάποιο νοητό πεντάγραμμο. Μία μουσική σύνθεση, όμως, σπάνια περιγράφεται με λέξεις. Ιδού μία διαφορά.
Πώς πήγαν οι πρόσφατες εκδηλώσεις της Εταιρ(ε)ίας για τους συγγραφείς - μέλη της που δρουν και σε άλλες Τέχνες, ειδικά στους συγγραφείς - μουσικούς;
Η Εταιρεία Συγγραφέων οργάνωσε τον Φεβρουάριο μία μεγάλη έκθεση με τίτλο «Βίοι Παράλληλοι». Η ιδέα ήταν να εκτεθούν έργα μελών της τα οποία διακονούν με συνέπεια, παράλληλα με τη λογοτεχνία, και άλλες μορφές τέχνης: ζωγραφική, φωτογραφία, κινηματογράφο, μουσική κ.λπ. Πενήντα διφυείς δημιουργοί παρουσίασαν το παράλληλο έργο τους στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων. Στην έκθεση συμμετείχαν και τρεις συγγραφείς -μουσικοί: Ο Θωμάς Κοροβίνης, ο Σάκης Παπαδημητρίου και ο Γιάννης Πατίλης. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης έγιναν ειδικές ξεχωριστές βραδιές όπου ακούστηκαν ζωντανά συνθέσεις τους. Νομίζω ότι οι εκδηλώσεις αυτές ήταν μοναδικές εμπειρίες για όσους παραβρέθηκαν και ανέδειξαν μία παράξενη δυναμική του μουσικού λόγου, που κατά τη γνώμη μου εν τέλει δεν διέφερε πολύ από τη διάσταση της λογοτεχνικής γραφής των συγκεκριμμένων δημιουργών.
Έχουν προηγηθεί δυο βραδιές Μουσικής - Λογοτεχνίας. Πώς είδατε τη μέχρι τώρα προσπάθεια από «Το Ελληνικό Σχέδιο»;
Ο Γιώργος Κοροπούλης, νεότερος των τριών παραγγελιοδόχων ποιητών της γενναίας αυτής εκδήλωσης, επικύρωσε την προσφιλή του ρήση «οι έσχατοι έσονται πρώτοι» και καθόρισε πρώτος το ύψος του πήχεως που έπρεπε να υπερπηδήσουμε, κοινό και ομιλητές, ύψος που κυμαίνεται κάπου μεταξύ Καβαλκάντι και ουράνιου θόλου. Ακολούθησε ο εν Γκανά γάμος, με συνοδεία πολυφωνικού τσαμαντά και στιχουργικές διαπλεύσεις εξακοντίζοντας τον εν λόγω πήχη στα άκρα της ωδικής συγκίνησης με μελαγχολικά βήματα. Και ενώ η πρόκληση έμοιαζε αρχικά μηχανική, στην πορεία απεδείχθη άκρως δυναμική. Ο καθένας από μας αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει το θέμα όχι μόνο από την προσωπική του πλευρά αλλά απορροφώντας ή προβλέποντας, λίγο πολύ, και την πλευρά των άλλων. Η παραγγελία της συγγραφής του εν λόγω εγχειρήματος, μίας αφήγησης δηλαδή συνυφασμένης με τη μουσική, με οδήγησε να στεγάσω σε λέξεις ένα κείμενο που φιλοδόξησε να είναι προσωπικότερο του προηγηθέντος κοροπούλειου άλματος και συνεπώς σκοτεινότερο του τρυφερού ενδιάμεσου γκανείου συρτού. Το «Ελληνικό Σχέδιο» απέδειξε πως, παρότι Ελληνικό, όντως διαθέτει Σχέδιο.
Η Λογοτεχνία είναι για να διαβάζεται κατά μόνας (οπότε απευθύνεται στα μάτια), μπροστά στο κοινό (οπότε απευθύνεται στ’ αφτιά) ή και τα δυο κατά περίπτωση;
Το θέμα με τη λογοτεχνία είναι ότι εδώ και κάμποσους αιώνες γράφεται. Και η δράση του συγγραφέα τελειώνει κάπου εδώ: με το γράψιμο. Η πρόσληψη του έργου του μπορεί να ακολουθεί τους δρόμους της ανάγνωσης ή της ακρόασης ή και τους δυo. Ασφαλώς ο συγγραφέας απευθύνεται, κατά κανόνα, σε μονήρεις αναγνώστες. Αν οριστεί εξαρχής, όμως, ότι απευθύνεται σε ακροατές, το κείμενο συνήθως προσαρμόζεται έτσι ώστε να είναι ηχητικά σαφές, να αποφεύγονται αναπόδοτα σχήματα, «εισαγωγικά», παραπομπές κ.λπ. αλλά να παρεμβάλλονται θυμικές ανάσες έτσι ώστε να μην αποκοιμηθεί μεν το ακροατήριο, ούτε να εφησυχάσει όμως σαν να ακούει ηχογραφημένη ανάγνωση του τηλεφωνικού καταλόγου. Κάπου μεταξύ ορυκτού λυρισμού, διακριτικού χιούμορ και σποραδικών εκπλήξεων κινείται η δική μου τουλάχιστον προσέγγιση ενός κειμένου που απευθύνεται σε ακροατές.
Θέλετε να μας προϊδεάσετε σχετικά με το κείμενό σας;
Στα πρώτα μου γραψίματα μπήκε διστακτικά και η μουσική με τους ήχους του Black Moon: ένα μαύρο ινστρουμένταλ φεγγάρι ήταν από τις πρώτες ποιητικές εικόνες που μου έδινε ολοκληρωμένες η μουσική και προβαλόταν στην οθόνη του νου μου. Μαύρο φεγγάρι, η απόλυτη αντιστροφή της εικόνας του σύμπαντος. Όπως τη συνωμοτική εκείνη θεωρία που διάβασα αργότερα, ότι στην πραγματικότητα το σύμπαν είναι μία σφαίρα με κέντρο τη Γη και το φεγγάρι μία τρύπα, ή την κινέζικη εκδοχή της ότι το σύμπαν είναι κάτι σαν σουρωτήρι και τα άστρα είναι τρύπες στην σφαίρα του σύμπαντος απ᾽ όπου περνά το κοσμικό φως. Φανταζόμουν το σύμπαν σαν μία τεράστια μακαρονάδα που σουρώνεται μέσα σ᾽ ένα αντεστραμμένο τρυπητό μπολ αστεριών. Αλλά λίγο μετά το βαθύ ροκ, ψελλίζοντας και ολίγα κόσμια γαλλικά, ανακάλυψα εκ παραλλήλου τις μπαλάντες (δηλαδή μουσική που τυλίγει με σελοφάν μια λυπημένη, συνήθως, τρυφερή ιστορία). Κι από κοντά κάποιοι Ιταλοί, με λόγια κοφτά, ασυνήθιστα, με ωραία οδοντικά σύμφωνα, σαν ξόρκια ή, από την άλλη άκρη του ωκεανού, φωνήματα στα όρια του βουντού.
Έφτιαχνα εικόνες στο μυαλό μου χτυπώντας τις λέξεις σαν πλήκτρα. Αυτές τις εικόνες, για λόγους που δεν είναι της ώρας να ερμηνεύσω, ουδέποτε έδειχναν να συμβαδίζουν με την κρίση του «σοφού λαού» ούτε μ’ αυτά που πιστεύει συνήθως η «κοινή γνώμη».
To πιο πρόσφατο βιβλίο του Δημήτρη Καλοκύρη είναι το «Ισαύρων». Ποίηση, εκδόσεις «Άγρα», 2015.
INFO: «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών», Συγγρού 107-109, 22 του Μάη και ώρα 19.30. Είσοδος ελεύθερη με Δελτία Προτεραιότητας που αρχίζουν να δίνονται μία ώρα πριν. Τηλ. 2130178000, http://www.sgt.gr/
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
Γράφοντας για αυτά που έχουν σημασία, με τον πιο συναρπαστικό τρόπο
Μιλήσαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η φωνή στα χέρια της» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Τι τη συγκινεί, τι τη θυμώνει, τι νοσταλγεί στην καθημερινή της ζωή και τι της λείπει από το παρελθόν; Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα
Πώς η επιμονή, η αφοσίωση στη δημιουργική σου φωνή και μια σειρά από ευφάνταστα σωματικά τελετουργικά μπορούν να δώσουν φτερά στην καλλιτεχνική δημιουργία
Διαβάστε δύο ποιήματα από τη νέα συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Tι μας ενδιαφέρει η πεισιθάνατη αναζήτηση ενός μετανάστη Ιρανού που μέσα σε όλα τα άλλα είναι και ορφανός από μητέρα, ενώ ο πατέρας του δουλεύει σε εκτροφείο ορνίθων;
Μια συζήτηση για το βιβλίο της «Πρόσωπα του μύθου, του θρύλου, της μουσικής» και το πώς οι μύθοι και οι θρύλοι εικονογραφούν ένα είδος πρωτόγονης ψυχολογίας
«Η ζωή με το δικό σου φως» του Abdellah Taïa είναι μια γοητευτική καταβύθιση σ’ έναν κόσμο άγνωστο, σκληρό και ανθρώπινο, όπου οι κατηγοριοποιήσεις και οι κανόνες της Δύσης δεν χωρούν
Μια συζήτηση με τους συγγραφείς για τον ρόλο του επιχειρείν στη δημοκρατία
Ο υδράργυρος ανεβαίνει και τα συναισθήματα στις σελίδες κορυφώνονται
Τα βιβλία που θα προσθέσουμε στις καλοκαιρινές μας αναγνώσεις
Σπουδή εφηβικής αφύπνισης, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία του 20ού αιώνα
«Το τρίτο στεφάνι», οι περιπέτειες του λογοτέχνη με τον νόμο στην Αυστραλία και η οριστική επιστροφή του στην Ελλάδα καταγράφονται στο βιβλίο «Το Τέρας και ο Κολοσσός»
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.