Ανοιχτές πόλεις, ανοιχτά μυαλά

Κάποιες φορές στις σελίδες της A.V. ο συγκοινωνιολόγος Σταύρος Κωνσταντινίδης μάς ξαφνιάζει. Μαζί με τον υφυ­πουργό Υποδομών Μεταφορών & Δικτύων Σπύρο Βούγια «παρεμβαίνουν» στην πόλη μέσα από τη στήλη «Μικροί ανα­σχεδιασμοί» και προτείνουν πρακτικές, φτηνές και αποτελεσματικές λύσεις που μπορούν να την κάνουν πιο ανθρώπινη. Μοιάζει τόσο απλό, αλλά είναι; Ίσως, αν συνδυάζεις τον ενθουσιασμό και το όραμα με ρεαλιστικές προτάσεις, εμπειρία και τεχνο­γνωσία. Στο βιβλίο «Open Cities - Ανοιχτές Πόλεις», (εκδ. ATHENSVOICE BOOKS) ο Κωνσταντινίδης έχει συγκεντρώσει μια σειρά άρθρων παρέμβασης που αναδεικνύουν σοβαρά θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των πολι­τών των μεγάλων αστικών κέντρων (κυκλοφοριακό, ποδηλατοδρόμοι, πάρκα κ.λπ.). Με μία εικόνα από το Βερολίνο στο εξώφυλλο να συμβολίζει την «ανοιχτότητα» και τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Γιάννη Καλτιριμιτζή να εξάπτουν τη φαντασία, το βι­βλίο έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι από τα «μεγάλα» έργα και λόγια είναι καλύτερα τα μικρά, καινοτόμα, υπερβατικά έργα. 

Στις «Ανοιχτές Πόλεις», το πρώτο σας βιβλίο,  προτείνετε μικρές αλλαγές με τις οποίες πιστεύετε ότι μπορούμε να βελτιώσουμε την καθημερινότητά μας. Πόσο εφικτό είναι αυτό και γιατί οι αρμόδιες αρχές δεν κινητοποιούνται; Όσο η βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών στις πόλεις περνάει μέσα από την κατασκευή των μεγάλων έργων, άλλο τόσο και περισσότερο επηρεάζεται από μικρές και μεσαίες παρεμβάσεις. Οι λύσεις σε μικρά προβλήματα είναι εξίσου επίπονο να βρεθούν και προϋποθέτουν γνώση και συνεχή ενασχόληση. Η πολιτική πάσχει συνήθως στην Ελλάδα από μεγαλοϊδεατισμό, πρώτον, γιατί αυτός είναι πρόσφορος στο λαϊκισμό, και, δεύτερον, διότι στην περίπτωση επίτευξης του μεγάλου έργου οι πάντες απενοχοποιούνται σαν να εκπλήρωσαν τον τελικό τους στόχο. Στη Θεσσαλονίκη, π.χ., πιστεύω πως όλο το βάρος της σημερινής διοίκησης έπεσε στην ανέγερση του Δημαρχιακού Μεγάρου, πιστεύοντας πως ο ισχυρός συμβολισμός του κτιρίου θα ήταν το καλύτερο άλλοθι της ανυπαρξίας έργου. 

Είναι ρεαλιστικό πολιτικό σχέδιο η «Πράσινη ανάπτυξη» σε καιρό κρίσης; Πρόκειται για ρεαλιστικό πολιτικό σχέδιο που υπερβαίνει την ως σήμερα αδιέξοδη και ακραία οικολογική προσέγγιση είτε της προστασίας του περιβάλλοντος, με φοβικότητα σε κάθε είδους ανάπτυξη, είτε της μετακομμουνιστικής πρόθεσης ανατροπής του καπιταλισμού μέσω της οικολογίας. Η νέα πολιτική αναζήτηση με την έννοια μιας «πράσινης κοινωνικής μεταρρύθμισης» ενσωματώνει στην περιβαλλοντική προστασία την οικονομική και αναπτυξιακή υπεραξία. Αυτή η νέα προσέγγιση περιλαμβάνει ουσιαστικά τη μετάβαση της οικονομίας από τις ρυπογόνες στις καθαρές μορφές ενέργειας, από τις αντιοικονομικές στις φιλικές προς το περιβάλλον υποδομές, από την υπερκατανάλωση των φυσικών πόρων σε μια συλλογική αίσθηση βιωσιμότητας και αειφορίας.

Η Αθήνα είναι μια «ανοιχτή πόλη» ή μια ανοχύρωτη πόλη; Αν μου επιτρέπεται να γενικεύσω, θα έλεγα ότι τόσο η Αθήνα όσο και η Θεσσαλονίκη έχουν τις προϋποθέσεις να είναι ανοιχτές μεγαλουπόλεις. Έχουν δηλαδή συμμετοχικότητα στις νέες πολιτικές, πρόσβαση στα δημόσια δεδομένα, συλλογική συνύπαρξη στο δημόσιο χώρο και ανεκτικότητα στο διαφορετικό. Αντί αυτού, κατέληξαν να είναι ανοχύρωτες πόλεις: η μεν Αθήνα καθώς απαξίωσε στην κυριολεξία το ιστορικό της κέντρο, η δε Θεσσαλονίκη καθώς βουλιάζει στη χρόνια εσωστρέφεια γυρνώντας την πλάτη στις ευρωπαϊκές προκλήσεις. Και στις δύο περιπτώσεις οι δημοτικοί άρχοντες συνέβαλαν αρνητικά.

Ζείτε μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Ποια είναι η αγαπημένη σας πόλη; Υπάρχω αρμονικά ανάμεσα. Απολαμβάνω ταυτόχρονα τον κοσμοπολιτισμό της Αθήνας και την ήρεμη ανθρώπινη κλίμακα της Θεσσαλονίκης. Δεν αντιλαμβάνομαι την έμμονη ανταγωνιστικότητα που αναπτύσσουν οι συντηρητικές δυνάμεις και οι λαϊκιστικές φωνές της Θεσσαλονίκης για την Αθήνα.

Έχετε υπηρετήσει σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και τώρα είστε υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με το συνδυασμό του Γιάννη Μπουτάρη. Πώς προτίθεστε να την αξιοποιήσετε αν εκλεγείτε; Θα συνδράμω όπου μου ζητηθεί. Ως συγκοινωνιολόγος-μηχανικός πάντως, αντιλαμβάνομαι πως η πόλη δεν είναι παιχνίδι. Για μένα είναι η δουλειά μου.

Περιγράψτε μας μια παρέμβαση χαμηλού κόστους που θα μπορούσε να βελτιώσει αισθητά τη ζωή των κατοίκων της Θεσσαλονίκης. Αν κάθε σηματοδότης ήταν αριθμημένος, θα απλοποιούσε τις διαδρομές. Είναι ευκολότερο και φιλικότερο να πει κάποιος «Στρίψε στο φανάρι 25» παρά «Στρίψε στο πέμπτο φανάρι μετά το γυάλινο κτίριο και πριν το βενζινάδικο».