Η συνάντηση της τέχνης, του πολιτισμού και της επιστήμης, και των ανθρώπων της φυσικά, καθώς και η προβολή του σύγχρονου πολιτισμού αποτέλεσαν την αφετηρία του περιοδικού «Αίτιον» και του ομώνυμου κινήματος (που προηγείται, ακολουθεί ή συνυπάρχει). Όλα αυτά δημιουργήθηκαν με πρωτοβουλία της Τούλας Μπαρνασά, η οποία μας εξηγεί τη φιλοσοφία και τους στόχους.
Πώς προέκυψε η ανάγκη να δημιουργηθεί το περιοδικό αλλά και το κίνημα «Αίτιον»;
Το Αίτιον είναι γέννημα μιας στιγμής, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, μαγικής. Μια στιγμή μέθεξης, απόλυτα βιωματική, στην οποία πάρθηκε μιαν απόφαση. Μέσα στην κρίση να υπάρξει Λόγος, Τέχνη, Πολιτισμός. Ήταν και παραμένει ο μόνος τρόπος να επαναπροσδιοριστούμε απέναντι στην οικονομική και κοινωνική αλλοτρίωση, στη βία που επιβάλλεται, στη σύγκρουση, στο μοντέλο ανθρώπου που προβάλλεται με ήθος το κέρδος! Έτσι δημιουργήθηκε ένα ελληνικό κίνημα ιδεών. Ένα κίνημα Τέχνης, Πολιτισμού και Επιστημών, που παρουσιάστηκε πριν δυο χρόνια, στην καρδιά της κρίσης από μια ομάδα ανθρώπων της τέχνης και των γραμμάτων, με μια ανοιχτή εκδήλωση στο θέατρο «Σφενδόνη». Σήμερα, έχει αποκτήσει σώμα, μέλη και φωνή, επεξεργαζόμενο διαρκώς και με τρόπο συλλογικό τις απόψεις του. Ήταν μια πρωτοβουλία δική μου, με συνοδοιπόρους την Κατερίνα Διδασκάλου, ηθοποιό, τη Νικολίτσα Γεωργοπούλου - Λιαντίνη, καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τον συγγραφέα Πάνο Σταθόγιαννη, τη χορογράφο Αλίκη Γεωργουλοπούλου, τον εικαστικό Άρη Μιχαλόπουλο, τον αρχιτέκτονα Γιώργο Τσούτσουρα, τον σκηνοθέτη Τζαννέτο Κομηνέα και τον ποιητή Γιώργο Δρυμωνιάτη. Η παρατήρηση από τη μια της καθημερινότητας με κύριο γνώρισμα την απαξίωση της ζωής και η μαζική τέχνη αλλά και η ακραία εξειδίκευση από την άλλη που έχουν οδηγήσει στον κατακερματισμό της γνώσης και την ισοπέδωση της συνείδησης, έκαναν για εμάς επιτακτική τη δημιουργία του φορέα ενός σύγχρονου ελληνικού κινήματος τέχνης και ιδεών. Αυτό είναι το περιοδικό «Αίτιον». Πιστεύουμε πως μπορεί να συντελέσει αφενός στη συνάντηση Τέχνης και Επιστήμης και αφετέρου στην έκφραση της φωνής των μελών μας. Το κυριότερο δε είναι πως μαζί με το περιοδικό γίνεται πράξη ένα έργο προβολής του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, η «Βιβλιοθήκη Ιδεών». Η έκδοση επιλεγμένων έργων σύγχρονων ποιητών, επιστημόνων και καλλιτεχνών που θα μεταφράζονται, στη συνέχεια, και θα αποστέλλονται στα παγκόσμια πολιτιστικά κέντρα, τις ελληνικές πρεσβείες και τα ξένα πανεπιστήμια. Ήδη το πρώτο τεύχος (1) συνοδεύεται από μια Ανθολογία Νέων Ποιητών που γράφουν σ’ αυτούς τους καιρούς.
Οι δραστηριότητες του κινήματος απευθύνονται σε ένα στενό κύκλο πνευματικών, ας το πούμε, ανθρώπων, ή επιδιώκουν μια ευρύτερη απήχηση;
Το Αίτιον γεννήθηκε με σκοπό να έχει τις πόρτες του ανοιχτές σε όλους! Οι φίλοι του Αίτιον είναι χιλιάδες! Άνθρωποι από κάθε κοινωνική τάξη, ανήσυχοι κι αυτοί όπως κι εμείς, ήρθαν μαζί μας και μας στηρίζουν. Είναι, βέβαια, μεγάλη μας τιμή που από την αρχή στάθηκαν δίπλα μας κάποιοι από τους σημαντικότερους ανθρώπους των επιστημών, της γραφής, του θεάτρου και της μουσικής. Εδώ και τρία σχεδόν χρόνια κάνουν διαλέξεις, διαβάζουν, μιλούν, υποδύονται, διδάσκουν στον «Πολυχώρο» μας. Έρχονται κι άλλοι. Γινόμαστε πολλοί. Συσπειρωνόμαστε σε ένα ζωντανό κύτταρο, όπου η αντιπαράθεση, ο αντίλογος, η αναζήτηση μπορούν να γεννήσουν το καινούργιο - αυτό που έχει ανάγκη ο τόπος μας.
Ποια είναι η μέχρι στιγμής ανταπόκριση;
Όπως είπα και παραπάνω, από την αρχή η ανταπόκριση ήταν και παραμένει μεγάλη. Προσφάτως δημιουργήθηκε το «Αίτιον» Θεσσαλονίκης και συνεχίζουμε για τη δημιουργία κι άλλων παραρτημάτων στις μεγάλες πόλεις.
Η διακήρυξη του κινήματος αναφέρει ότι «η Τέχνη είναι διάψυχο συμβάν πνευματικής εγρήγορσης. Χαρίζεται στους ευφυείς, στους αλαφροΐσκιωτους και στους τρελούς, ποτέ όμως στους ηλίθιους». Ποτέ;
Κάθετα ποτέ! Να μου επιτρέψετε κατ’ αρχάς μια διευκρίνιση, μιλώντας για «ηλίθιους» δεν εννοούμε σε καμιά περίπτωση ανθρώπους με κάποια νοητική υστέρηση - και το επισημαίνω διότι πολλοί οι κακόπιστοι! Εδώ πρόκειται για αυτούς που χωρίς φαντασία, χωρίς πνεύμα αλλά και «αίμα», χωρίς αυθεντικότητα, επιχειρούν να αποκτήσουν τον τίτλο του «καλλιτέχνη». Είναι αυτοί που με ελαφριά καρδιά συμβιβάζονται και υπάρχουν σε όλες τις εποχές. Δεν μπορούν να γίνουν πότε «μύστες» και παραμένουν «έμποροι». Είναι δε τόσο βέβαιοι πως ξεγελούν τους άλλους ώστε καθίστανται «ηλίθιοι»! Σ’ αυτούς λοιπόν η Τέχνη δεν προσφέρεται ποτέ.
Ποιες είναι οι δράσεις του κινήματος και με ποιον τρόπο μπορεί να συμμετάσχει κανείς;
Το κίνημα έχει αυτή τη στιγμή το περιοδικό, τον «Πολυχώρο» για παρουσιάσεις, συναντήσεις, ομιλίες, αλλά και για μια στάση όταν κάποιος αναζητά έναν χώρο φιλικό και ταυτόχρονα ιδιαίτερο• λειτουργεί η διαδικτυακή τηλεόραση Αίτιον, ο εκδοτικός οίκος, το Καφενείο Ιδεών, η Βιβλιοθήκη Ιδεών και σιγά σιγά ξεκινάει και το Αίτιον Θέατρο. Στις περισσότερες απ’ αυτές συμμετέχουν μέλη απλά του κινήματος. Αντιλαμβάνεστε βέβαια πως κάποιες δραστηριότητες απαιτούν την παρουσία και τη συμμετοχή ειδικών. Αυτό όμως δεν αποκλείει τη βοήθεια κι από άλλα μέλη με διάφορους τρόπους. Όταν αυτοί που ενώνονται για να φτιάξουν κάτι μαζί έχουν κοινούς στόχους και οράματα, είναι σίγουρο πως θα βρουν τρόπους να συνεργαστούν.
Πώς θα θέλατε να είναι το κίνημα «Αίτιον» ύστερα από 5 χρόνια;
Σίγουρα θα ήθελα να έχει ριζώσει στις καρδιές των ανθρώπων ως κάτι αληθινό, γνήσιο, που δεν μετάνιωσαν που το πλαισίωσαν. Ελπίζω όσα σχεδιάζουμε να έχουν πραγματοποιηθεί και κυρίως να έχει μπει ένα λιθαράκι για την προβολή του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού τόσο εντός, όσο και εκτός Ελλάδος. Είναι σημαντικό να γίνει γνωστό πως δεν έχει σταματήσει να παράγεται πολιτισμός σ’ αυτόν τον τόπο που τόσο έχει διασυρθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά κανείς δεν λέει λ.χ. ότι νέοι επιστήμονες, Έλληνες, στελεχώνουν παγκόσμια ερευνητικά κέντρα όπως το CERN ή αλλού. Ταυτόχρονα, οι φοιτητές του ΕΜΠ διακρίνονται σε σχέση με φοιτητές μεγάλων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων! Όλα αυτά αξίζουν να αποκτήσουν δυνατή φωνή!
Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος του πολιτισμού, της τέχνης και των ανθρώπων της στον καιρό της κρίσης;
Κάθε εποχή κρίσης εκφράστηκε κυρίως μέσα από την τέχνη, φάνηκε στον πολιτισμό, στη δημιουργία. Η δική μας από την πλευρά αυτή είναι ίσως η δυσκολότερη αλλά εδώ βρίσκεται και η πρόκληση. Αν δεν πάψει η αδράνεια των ανθρώπων της τέχνης, των «πνευματικών ανθρώπων» που αποτελούν τους φορείς του πολιτισμού, τότε ο Homo economicus θα ισοπεδώσει οριστικά τη δημόσια «αρετή» του Homo politicus! Δεν επιτρέπεται στους ανθρώπους της Τέχνης και συνακόλουθα της Επιστήμης η απομόνωση από ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία. Δεν είναι ρόλος τους η υπηρεσία του συστήματος αλλά η υπηρεσία του Ανθρώπου. Οφείλουν να δώσουν τα ερεθίσματα που θα αφυπνίσουν, θα βγάλουν τον Ανώνυμο Άνθρωπο από την παθητική αντιμετώπιση των πραγμάτων! Κι αυτό που πρέπει να τονίσουμε ιδιαίτερα είναι ο ρόλος των ανθρώπων του Λόγου. Σ’ αυτούς στρεφόμαστε ως κίνημα και τους καλούμε να συναντηθούν μαζί μας με στόχο τη σωτηρία των ελληνικών από το φάσμα της λήθης. Η αντίσταση στην ερήμωση της γλώσσας σημαίνει διάσωση της ιστορικότητάς μας! Κάθε πλήγμα στη γλώσσα είναι ταυτόχρονα πλήγμα στην ελευθερία και την ταυτότητά μας. Η συρρίκνωση της γλώσσας μας είναι σχεδόν όμοια με την απαξίωση της ζωής καθώς αυτή εκφράζεται μέσα από τις λέξεις σαν το νερό που τρέχει. Η λησμονιά δικαιώνει τη φθορά και την αλλοτρίωση στερώντας την αναγέννηση!
Μιλήσαμε για το νέο του βιβλίο, ένα μυθιστόρημα για τη μονίμως φευγαλέα αίσθηση της μητέρας του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η μνήμη πλάθει την προσωπική ιστορία
Ένα βιβλίο μυστηρίου για ένα κορίτσι που μεγαλώνει προσπαθώντας ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του, αλλά και το κατά πόσο ο Αμερικανός πατέρας του ήταν μπλεγμένος με την Απριλιανή χούντα
