Γιάννης Λαγουδάκης: Πώς γεννήθηκε ο Φιλήσυχος άνδρας

Συνέντευξη στον Γιάννη Παπαδόπουλο

Μικρασία, Σεπτέμβρης 1922. Το μέτωπο έχει καταρρεύσει. Ο τελευταίος Έλληνας στρατιώτης έχει φύγει από το λιμάνι του Τσεσμέ. Τα ελληνικά χωριά στη χερσόνησο της Ερυθραίας αποφασίζουν να παραδοθούν. Την ημέρα που ο στρατός του Κεμάλ μπαίνει στο χωριό του Ρεΐζντερε, μια μερίδα κατοίκων, αψηφώντας τις εντολές του διοικητή, κλείνεται σε ένα αρχοντικό. Εκεί θα κριθεί η τύχη τους. Ανάμεσά τους βρίσκεται ο δάσκαλος του χωριού. Έχει χάσει τη μισή του οικογένεια. Φέροντας το βάρος των συνεπειών προηγούμενων αποφάσεων, ανατρέχει στα φωτεινά χρόνια της ζωής του και βρίσκει τη δύναμη για μια τελευταία ηρωική πράξη.

Ο Γιάννης Λαγουδάκης γράφει για «έναν φιλήσυχο άνδρα», μια ιστορία από το '22. Μιλήσαμε μαζί του για να μάθουμε περισσότερα για το πρώτο του μυθιστόρημα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Τι είναι εκείνο που σας ωθεί να γράφετε;
Η ανάγκη για ηρεμία. Έχω τόσο εσωτερικό μονόλογο που άρχισα συνειδητά να τον διοχετεύω σε ιστορίες ακριβώς για να μπορέσω να εκτονώσω τη συσσωρευμένη ενέργεια. Οι σκηνές στις οποίες περιγράφω ένα αντικείμενο, ένα πρόσωπο, ένα τοπίο λειτουργούν θεραπευτικά για μένα.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσάς είναι να καταφέρετε να εκφράσετε τη σκέψη σας πάνω στο χαρτί;
Συνήθως πριν τις αποτυπώσω στο χαρτί ξέρω ποιες είναι οι σκέψεις μου, ξέρω ποια ιστορία θέλω να πω. Αυτό το κάνει πιο εύκολο. Αντιθέτως, όταν δυσκολεύομαι να γράψω είναι γιατί δεν ξέρω τι θέλω να πω ή δεν έχω αποφασίσει.

Ποιες είναι οι επιρροές σας;
Τζόναθαν Φράνζεν, Στίβεν Κινγκ, Άλις Μονρό είναι μερικά ονόματα που μου έρχονται στο μυαλό. Είναι συγγραφείς που θαυμάζω για την αμεσότητα της περιγραφής και τη λεπτή ειρωνεία.

Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σας;
Τα οικογενειακά δράματα, οι εντάσεις ανάμεσα σε ανθρώπους που τους δένει το αίμα αλλά διαφορετικές προσδοκίες τους οδηγεί να συγκρούονται.

Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας.
Ήξερα ότι ήθελα να γράψω ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Η αφορμή δόθηκε όταν διάβασα για ένα περιστατικό στο χωριό του παππού μου στη Μικρά Ασία το Σεπτέμβριο του 1922. Μετά την είσοδο του τουρκικού στρατού δέκα οικογένειες κλείνονται στο σπίτι του προέδρου ως μια μορφή αντίστασης. Με αυτή τη δραματουργική παγίδα ξεκινάει το μυθιστόρημα. Αυτό που με συγκίνησε ήταν η σκέψη «πώς άραγε πέρασαν αυτοί οι άνθρωποι το τελευταίο τους βράδυ; Ποιες σκέψεις κάνει κανείς περιμένοντας τον θάνατο;». Έτσι γεννήθηκε ο Φιλήσυχος άνδρας, ένας ήρωας που αναμετράται με τις προσδοκίες τις δικές του και των άλλων: υπήρξε καλός σύζυγος και πατέρας; Διεκδίκησε αυτά που ήθελε; Ίσως έχει μια τελευταία ευκαιρία να το πράξει.

Συγγραφέας γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Νομίζω η επιθυμία να γράψουν χαρακτηρίζει τους περισσότερους συγγραφείς από μικρή ηλικία- υπό αυτή την άποψη ένας συγγραφέας γεννιέται. Το γράψιμο ωστόσο ενός βιβλίου – πόσο μάλλον περισσοτέρων- απαιτεί υπομονή, επιμονή, ώρες μοναξιάς κι αφοσίωσης. Και όσο περισσότερο διαβάζεις και γράφεις, τόσο καλύτερος συγγραφέας γίνεσαι,

Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον τομέα της λογοτεχνίας τι θα ήταν αυτό;
Ακόμη και να μπορούσα, δεν νομίζω ότι θα άλλαζα πράγματα στην παραγωγή έργων. Μου κάνει εντύπωση ωστόσο πως Έλληνες συγγραφείς έχουν αφήσει αναξιοποίητό το βυζαντινό παρελθόν μας. Θα χαιρόμουν επίσης αν ως λαός διαβάζαμε περισσότερο – λογοτεχνία, δοκίμια, εφημερίδες. Ειδικά η λογοτεχνία μας επιτρέπει να δούμε τον κόσμο από την οπτική άλλων ηρώων και ίσως να κατανοήσουμε περισσότερο τους δίπλα μας. Διαβάζοντας λιγότερο έχουμε και λιγότερες πιθανότητες να φανταστούμε πώς είναι να μην είμαστε εμείς.

Έχετε επόμενα συγγραφικά σχέδια;
Ναι, να τελειώσω ένα βιβλίο. Να ολοκληρώσω ένα βιβλίο Personal Development που συγκεντρώνει μικρές ιστορίες δύναμης. Να επιστρέψω και να ξαναδώ με πιο έμπειρη ματιά το πρώτο μου μυθιστόρημα, ένα οικογενειακό δράμα στη μετεμφυλιακή Αμερική. Και φυσικά, να σχεδιάσω τη συνέχεια του Φιλήσυχου Άνδρα, την ιστορία του Γιάννου και της Παρασκευής.