Φάλτσα Κεφαλής: Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης επιστρέφει με 16 διηγήματα κλάσης άλφα

Πάθη και λάθη, χούγια που πληρώνονται και γούστα που λαμπαδιάζουν, αντινομίες, αντιφάσεις και αναπάντεχα τρακαρίσματα, πόνος και δυστυχία, καλοσύνη και χαμέρπεια, ανθρωπιά και συγκίνηση, κακή τύχη και καλές προθέσεις, όλα γκελάρουν και όλα τα συναντάς στη νέα συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη με τίτλο Φάλτσα Κεφαλής.

Στη μουσική, φάλτσο θα πει νότα ή λαρυγγισμός παράφωνος, τόνος λανθασμένος. Στην μπάλα, φάλτσο είναι το χτύπημα σε σημείο περιφερειακό από το κέντρο της, που κάνει το τόπι να ακολουθεί απρόβλεπτη τροχιά. Στην υποδηματοποιία, φάλτσα λένε τα τμήματα του δέρματος που απομένουν μετά το κόψιμο του τακουνιού. Τι λέει όμως ο ίδιος για τη φάλτσα έμπνευση του τίτλου; Στο οπισθόφυλλο τα αποκαλύπτει όλα: «Μήνες έψαχνα τίτλο γι’ αυτά τα διηγήματα. Είχα βρει καμιά δεκαριά, όμως κανένας δε μου άρεσε ιδιαίτερα. Μια μέρα πήγα να βάψω το αυτοκίνητο - ο βαφέας ήταν ένας Ρωσοπόντιος που μιλούσε σπαστά ελληνικά. Μου είπε πως θα χρειαστεί μια βδομάδα να κρατήσει το όχημα για να κάνει τη βαφή. Και συμπλήρωσε γενναιόδωρα: “Θα σου δώσω αυτό το Seicento (ένα FIAT παλιατζούρα τριακονταετίας) να κυκλοφορείς, να κάνεις τη δουλειά σου μέχρι να τελειώσω”. “Και πόσο το πήρες αυτό το Seicento;” τον ρωτώ. “Πεντακόσια ευρώ μεταχειρισμένο”, μου απαντάει, “αλλά έριξα άλλο ένα χιλιάρικο και του άλλαξα μπουζί, σασμάν, τα πάντα, μέχρι και φάλτσα κεφαλής”. Μόλις άκουσα τι είπε, σκέφτομαι: “Αμάν, βρήκα τίτλο”. Ο άνθρωπος ήθελε να πει “φλάντζα κεφαλής”, όμως λόγω του ότι δεν ήξερε καλά ελληνικά, έκανε το λάθος (που είναι και το σωστό) λέγοντας: “Φάλτσα κεφαλής”».

Το παράδοξο κουρνιάζει στα 16 νέα του διηγήματα, όπως τα σμάρια με τα περιστέρια αράζουν στα ψηλά της Καμάρας, ή οι δεκαοχτούρες στα σύρματα της ΔΕΗ στην Αγίου Δημητρίου της γενέθλιας πόλης. 16 ταινίες μικρού μήκους; Θα μπορούσαν.

Στο ψαχνό, ας τρέξουμε εν τάχει μερικά από τα συγκλονιστικά «τεμάχια»: Στο «Ουζερί των Αδικημένων», πλιάμπα πλιάμπα πα, βαρούνε τα κλαρίνα κι ο Γάντζος αλαφιάζεται, δαιμονίζεται και χορεύει στη θύμηση μιας αγάπης ζωντανής και σπαρταριστής. Χορεύει και σκέφτεται την εκλιπούσα ο κύριος Μυρωνίδης, όπως τον έλεγαν στην προηγούμενη ζωή του τον Γάντζο. Στα γκιόλια, πάλι, όπως λένε τις παγίδες στο βιβάρι-ιχθυοτροφείο των αλμυρών νερών στο Εράσμιο Ξάνθης, ένα κοριτσάκι που ο θείος της αλιεύει και εμπορεύεται τσιπούρες, λαβράκια, γλώσσες, καβούρια και αθερίνες, παρατηρεί τις ζωές των ψαριών στην υγρή φυλακή. Ύστερα κολυμπά στα ζεστά νερά μιας γαλάζιας θάλασσας που ματώνει από το πρώτο αίμα της περιόδου, πανικοβάλλεται, τρέχει στο σπίτι. Την περιμένει η θεία της, μοδίστρα στο επάγγελμα, για να προβάρουν ένα κίτρινο φόρεμα που το κοριτσάκι θα το φορέσει όταν με το πέρας του καλοκαιριού και των διακοπών θα επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη.

Και φυσικά εκτός από τους ανθρώπους, πάλι έχουμε να κάνουμε με τα ζώα. Πάντα τα ζώα, όπως στις περισσότερες διηγηματογραφίες του Σκαμπαρδώνη: Ο Μωυσής, το σιτεμένο τραγί του Καραμπά, κοιτά τους σφάχτες του στα μάτια, αδημονώντας για τη συνέχεια της σχέσης του με τους χασάπηδες αλλά και με τον κύρη του τον Καραμπά, που κάθε Παρασκευή σέρνει τον τράγο του στο παζάρι, γιατί άραγε; Ο σκύλος Νταβέλης, άλλη περίπτωση, ξεχνά ότι η αποστολή του είναι να φυλάει τις κότες από την αλεπού στο κοτέτσι και καταβροχθίζει τα φρεσκοφουρνισμένα αυγά, με ολίγη πάπρικα, ώστε να μερακλώνει η γεύση και να απογειώνεται η απόλαυση. Ο Μπάμπης το φίδι, λαφιάτης, οικόσιτο και καλοκάγαθο ερπετό κατοικεί σε σκήτη της Μονής Ιβήρων. Όφις πράος όπως ο κύρης του, ο μοναχός Μακάριος, άσος στις μαγειρικές και τα διαολοανταμώματα. Ο άγριος σκύλος Βαραββάς ανήκει στον Γκόγκο που, αντί με οδοντόκρεμα πλένει τα δόντια του σκύλου του με ουίσκι. Κάποιος θανάτωσε τον Βαραββά χωρίς να ξέρει πού μπλέκει και τι θα πάθει από τον Γκόγκο.

Ο συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Όσο προχωρούσαν οι ιστορίες στα Φάλτσα Κεφαλής (Πατάκης), τόσο διατρανωνόταν μέσα μου η πεποίθηση για την κλάση και τη λίγκα που αγωνίζεται ο συγγραφέας. Είναι η κατηγορία που αγωνίζονται ο Ρέιμοντ Κάρβερ, η Άλις Μουνρό και η Λουσία Μπερλίν. Οι ιστορίες του έχουν ανάστημα πανανθρώπινο, όπως των παραπάνω, και την ίδια στιγμή είναι στοχευμένες και απόλυτα ενταγμένες εντός συγκεκριμένων γεωγραφικών όριων. Σε γαίες Μακεδονικές που η μοναδικότητά τους υπαγορεύει και υφαίνει την ψυχή της δράσης, καθορίζοντας την αρχή, τη μέση και το τέλος τους. Από την Αμερική του Κάρβερ, στα κοριτσάκια που οι μανάδες τους τα χάνουν κάπου στη Λάρισα τη Μεγάλη Παρασκευή. Από τη Χιλή και το Μεξικό της Λουτσία Μπερλίν, στο βουνό Κόζιακας και το καραβάνι των καστανοσυλλεκτών, που, ερχόμενοι για συγκομιδή από το χωριό Φιλύρα Τρικάλων, θυμούνται τον εμφύλιο και τον θρύλο του αντάρτη Ταγματάρχη του εμφυλίου, Καπετάν Καβαλάρη. Ο Θωμάς, που μόνο όταν περπατά, τρώει και κοιμάται σαν κατασκηνωτής στο όρος Πάικο γαληνεύει, πρωταγωνιστεί σε μια δράση απόλυτα συνδεμένη με τα χρώματα, τα αρώματα και τον εξωτισμό κάποιων βορειοελλαδίτικων διαδρομών, όπως τα διηγήματα της Μουρνό μυρίζουν καναδέζικες οξιές και σιρόπι σφένδαμο.

Σχετικό Άρθρο

Βιβλιο Ένα βιβλίο, το καλύτερο δώρο για τις γιορτές

A.V. Team 24.12.2024, 15:11

Πάθη και λάθη, χούγια που πληρώνονται και γούστα που λαμπαδιάζουν, αντινομίες, αντιφάσεις και αναπάντεχα τρακαρίσματα, πόνος και δυστυχία, καλοσύνη και χαμέρπεια, ανθρωπιά και συγκίνηση, κακή τύχη και καλές προθέσεις, όλα γκελάρουν και όλα τα συναντάς στα Φάλτσα Κεφαλής. Τρυφεράδες χωρίς μελοδραματισμούς, μαεστρία και οξεία παρατήρηση, ραγισμένες καρδιές, οργιαστικές πραγματικότητες και ανελέητες φαντασίες, αντιλαλούν όπως τα κλαρίνα στα πανηγύρια και τα κύματα που ρίχνουν σκαμπίλια στα βράχια του Αγίου Όρους. Κοινώς, πάλι κέντησε ο Στρατηγός ή αν το θέλετε λιγότερο μιλιταριστικό: τιμή και δόξα στον μέγιστο των Ελλήνων διηγηματογράφο.