Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Κρίστοφερ Τόλκιν, γιος του συγγραφέα του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών

Ο Κρίστοφερ Τόλκιν, ο οποίος γεννήθηκε σαν σήμερα το 1924 στο Λιντς, επιμελήθηκε και δημοσίευσε ένα τεράστιο σώμα κειμένων που άφησε ο πατέρας του, Τζ. Ρ.Ρ. Τόλκιν, επεκτείνοντας το σύμπαν της Μέσης Γης που δημιουργήθηκε στο «Χόμπιτ» και στον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» και παρέχοντας στο αναγνωστικό κοινό ένα απαράμιλλο πορτρέτο της ζωής του διάσημου συγγραφέα.

Ο Κρίστοφερ Τόλκιν έγινε εκτελεστής λογοτεχνικών έργων μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1973, αναλαμβάνοντας 70 κιβώτια με έγγραφα, τα οποία περιείχαν από διαλέξεις στην Οξφόρδη μέχρι λεξικά των Elvish, της επινοημένης γλώσσας των ξωτικών που φιγουράρει στο έργο του Τόλκιν.

Μια συλλογή των πρωταρχικών θρύλων της Μέσης Γης, το «Σιλμαρίλλιον», που αναμενόταν με ανυπομονησία από στρατιές θαυμαστών της λογοτεχνικής σάγκα, είχε δουλευτεί και ξαναδουλευτεί από το 1917, με συνεχείς εξελίξεις στο ύφος, τα ονόματα και την πλοκή.

Διαδοχικά προσχέδια, ως επί το πλείστον ημιτελή, είχαν μείνει σε αταξία. Ο Κρίστοφερ Τόλκιν ξεκίνησε μια επιστημονική έκδοση με παραλλαγές και σημειώσεις, αλλά στη συνέχεια αποφάσισε να δημοσιεύσει μια ενιαία αφήγηση χωρίς σχόλια, εξαλείφοντας τις όποιες ασυμφωνίες με το «Χόμπιτ» και τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών».

Σε ένα τραπέζι συμποσιακών διαστάσεων στον αχυρώνα του σπιτιού του στο Γουέστ Χάνεϊ του Οξφορντσάιρ, ο Κρίστοφερ Τόλκιν εξέτασε προσεκτικά τα προσχέδια, έκανε επιλογές και εναρμόνισε τις λεπτομέρειες προτού τα δακτυλογραφήσει όλα στην παλιά γραφομηχανή του πατέρα του.

Είχε τη βοήθεια του Γκάι Γκάβριελ Κέι, ενός νεαρού Καναδού που πλέον είναι και ο ίδιος συγγραφέας μυθιστορημάτων φαντασίας. Αν και περιείχε «μεγάλο μέρος της προσωπικής μου λογοτεχνικής κρίσης», όπως δήλωνε ο Κρίστοφερ, οι εκδοτικές παρεμβάσεις ήταν ελάχιστες, περιοριζόμενες σε συνδέσμους που συμπλήρωναν κενά στις πηγές.

Το «Σιλμαρίλλιον» εκδόθηκε το 1977 και πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα. Αν και πολλοί κριτικοί και αναγνώστες το θεώρησαν υπερβολικά αυστηρό και τους έλειπαν τα προσγειωμένα χόμπιτ, γρήγορα καθιερώθηκε ως αγαπημένο βιβλίο των πιστών της σειράς που εμπλουτίζει ουσιαστικά το σύμπαν της Μέσης Γης.

Ωστόσο, η λύπη του για την έκταση των εκδοτικών παρεμβάσεων εξώθησε τον Κρίστοφερ Τόλκιν να κυκλοφορήσει περισσότερα βιβλία, που περιγράφουν λεπτομερώς την ανάπτυξη των ιστοριών από τον πατέρα του, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη μελέτη λογοτεχνικής δημιουργικότητας.

Κρίστοφερ Τόλκιν: Ο θεματοφύλακας μιας τεράστιας λογοτεχνικής κληρονομιάς

Ο Κρίστοφερ Τόλκιν γεννήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 1924 στο Λίντς, τρίτος γιος της Ίντιθ και του Τζον Ρόναλντ Ριούελ Τόλκιν, καθηγητή της αγγλικής γλώσσας στο πανεπιστήμιο. Η φαντασία του πατέρα του τον άγγιξε τόσο πολύ, που ο Κρίστοφερ είπε κάποτε ότι μεγάλωσε στη Μέση Γη και πως βρήκε τις πόλεις του Σιλμαρίλιον «πιο αληθινές από τη Βαβυλώνα».

Ακόμα και στα τέσσερα ή πέντε του χρόνια, ακούγοντας τον πατέρα του να διαβάζει το «Χόμπιτ» σε προσχέδια, ήταν ικανός να επισημαίνει τα αφηγηματικά λάθη. Επρόκειτο για μια συγγένεια πνεύματος που δεν μοιράζονταν τα αδέλφια του, ο Τζον, ο Μάικλ και η Πρισίλα, και η οποία τον καθιστούσε «έντονα αξιαγάπητο» στα μάτια του πατέρα του.

Αφού ο Τζ. Ρ.Ρ. Τόλκιν έγινε καθηγητής αγγλοσαξονικών στην Οξφόρδη, ο Κρίστοφερ πήγε στο σχολείο Ντράγκον και αργότερα στο Όρατορι του Μπέρκσιρ. Τρία χρόνια απουσίας με ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς από το 1938 συνέπεσαν με την προεργασία για τη συνέχεια του «Χόμπιτ», τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών», που γράφτηκε εν μέρει για να τον ψυχαγωγήσει.

Αφού έκανε ένα σύντομο προπτυχιακό πρόγραμμα στο Τρίνιτι Κόλετζ της Οξφόρδης στα 17 του, ο Κρίστοφερ εκπαιδεύτηκε το 1944-45 στην Πολεμική Αεροπορία στη Νότια Αφρική. Ο πατέρας του έστελνε τα κεφάλαια του ταξιδιού του Φρόντο και του Σαμ στη Μόρντορ όπως γράφονταν, συμπεριλαμβανομένων αποσπασμάτων που έμοιαζαν με μηνύματα για να καταπραΰνουν ή να σκληραίνουν το πνεύμα του. Ο Κρίστοφερ απαντούσε με λεπτομερείς, εποικοδομητικές κριτικές.

Μετά τον πόλεμο εντάχθηκε στον κύκλο των Λιούις - Τόλκιν, τους Inklings, αναλαμβάνοντας τις αναγνώσεις του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» με τον εκφραστικό, ηχηρό τόνο του. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στα Αγγλικά στο Τρίνιτι και στη συνέχεια έκανε μπάτσελορ για το παλαιοσκανδιναβικό έπος του βασιλιά Χάιντρεκ του Σοφού. Μια κριτική έκδοση του 1960 δείχνει, όπως και το έργο του πατέρα του, την ικανότητα για μεσαιωνική γλωσσική ανάλυση, καθώς και τη γοητεία που του ασκούσαν τα ομιχλώδη σύνορα μεταξύ θρύλου και πραγματικής ιστορίας.

View this post on Instagram

A post shared by Tolkien Society (@tolksoc)

Δεν παραμέλησε ποτέ την ιδιότητα του καθηγητή

Ο Κρίστοφερ Τόλκιν έδωσε διαλέξεις στην Οξφόρδη για την Παλαιά και Μέση Αγγλική και την Παλαιά Σκανδιναβική από το 1954, και δημιούργησε εκδόσεις τριών «Ιστοριών του Καντέρμπουρι», από κοινού με τον Νέβιλ Κόχιλ.

Το 1975 ωστόσο παραιτήθηκε από το Νιού Κόλετζ για να επικεντρωθεί στη λογοτεχνική κληρονομιά του πατέρα του, μια απόφαση την οποία δεν επρόκειτο να μετανιώσει. «Οι επινοημένες γλώσσες του πατέρα μου», έλεγε, «παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το μάλλον καλά οριοθετημένο πεδίο των αγγλοσαξονικών».

Όμως δεν παραμέλησε ποτέ το έργο του καθηγητή πάνω στη μεσαιωνική γλώσσα και λογοτεχνία, εκδίδοντας υπό την επιμέλειά του τις μεταφράσεις του Τζ. Ρ.Ρ. Τόλκιν στα μεσαία αγγλικά. Ανάμεσά τους, «Τα παιδιά του Χούριν», «Η πτώση του Αρθούρου», «Μπέογουλφ», καθώς και «Οι επιστολές του Τζ. Ρ.Ρ. Τόλκιν», έργο το οποίο κυκλοφόρησε το 1981 μαζί με τον βιογράφο του, Χάμφρεϊ Κάρπεντερ.

Όσον αφορά τη Μέση Γη, τα «Εικόνες του Τζ. Ρ.Ρ. Τόλκιν» (1979) και το βιβλίο με τον αόριστο τίτλο «Ημιτελείς ιστορίες» (1980) ακολούθησε η «Ιστορία της Μέσης Γης» σε 12 τόμους που εκδόθηκαν από το 1983 έως το 1996), όπου περιγράφει πώς ο πατέρας του έγραψε το «Σιλμαρίλλιον», τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» και πολλά άλλα από τα μείζονα έργα του.

View this post on Instagram

A post shared by Tolkien Society (@tolksoc)

«Ο Κρίστοφερ μας αφήνει να μπούμε στο μυαλό του Τζ. Ρ.Ρ. Τόλκιν»

Η διορατικότητα του Κρίστοφερ ήταν ζωτικής σημασίας για την εξαγωγή και την ταξινόμηση αυτών των στοιχείων από χειρόγραφα κυρίως αχρονολόγητα, που κυμαίνονταν από καλλιγραφικά έως κακογραμμένα.

Στους θαυμαστές του συγκαταλέγεται ο δημιουργός του «Sandman» Νιλ Γκέιμαν, ο οποίος έχει δηλώσει: «Έχω την αίσθηση ότι ο Κρίστοφερ μας αφήνει να μπούμε στο μυαλό του πατέρα του: Μας αφήνει να περπατήσουμε τον δρόμο όπως τον περπάτησε ο Τζ. Ρ.Ρ. Τόλκιν».

Πολύ μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες ήταν το «Τα παιδιά του Χούριν», που υφάνθηκε από πολλαπλά κείμενα, και δύο βιβλία που ακολουθούν την εξέλιξη ενός παραμυθιού το καθένα, τα «Μπέρεν και Λούθιεν» (2017) και το «Η πτώση της Γκόντολιν» (2018). Επρόκειτο για τον 24ο τόμο βασισμένο στο έργο του πατέρα του, ενώ ήταν συνειδητά και ο τελευταίος του.

View this post on Instagram

A post shared by Tolkien Society (@tolksoc)

Για την εξαιρετική συμβολή του στη λογοτεχνία, το 2016 ο Κρίστοφερ Τόλκιν έλαβε το μετάλλιο Μπόντλεϊ. Ο βιβλιοθηκάριος του οργανισμού Ρίτσαρντ Όβεντεν δήλωσε σχετικά: «Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλο παράδειγμα όπου πατέρας και γιος εργάστηκαν με τέτοιο τρόπο μαζί και στη συνέχεια ο γιος παρέλαβε τη σκυτάλη».

Ο Κρίστοφερ παρέμεινε αποτελεσματικός θεματοφύλακας των εγγράφων του πατέρα του, αφού τα κατέθεσε στην Οξφόρδη το 1979, επιβλέποντας την πρόσβαση άλλων μελετητών, των οποίων τις εργασίες διάβαζε προσεκτικά πριν από τη δημοσίευση, προσφέροντας λεπτομερή σχόλια σε μηνύματα φαξ που ήταν συχνά πικρόχολα και αστεία, αλλά σχολαστικά ευγενικά. Απεχθανόταν τον υπολογιστή και ορκίστηκε να μην χρησιμοποιήσει ποτέ ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.

«Τα έργα του πατέρα του άρχιζαν και τελείωναν ως βιβλία»

Οι αντιπαραθέσεις σχετικά με τις ταινίες του Πίτερ Τζάκσον για τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» και το «Χόμπιτ» ήταν μια ανεπιθύμητη εισβολή στην προσωπική του ζωή και τα πιστεύω του.

«Για τον ίδιο, τα έργα του πατέρα του άρχιζαν και τελείωναν ως βιβλία», δήλωσε ο Ντέιβιντ Μπρον για λογαριασμό του βρετανικού εκδότη του, HarperCollins. Μόνο μετά την αποχώρησή του από το διοικητικό συμβούλιο του Ιδρύματος Τόλκιν το 2017 συμφώνησε να συνεργαστεί με την HarperCollins και την Amazon Prime για την τηλεοπτική μεταφορά του prequel του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών».

Ο Κρίστοφερ Τόλκιν παντρεύτηκε τη γλύπτρια Φέιθ Φόλκονμπριτζ το 1951. Το 1967 χώρισαν και παντρεύτηκε την Μπέιλ Νάφις, η οποία είχε εργαστεί λίγο καιρό πριν ως γραμματέας του πατέρα του. Αφού μετακόμισε στη νότια Γαλλία το 1975, το ζευγάρι έζησε άνετα αλλά διακριτικά, αρχικά στο La Garde-Freinet και στη συνέχεια κοντά στο Aups, δίνοντας μεγάλο μέρος των εσόδων από την «επιχείρηση Τόλκιν» σε φιλανθρωπικά ή πολιτιστικά ιδρύματα.

Διάβαζε πολύ, κυρίως κλασικούς συγγραφείς όπως ο Γουόλτερ Σκοτ, έγραφε μακροσκελείς και όμορφα επεξεργασμένες επιστολές, και απολάμβανε το τοπικό κρασί, το καλό φαγητό και την ευχάριστη συζήτηση με τους τακτικούς επισκέπτες του από τη Βρετανία. Τρομερά αστείος, ήταν ένας χαρισματικός μιμητής των εκκεντρικοτήτων των άλλων.

Παρά κάποια μικρή σωματική αδυναμία στα 90 του χρόνια, η θαυμαστή μνήμη του παρέμεινε ανέπαφη και εξακολουθούσε να επικοινωνεί με τα στελέχη της HarperCollins εβδομάδες πριν από τον θάνατό του.

(Με πληροφορίες του Guardian)