Μίνως Ευσταθιάδης: Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους

2006: Ένα αποτρόπαιο έγκλημα συμβαίνει στην καρδιά της Ευρώπης, στην ευνομούμενη Γερμανία και μάλιστα στην πιο πλούσια περιοχή της: μια εύπορη, διάσημη κυρία, δολοφονείται στο διαμέρισμά της. Βασικός ύποπτος ο αγαπημένος ανιψιός και κληρονόμος της ο Φρέντερικ Τάλας, ένας νεαρός φοιτητής της Νομικής. Είναι άραγε ο Φρέντι ένας νέος Ρασκόλνικοφ, ο οποίος σκοτώνει με βιαιότητα την αυταρχική, καταπιεστική θεία του, όχι τόσο από απληστία, όσο από παρόρμηση συμβολικής διεκδίκησης της προσωπικής ελευθερίας και αυτοδιάθεσής του;

Ο Φρέντι συλλαμβάνεται. Ακολουθούν έρευνες, ανακρίσεις, εικασίες —όχι όμως και πολλές αμφιβολίες. Οι δημοσιογράφοι ταΐζουν την κοινή γνώμη με κομματάκια «ξένης φρίκης». Οι θεατές κάθονται αναπαυτικά στις πολυθρόνες-κερκίδες τους και παρακολουθούν απολαυστικά στην οθόνη-αρένα το νέο θέαμα με τα λιοντάρια… Παλιά συνήθεια. Έπεται η δίκη του Φρέντι και αι ο πύργος των φυλακών του Στράουμπινγκ.

Η συνάντηση του Μίνου Ευσταθιάδη με τον κρατούμενο

Το 2022 ο Μίνως Ευσταθιάδης πήρε άδεια εισόδου στο Στράουμπινγκ, προκειμένου να συνομιλήσει με τον κρατούμενο. Κι αναρωτιέται τι είδους άνθρωπο θα συναντήσει: «Τον αμετανόητο φονιά, που για δεκαέξι χρόνια παρέμενε έγκλειστος σε γερμανική φυλακή υψίστης ασφαλείας; Ή το τραγικό θύμα μιας δικαστικής πλάνης, που είχε ήδη κατασπαράξει ανεπιστρεπτί τη νεότητά του;» Είναι θαμμένος ζωντανός ο Φρέντι Τ., ο «κρατούμενος Τ.» Αλλά και οι φύλακες δεν είναι λιγότερο φυλακισμένοι: «Δεν τους έτρωγε η υποψία ότι θα περνούσαν τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους πίσω από τα κάγκελα;»

Οι δύο άντρες συνομίλησαν επί έξι ώρες για τη δίκη: λαβύρινθοι υποθέσεων, μίτοι που κόβονται εύκολα και η «έρημος της πραγματικότητας». Ποια άραγε, εκμυστήρευση ή τυχαία αναφορά του Φρέντερικ Τάλας οδηγεί τον Μίνω Ευσταθιάδη, φεύγοντας από τις φυλακές του Στράουμπινγκ να γυρίσει πίσω στον χρόνο, στο 1981, και να βρεθεί στο βαυαρικό δάσος της λίμνης Άμερ, στο «δάσος της Ούρσουλα», στο σημείο εκείνο όπου κάποτε, κάποιοι έθαψαν ένα κιβώτιο; «Σπάνια συγκεντρώνεται τόσο μυστήριο, παραλογισμός και τρόμος στο ίδιο σημείο.» Μια πολύκροτη δίκη είχε εκτυλιχθεί και τότε… Επρόκειτο για ένα εν ψυχρώ έγκλημα, για το Απόλυτο Κακό. Οι αποφάσεις της Θέμιδος όμως στηρίχθηκαν σε ενδείξεις. Όπως και στην περίπτωση του Φρέντι, έτσι και τότε «δικαστές χωρίς ρωγμές στην κρίση τους», κανάλια και κοινή γνώμη αναζητούσαν επιτακτικά έναν ένοχο- όχι απαραίτητα τον δράστη. Κάποιος έπρεπε να θυσιαστεί προκειμένου οι Αγαμέμνονες να συνεχίσουν απρόσκοπτα να ηγούνται. Κάποιος έπρεπε να θαφτεί ζωντανός προκειμένου ο Κρέων να μπορεί να φορά τον μανδύα της νομιμοφάνειάς του. Οι δύο ιστορίες τέμνονται: «Δύο άνθρωποι συνέχιζαν να βρίσκονται στη φυλακή, καταδικασμένοι σε ισόβια, χωρίς να τους έχει δοθεί καν το δικαίωμα μιας δεύτερης δίκης.»

Σ’ αυτό το τόσο ξεχωριστό crime novel, ο Μίνως Ευσταθιάδης συγγραφέας και συνάμα χαρακτήρας του έργου δεν δίνει απαντήσεις. Θέτει ερωτήσεις: «Υπάρχει ένας φονιάς στον δρόμο;» Κάθε έγκλημα αποτελεί μια διασάλευση της τάξης; Ή μήπως μια επιβεβαίωση της συμπαντικής αταξίας;  Αν είναι τόσο δύσκολο για τους ανθρώπους να παραδεχτούν τα λάθη τους, πόσο δυσκολότερο είναι για ένα ολόκληρο σύστημα, όπου εμπλέκονται εξουσίες, καριέρες, πολιτική, συμφέροντα, να παραδεχτεί το καρκίνωμά του;Ακόμη αναρωτιέται: «Πόσες περιπτώσεις της Ιστορίας θυμίζει η ακλόνητη πίστη σε μια αλήθεια; Ή σ’ ένα ψέμα;»  Άραγε, υπάρχουν κάποιοι που κληρονόμησαν κάτι από τον Εμίλ Ζολά; (Ενδεχομένως επίσης, να αναρωτιέται ποιος θυμάται τον Αριστοτέλη, τον Μοντεσκιέ και τον Ρενέ Ντεκάρτ…)

Γραφή απέριττη, χιούμορ στυφό κι αιχμηρό σαν «λεπίδα γκρίζου μέσα στο μαύρο», σκεπτικισμός· και η ενόραση με την πραγματικότητα να διαβαίνουν χέρι, χέρι στο ίδιο σκοτεινό δάσος…  Ή σε πολλά δάση: σ’ εκείνο του Λανγκβάιλερ, της λίμνης Άμερ ή ενός μικρού χωριού της Πελοποννήσου. Σ’ αυτούς τους τόπους της πυκνής βλάστησης και των δαιδαλωδών μονοπατιών κάποιες φορές, κάποιοι ακούν αλλόκοτο κρότο τυμπάνων, έναν ήχο ξερό κι επαναλαμβανόμενο, όμοιο με τη βουή του κόσμου, όμοιο με τον «βόμβο του αίματος στο βάθος των αυτιών τους». Άλλοι πάλι, ίσως ακούν τους στίχους του Bob Dylan από το «Hurricane», τους οποίους προτάσσει ο Μίνως Ευσταθιάδης ως μόττο στην αρχή του βιβλίου: «Now all the criminals in their coats and their ties are free to drink martinis and watch the sun rise».