Σάρα Κέιν: Τα 5 έργα της σε νέα έκδοση

Ήταν το 2001 όταν ο σπουδαίος Λευτέρης Βογιατζής ανέβασε το συγκλονιστικό «Καθαροί πια» (Cleansed) της Σάρα Κέιν σε μια εμβληματική παράσταση που ξάφνιασε το θεατρόφιλο κοινό. Πολλοί το λάτρεψαν, άλλοι σοκαρίστηκαν, όλοι το συζήτησαν. Ήταν ένα από τα μόλις πέντε έργα που έγραψε η Βρετανίδα συγγραφέας στη σύντομη ζωή της. Το 1999 αυτοκτόνησε. Ήταν μόλις 28 ετών.

Είκοσι πέντε χρόνια μετά τον θάνατό της (γεννήθηκε στο Brentwood του Έσσεξ το 1971) έχει πια καθιερωθεί ως μια «κλασική» συγγραφέας του 20ού αιώνα και ως μία από τις σημαντικότερες φωνές του σύγχρονου θεάτρου. Πρόσφατα κυκλοφόρησε η συνολική καταγραφή της καλλιτεχνικής της πορείας, σε μια εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση από την Κάπα Εκδοτική. Το βιβλίο, σε φιλολογική επιμέλεια Σωτηρίας Αποστολάκη, σχεδιασμό του Ιωάννη Κ. Τσίγκα και μετάφραση Αντώνη Γαλέου περιλαμβάνει όλο το έργο της Κέιν: τα θεατρικά «Κομμάτια» (Blasted), «Η αγάπη της Φαίδρας» (Phaedra’s Love), «Εξιλεώθηκαν» (Cleansed), «Λαχταρώ» (Crave), «Ψύχωση των 4.48» (4.48 Psychosis) και το κείμενο της μικρού μήκους ταινίας «Δέρμα» (Skin).

Η Σάρα Κέιν άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στη σύγχρονη δραματουργία επηρεάζοντας μεταγενέστερους δραματουργούς με την ωμή προσέγγιση της ανθρώπινης εμπειρίας και την απογύμνωση της σύγχρονης πραγματικότητας επί σκηνής. «Θέλησα να παρουσιάσω τη βία στη σκηνή, γιατί μερικές φορές πρέπει να βυθιστούμε στην ίδια την κόλαση με τη φαντασία μας για να αποφύγουμε να πάμε εκεί στη πραγματικότητα», έλεγε χαρακτηριστικά. Θεωρείται η πιο αντιπροσωπευτική φωνή του θεατρικού κινήματος «in-yer-face theatre», όπως το αποκαλούσε η ίδια. Αυτή η μορφή δράματος, που σπάει τις συμβάσεις του νατουραλιστικού θεάτρου, χαρακτηρίζεται από την ωμότητα, την προκλητικότητα και την προσέγγιση δύσκολων θεμάτων, όπως η βία, η ψυχική ασθένεια, η απόγνωση. Η ίδια η Κέιν, άλλωστε, υπέφερε από κατάθλιψη και είχε νοσηλευτεί στην ψυχιατρική κλινική Maudsley του Λονδίνου.

Στα έργα της Κέιν κυριαρχεί η βία, η αποξένωση, η μοναξιά, η μάχη με τους εσωτερικούς δαίμονες και η διαταραχή των ανθρωπίνων σχέσεων, μέσα από ένα λεκτικό, σωματικό, συναισθηματικό και ψυχολογικό κατακερματισμό. Η συγγραφέας εξερευνά την αγάπη και τη σεξουαλική επιθυμία, τη βία και τον πόνο, τα σωματικά αλλά και τα ψυχικά βασανιστήρια, τον θάνατο. Στα γραπτά της χρησιμοποιεί μια πυκνή και ποιητική γλώσσα, ένα συνδυασμό ρεαλισμού με σουρεαλισμό, με συχνά μη γραμμικές αφηγήσεις και σκηνές συγκινητικές όσο και σοκαριστικές.

Το «Κομμάτια», το πρώτο της θεατρικό έργο, ανέβηκε το 1995 προκαλώντας σάλο σε κοινό και κριτικούς, εξαιτίας των σκηνών ωμής βίας, αλλά με τον καιρό αναγνωρίστηκε ως ένα πρωτοποριακό έργο που σχολιάζει την ανθρώπινη βαρβαρότητα. «Η αγάπη της Φαίδρας» είναι μια σύγχρονη διασκευή του αρχαίου μύθου της Φαίδρας, όπου η Κέιν επανεξετάζει τις ιδέες της ηθικής, της εξουσίας και της αυτοκαταστροφής. Το «Εξιλεώθηκαν» παρουσιάζονται σκηνές σωματικής και ψυχικής βίας, με χαρακτήρες που σε συνθήκες καταπίεσης εξερευνούν την ταυτότητά τους και αναζητούν την αγάπη. Το «Λαχταρώ» θεωρείται το πιο ποιητικό της έργο, ένα ερωτικό ποίημα-μονόλογος που γράφτηκε το 1998 με ένα πιο υπαρξιακό, σχεδόν μη θεατρικό ύφος. «Η ψύχωση των 4.48» είναι το τελευταίο της έργο, γραμμένο λίγο πριν την αυτοκτονία της το 1999. Πρόκειται για έναν διάλογο που δείχνει την κατάθλιψη και την απελπισία, δημιουργώντας μια έντονη αίσθηση προσωπικού μονολόγου και εσωτερικής πάλης.

Παρά τις αμφιλεγόμενες αντιδράσεις που αντιμετώπισε στην εποχή της, η Σάρα Κέιν αναγνωρίζεται σήμερα ως μια θαρραλέα και πρωτοπόρος συγγραφέας και το έργο της ένα υποδειγματικό δείγμα της εξερεύνησης των ορίων του ανθρώπινου πόνου και της αναζήτησης νοήματος στη ζωή.

Ο Αντώνης Γαλέος έκανε την μετάφραση