Μικρός Πρίγκιπας: Γιατί είναι τόσο σπάνιο το αντίτυπο του λατρεμένου βιβλίου που πωλείται για 1,25 εκατομμύρια δολάρια

Πρόκειται για ένα από τα πλέον εμβληματικά λογοτεχνικά κείμενα του εικοστού αιώνα. Ο Μικρός Πρίγκιπας (Le Petit Prince) του Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί είναι  ένα πραγματικό φαινόμενο λογοτεχνικής και εμπορικής αξίας που έχει πουλήσει περισσότερα αντίτυπα από το «The Hobbit» του Τζ. Ρ. Ρ. Tόλκιεν και τον «Χάρι Πότερ και η φιλοσοφική λίθος» της Τζ. K. Ρόουλινγκ μαζί.

80 χρόνια μετά την έκδοση του και πάνω από 140 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως ο Μικρός Πρίγκιπας παραμένει το πιο μεταφρασμένο λογοτεχνικό έργο σε όλο τον κόσμο. Κι όσοι αγαπούν τον Μικρό Πρίγκιπα - και μπορούν να διαθέσουν 1,25 εκατ. δολάρια - έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν ένα σπάνιο δαχτυλογραφημένο αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση για πρώτη φορά και παρουσιάζεται στο Abu Dhabi Art, την ετήσια έκθεση τέχνης που θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Νοεμβρίου.

Στις σελίδες του υπάρχουν εκτενείς χειρόγραφες διορθώσεις του συγγραφέα και αποκαλύπτουν τη διαδικασία που εμπνεύστηκε μια φράση που πέρασε στην ιστορία. Πρόκειται για το διάσημο: «On ne voit bien qu’avec le cœur. L’essentiel est invisible pour les yeux», που μεταφράζεται ως εξής: «Μόνο με την καρδιά μπορεί κανείς να δει σωστά. Την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια». Πρόκειται για ένα από τα πλέον σημαντικά και γνωστά αποφθέγματα του λογοτεχνικού ήρωα με τα ξανθά μαλλιά και την αλεπού για φίλη.

Σε τι διαφέρει το σπάνιο χειρόγραφο του Μικρού Πρίγκιπα

Το σπάνιο δαχτυλογραφημένο αντίτυπο είναι ένα από τα τρία μόνο γνωστά τυπογραφικά δοκίμια. Το πρωτότυπο χειρόγραφο βρίσκεται στη Νέα Υόρκη. Τα άλλα δύο δακτυλογραφημένα βρίσκονται ένα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας και ένα άλλο στο Κέντρο Χάρι Ράνσομ στο Τέξας.

Το συγκεκριμένο περιέχει σημαντικές χειρόγραφες διορθώσεις και αναθεωρήσεις από τον συγγραφέα- κι αυτό είναι που το καθιστά μοναδικό τεκμήριο για την ιστορία της Λογοτεχνίας. Ο Σάμι Τζέι, ανώτερος ειδικός στη λογοτεχνία στον εκδοτικό οίκο Peter Harrington- Rare Books του Λονδίνου, που φέρει το σπάνιο αντίτυπο προς πώληση, είπε στο BBC ότι ο συγγραφέας έδωσε αυτά τα δύο δακτυλογραφημένα δοκίμια σε φίλους πριν από την εξαφάνισή του, αλλά το τρίτο «δεν έχει αφιέρωση ούτε δόθηκε σε κάποιον».

Οι σημαντικές χειρόγραφες αναθεωρήσεις και τα σχόλια του Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί ρίχνουν φως στη δημιουργική του διαδικασία. Περιλαμβάνει δύο πρωτότυπα σκίτσα του συγγραφέα με μολύβι τα οποία δεν υπάρχουν στα άλλα γνωστά αντίγραφα. Ήταν αυτό που ο Εξιπερί είχε διατηρήσει ως «αντίγραφο εργασίας», σε αντίθεση με τα άλλα δύο τυπογραφικά δοκίμια που χαρίστηκαν. Στον ίδιο τόμο βρίσκεται και ένα προσχέδιο για την τελική εικονογράφηση του βιβλίου του πρίγκιπα που επιστρέφει στο σπίτι. Επιπλέον συνοδεύεται και από μία επιταγή που φέρει την υπογραφή του Εξιπερί και πιθανότατα προστέθηκε στον φάκελο από τον συλλέκτη.

«Έχει γεμίσει το δακτυλογραφημένο κείμενο με τους δικούς του χειρόγραφους σχολιασμούς, διορθώσεις, προσθήκες, για την τελειοποίηση και την οριστικοποίηση του κειμένου», λέει ο επιμελητής για το σπάνιο αντίτυπο που φέρει στις σελίδες του ίχνη δημιουργίας. Μεταξύ των αλλαγών είναι η αφαίρεση των αναφορών στη Νέα Υόρκη, οι οποίες αντικαταστάθηκαν με πιο οικουμενικές εικόνες. Στις περισσότερες σελίδες ο Εξιπερί δίνει τον δικό του τόνο για τον ήρωα του που είναι έμπνευση παραδίδοντας μαθήματα ζωής από την πρώτη έκδοση του. 

Ο εκδοτικός οίκος απέκτησε το δακτυλογραφημένο κείμενο από μια ιδιωτική συλλογή και περιέχεται σε έναν μαύρο φάκελο από χαρτόνι χωρίς να υπάρχει κάτι στο εξώφυλλο. Είναι συρραμμένο κατά τόπους που όπως λέει ο επιμελήτής δημιουργεί ένα «θαυμάσια αυτοσχέδιο αντικείμενο κατά κάποιον τρόπο».

«Έχει γεμίσει το δακτυλογραφημένο κείμενο με δικές του χειρόγραφες παρατηρήσεις, διορθώσεις, προσθήκες, προς την κατεύθυνση της τελειοποίησης και της οριστικοποίησης του κειμένου», λέει ο Jay. Και το βασικότερο η σπουδαία αυτή φράση πως «μόνο με την καρδιά βλέπεις καθαρά. Τα σημαντικά είναι αόρατα για τα μάτια», που αποτελεί πολύτιμο τεκμήριο για την κατανόηση της εξέλιξης του κειμένου.  

Το να έχεις ένα δακτυλογραφημένο χειρόγραφο «είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο γεγονός», δήλωσε ο Σάμι Τζέι, ανώτερος ειδικός στη λογοτεχνία στον εκδοτικό οίκο.

Πότε έγραψε τον «Μικρό Πρίγκιπα» ο Εξιπερί

Στα 21 του χρόνια ο Σαιντ-Εξυπερύ αποφασίζει να ενταχθεί στο στρατό και λίγο αργότερα στην αεροπορία, καθιστώντας τον έναν από τους πρωτοπόρους των διεθνών ταχυδρομικών πτήσεων. Λίγο αργότερα μετακινήθηκε στην Αργεντινή, όπου γνώρισε και παντρεύτηκε την Κονσουέλο Σουνσίν, σαλβαδοριανή συγγραφέα και καλλιτέχνιδα, που έγινε από τότε η μούσα του αλλά και η αιτία για τις υπαρξιακές του αναζητήσεις. Τα νέα της κήρυξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκουν τον Σαιντ-Εξυπερύ στην Αμερική, όπου αμέσως αποφασίζει να προσφερθεί για υπηρεσία και προτιμά τη δίωξη αλλά ο στρατιωτικός γιατρός τον βρίσκει πολύ ηλικιωμένο και αρκετά αδύναμο για τέτοια καθήκοντα.

Ο Εξυπερύ θα χρησιμοποιήσει τη φήμη του και τα μέσα του, καθώς είναι ο διασημότερος Γάλλος αεροπόρος της εποχής. Μετά την πτώση της Γαλλίας και τη συνθηκολόγηση της χώρας το 1940 ο Εξυπερύ, οργισμένος με  την γαλλική διοίκηση αυτοεξορίστηκε στις ΗΠΑ, όπου έζησε με την Κονσουέλο μέχρι τον Απρίλιο του 1943.

Το 1943, κι ενώ ακόμα έμενε στην Αμερική,  γράφει το βιβλίο που έμελε να τον κάνει αθάναντο: Το «Μικρό Πρίγκιπα», ένα παιδικό βιβλίο για ενήλικες, το οποίο εικονογράφησε με δικά του σχέδια. Το θέμα του βιβλίου είναι το εξής: Ο αφηγητής πέφτει με το αεροπλάνο του, που έχει πάθει βλάβη, στην έρημο Σαχάρα. Εκεί συναντά ένα ασυνήθιστο παιδί, τον Μικρό Πρίγκιπα, γνωρίζονται και γίνονται φίλοι. Ο αφηγητής μαθαίνει πολλά από τον καινούργιο του φίλο. Ο καινούργιος του φίλος σιγά-σιγά του διηγείται την επίσκεψή του σε άλλους πλανήτες, όπου υπάρχουν άνθρωποι ματαιόδοξοι αλλά και κάποιοι ελάχιστοι περισσότερο «ανθρώπινοι». Δεν ξεχνάει ποτέ και με τίποτα τις ερωτήσεις που έχει υποβάλει, ενώ ο ίδιος, αντίθετα, δεν συνηθίζει να απαντάει στις ερωτήσεις των άλλων.

Μερικές φράσεις από το «Μικρό Πρίγκιπα» που έμειναν στην ιστορία:

• «Και εδώ είναι το μυστικό μου, ένα πολύ απλό μυστικό: Μόνο με την καρδιά μπορεί κανείς να δει σωστά. Ό,τι είναι ουσιαστικό είναι αόρατο στο μάτι»
• «Οι άνθρωποι δεν χρειάζονται πάντα συμβουλές. Μερικές φορές το μόνο που χρειάζονται είναι ένα χέρι για να κρατηθούν, ένα αυτί να τους ακούσει και μια καρδιά που μπορεί να τους καταλάβει».
• «Οι μεγάλοι δεν καταλαβαίνουν ποτέ τίποτα μόνοι τους και είναι κουραστικό για τα παιδιά να τους εξηγούν πάντα και για πάντα πράγματα»
• «Μόνο τα παιδιά ξέρουν τι ψάχνουν»
• «Είναι ακριβώς όπως συμβαίνει με το λουλούδι. Αν αγαπάς ένα λουλούδι που ζει σε ένα αστέρι, είναι γλυκό να κοιτάς τον ουρανό τη νύχτα. Όλα τα αστέρια είναι ανθισμένα με λουλούδια...»
• «Είναι ο χρόνος που έχεις ξοδέψει για το τριαντάφυλλό σου, που κάνει το τριαντάφυλλό σου τόσο σημαντικό».
• «Οι άνθρωποι δεν χρειάζονται πάντα συμβουλές. Μερικές φορές το μόνο που χρειάζονται είναι ένα χέρι για να κρατηθούν, ένα αυτί να τους ακούσει και μια καρδιά που μπορεί να τους καταλάβει».
• «Όλοι οι μεγάλοι ήταν κάποτε παιδιά… αλλά μόνο λίγοι από αυτούς το θυμούνται».
• «Αλλά αν με εξημερώσεις, τότε θα χρειαστούμε ο ένας τον άλλον. Για μένα θα είσαι μοναδικός σε όλο τον κόσμο. Για σένα, θα είμαι μοναδικός σε όλο τον κόσμο».
• «Κανείς δεν είναι ποτέ ικανοποιημένος εκεί που βρίσκεται».
• «Είναι πολύ πιο δύσκολο να κρίνει κανείς τον εαυτό του παρά να κρίνει τους άλλους. Εάν καταφέρεις να κρίνεις σωστά τον εαυτό σου, τότε είσαι πράγματι ένας άνθρωπος με αληθινή σοφία».
• «Για εκατομμύρια χρόνια τα λουλούδια παράγουν αγκάθια. Για εκατομμύρια χρόνια τα πρόβατα τα τρώνε. Και δεν κακό, το να προσπαθείς να καταλάβεις γιατί τα λουλούδια μπαίνουν σε τόσο κόπο για να παράγουν αγκάθια που δεν τους χρησιμεύουν σε τίποτα; Δεν είναι σημαντικός, ο πόλεμος μεταξύ των προβάτων και των λουλουδιών;».
• «Όταν βρίσκεις ένα διαμάντι που δεν ανήκει σε κανέναν, είναι δικό σου...όταν ανακαλύπτεις ένα νησί που δεν ανήκει σε κανέναν, είναι δικό σου. Όταν βρίσκεις μια ιδέα πριν από οποιονδήποτε άλλον, βγάζεις δίπλωμα ευρεσιτεχνίας: είναι δική σου. Έτσι με εμένα: Είμαι κάτοχος των αστεριών, γιατί κανείς άλλος πριν από εμένα δεν σκέφτηκε ποτέ να του ανήκουν».
• «Το να ξεχνάς έναν φίλο είναι λυπηρό. Δεν έχουν όλοι φίλους».
• «Έπρεπε να κρίνω με πράξεις και όχι με λόγια».
• «Αλλά σίγουρα, για εμάς που καταλαβαίνουμε τη ζωή, οι φιγούρες είναι θέμα αδιαφορίας».
• «Οι αλαζονικοί άνθρωποι δεν ακούν τίποτα άλλο παρά μόνο επαίνους».
• «Μερικές φορές δεν βλάπτει να αναβάλεις μια δουλειά για αργότερα».

Με πληροφορίες από Guardian και BBC