Ελληνική λογοτεχνία: Προτάσεις για τα βιβλία που αξίζει να διαβάσουμε
Πάνος Δημάκης, Ποσειδών, εκδόσεις Διόπτρα Ένα ταξίδι αυτογνωσίας προς την προσωπική Ιθάκη μας, ένα φιλοσοφικό θρίλερ για τα ερωτήματα που απασχολούν τον κάθε άνθρωπο εδώ και χιλιετίες και μια ιστορία αγάπης σε έναν κόσμο που γκρεμίζεται. «Δύο εραστές που είχαν καιρό να ιδωθούν και ρίχτηκαν με πάθος ο ένας στον άλλον. Μα ντρέπονταν μην τους δουν. Δεν ήθελαν κανέναν μάρτυρα σε αυτό το σφιχταγκάλιασμα κι έτσι κρύφτηκαν κάτω από το πάπλωμα της θάλασσας. Κάτω από τον βυθό συγκρούστηκαν οι πόθοι της αέναης κίνησης». Ένα μυθιστόρημα που μιλάει για το θείο και το ανθρώπινο, ρίχνει φως στο πώς αντιλαμβανόμαστε το θεϊκό στοιχείο σε καταστάσεις κρίσης και ηρεμίας, όπως και στο πώς προσδιοριζόμαστε απέναντι στους ανθρώπους, αλλά και όσον αφορά τον εαυτό μας. Έρωτας, ενσυναίσθηση, συμπόνια και συγχώρεση σε έναν κόσμο που καταρρέει.
Γιώργος Βογιατζάκης, 18 περιπτώσεις από το «Γραφείο Ιδεών»του κου Καββαδία, εκδόσεις Γραφή 18 ιστορίες που βασίζονται σε αναμνήσεις και αληθινά γεγονότα, με σημείο αναφοράς μία μοναδική φωτογραφία. Μέσα από αυτές, ο συγγραφέας εξερευνά την αγάπη, τις οικογενειακές σχέσεις, τη μνήμη, την ταυτότητα και την καθημερινότητα, δημιουργώντας έναν βαθύ διαλογισμό για την ανθρώπινη ύπαρξη με κάθε μία από αυτές να αποτελεί μια κατάθεση ψυχής που δοκιμάζει τα όρια της μνήμης και της ατομικής αξιοπρέπειας. Στην εισαγωγή του βιβλίου, ο αναγνώστης μαθαίνει πώς οι συγκεκριμένες ιστορίες έφτασαν στα χέρια του συγγραφέα, ενώ το φανταστικό πρόσωπο του κου Καββαδία, εμπνευσμένο από το γνωστό διήγημα «Γραφείο Ιδεών» του Αντώνη Σαμαράκη, αποκτά μια νέα διάσταση στη λογοτεχνική του πορεία. Στα έργα του μηχανικού και συνθέτη Γιώργου Βογιατζάκη, η συνειδητή ή ασυνείδητη ανάκτηση της μνήμης και οι συγκρούσεις ατομικών πεποιθήσεων με τις αντικειμενικές ανάγκες διαμορφώνουν μια βαθιά μελέτη της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης.
Κυριάκος Αθανασιάδης, Ο παράξενος Αδάμ και το φεγγάρι, εκδόσεις Ψυχογιός
Το 1969 όλος ο κόσμος περιμένει με ανυπομονησία την κατάκτηση της Σελήνης. Όλοι θέλουν να δουν την προσελήνωση στην τηλεόραση. Αλλά οι περισσότεροι δεν έχουν – είναι τα χρόνια που τα παιδιά παίζουν στις αλάνες και γυρνάνε σπίτι με σκισμένα γόνατα. Την ίδια εποχή ένα βαρύ σύννεφο σκεπάζει την Ελλάδα και λίγοι μιλάνε γι’ αυτό, αλλά ένα 10χρονο αγόρι κοιτάζει με δέος τον ουρανό, έχοντας όνειρο να γίνει αστροναύτης και να ταξιδεύει στο Διάστημα όπως ο αγαπημένος του υπερήρωας, ο Παράξενος Αδάμ. Ο Παράξενος Αδάμ, βέβαια, δεν ζει παρά μονάχα στα κόμικς, έτσι δεν είναι; Ίσως, όμως,και όχι…
Κάτοπτρα της γλυκείας χώρας Κύπρου (συλλογικό), εκδόσεις Ελληνοεκδοτική Πενήντα χρόνια έχουν περάσει από την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, γεγονός οργανωμένο και ολετήριο, που διαμόρφωσε το μεταπολιτευτικό συλλογικό ασυνείδητο αφήνοντας ανεπούλωτα τραύματα στην ψυχή και το μυαλό Κυπρίων και Ελλήνων. Παρά την παρέλευση μισού αιώνα, η θλίψη για τις φρικιαστικές απώλειες, ο θυμός για τη «διαχείριση» του θέματος και το αίσθημα μη δικαίωσης για τη συνεχιζόμενη καταπάτηση της διεθνούς νομιμότητας κατατρύχουν τον κυπριακό λαό ακόμα και σήμερα. Στον συγκεκριμένο τόμο, Έλληνες και Κύπριοι λογοτέχνες καταθέτουν τον Λόγο τους για την πολύπαθη Κύπρο –τις αράδες, τους στίχους, τις μνήμες, την ψυχή τους– συνεχίζοντας, μ’ αυτόν τον τρόπο, την παρακαταθήκη της ενεργού εμπλοκής της λογοτεχνίας στα ιστορικά γεγονότα και τα δίκαια κελεύσματα των καιρών.
Παράσχος Μανιάτης, Ηλιακτίδες Αγκαλιάς στο Πεντάγραμμο της Αγάπης, Εκδόσεις Μπαρμπουνάκης 123 ποιήματα και 37 πεζά κείμενα που μας καλούν να σκεφτούμε βαθύτερα για την αγάπη, την ελπίδα, την ελευθερία, την ανθρώπινη φύση και την εσωτερική μας πραγματικότητα, υμνώντας την αγάπη σε όλες της τις μορφές, από την πιο εσωτερική και προσωπική έως την παγκόσμια. Μια ποιητική αναζήτηση με σκέψεις και συναισθήματα και ένα ταξίδι στη συνείδηση και το ασυνείδητο που εξερευνά τις αντιφάσεις και τις πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης, με εν παραλλήλω κείμενα αφιερωμένα σε μεγάλους δημιουργούς, όπως ο Καβάφης, ο Ελύτης, ο Ρίτσος, ο Καζαντζάκης, ο Ηλίας Βενέζης, η Σαπφώ, ο Σωκράτης και άλλους, που ενέπνευσαν τη δημιουργία αυτής της συλλογής.
Ντόρα Ρωζέττη, Η ερωμένη της, εκδόσεις Μεταίχμιο Το τολμηρότερο μυθιστόρημα του Μεσοπολέμου, γραμμένο με ψευδώνυμο, αφηγείται με τρόπο πρωτοποριακό την ιστορία ενός ερωτικού πάθους ανάμεσα σε δυο γυναίκες, που σκανδάλισε την κοινωνία της εποχής. «Το βιβλίο της Ντόρας Ρωζέττη, όπως το δείχνει αμέσως κι ο τίτλος του, εξιστορεί τον έρωτα μεταξύ ομοφύλων -δυο κοριτσιών, στην Αθήνα-, κι έναν έρωτα που δεν ήταν μόνο ψυχικός… Τέτοιο βιβλίο ερωτικού πάθους μόνο άλλο ένα διάβασα στη ζωή μου· κι αυτό, κατά σύμπτωση, γραμμένο από γυναίκα…». Το μυθιστόρημα που επαινέθηκε από τον Ξενόπουλο, αλλά εξαφανίστηκε μυστηριωδώς από το προσκήνιο μετά την έκδοση του 1929, έρχεται και πάλι στο φως. Αν στην εποχή του Μεσοπολέμου η ελληνική κοινωνία δεν ήταν ακόμη έτοιμη να δεχθεί την ειλικρίνεια μιας τόσο τολμηρής εξομολόγησης, η ιστορία αυτή μπορεί τώρα να διαβαστεί όπως θα το επιθυμούσε τότε η αντισυμβατική συγγραφέας της.
Γιάννης Τσίρος, Κανόνια και τρομπέτες, Κάπα Εκδοτική Σε ένα loft κάπου στο κέντρο, τι μπορεί να συνδέει ένα ζευγάρι Ρομά, ένα ζευγάρι Τραπεζιτών, ένα ενυδρείο με ψάρια και ένα ζευγάρι Αστυνομικών; Πρόκειται για μια κωμωδία εξαπάτησης, μια «κωμωδία καταστροφικών καταστάσεων», όπως τη χαρακτηρίζει ο συγγραφέας Γιάννης Τσίρος, ένα έργο το οποίο ασχολείται με το βρόμικο χρήμα και τον σύγχρονο εθισμό γύρω από την εξαπάτηση του άλλου, με έναν τρόπο χιουμοριστικό, πλην όμως καυστικότατο.
Γιώργος Πολυμενάκος, Μόνο ένα θαύμα, εκδόσεις Γραφή Δε βρέχει ποτέ, οι υδάτινοι πόροι έχουν στερέψει και μόνο λίγα ανθεκτικά φυτά επιβιώνουν. Το νερό είναι δυσεύρετο, οι τροφές συνθετικές, η κοινωνία διαιρεμένη σε Περιττούς και Προνομιούχους και ο κόσμος αργοσβήνει. Η κάστα των Προνομιούχων ζει στην Πρωτεύουσα, μια πόλη θαμμένη κάτω από τη γη, και ύψιστη προτεραιότητά τους είναι η εξάλειψη των γηρατειών. Οι Περιττοί ζουν στην Περιφέρεια, ενώ σε έναν υπόγειο «φάρο», ένας άνδρας, εξόριστος από την Πρωτεύουσα, ύποπτος ανυπακοής, συνομιλεί με το φάντασμα της νεκρής αγαπημένης του. Μια νέα γυναίκα, μέλος μιας φυλής Περιττών, δίνει καθημερινά μάχη για την επιβίωσή της σε συνθήκες αδυσώπητες, άγνωστες στον «φαροφύλακα». Σε ένα γύρισμα της τύχης θα συναντηθούν και θα ακολουθήσουν κοινή πορεία, αναζητώντας μια διέξοδο από τον λαβύρινθο θανάτου στον οποίο έχουν βρεθεί εγκλωβισμένοι.
Η δαμασκηνιά, Κατερίνα Καζολέα, εκδόσεις Βακχικόν Στο θεατρικό έργο της Καζολέα, η Λορέτα περνάει μέσα από το μπαρ χαρτοπαιξίας και κρασοκατάνυξης επιστρέφοντας από το σχολείο. Η Λορέτα είναι η κόρη της λαντζέρισσας και μένουν μαζί στο πίσω δωμάτιο. Οι τρεις συνταξιούχοι, μόνιμοι θαμώνες (ένας ναυτικός, ένας σιδηροδρομικός και ένας νταλικέρης), παρακολουθούν το χαριτωμένο κορίτσι καθώς μεγαλώνει. Προσπαθούν με τις ιστορίες τους να την εντυπωσιάζουν. Η Λορέτα μεγαλώνει χωρίς πατέρα και κατά κάποιον τρόπο οι τρεις τους αναπληρώνουν το κενό της πατρικής παρουσίας. Της διηγούνται περιστατικά από τη ζωή και τα ταξίδια τους σε μια ωραιοποιημένη εκδοχή. Μεταξύ τους γνωρίζουν ότι η πραγματικότητα ήταν πολύ πιο σκληρή. Όταν κάποια στιγμή μαθαίνουν πως η κοπέλα ετοιμάζεται να φύγει για σπουδές στην πόλη, κάνουν τα πάντα για να την αποτρέψουν.
Αύγουστος Κορτώ, Η καρδιά του πατέρα μου, εκδόσεις Πατάκη Με τα λόγια του συγγραφέα: «Μπαμπάκα, για χρόνια, η αγάπη σου για μένα κι η αγάπη μου για σένα μιλούσαν άλλη γλώσσα. Κανείς μας δεν έφταιγε γι’ αυτό: η ζωή είχε μπει ανάμεσά μας. Έπρεπε να μεγαλώσω για να δω καθαρά το πρόσωπό σου, να καταλάβω πόσα σου χρωστώ. Δυο τρόπους ξέρω μόνο να χαρίζομαι: ν’ αγαπώ, και να γράφω. Και καθώς ήδη σ’ αγαπάω απέραντα, σου χαρίζω αυτό το βιβλίο. Το μυστήριο της τρυφερής, μεγάλης σου καρδιάς ήτανε πάντα διάφανο».
Γιάννης Λαγουδάκης, Ένας φιλήσυχος άνδρας, εκδόσεις Βακχικόν Μικρασία, Σεπτέμβρης 1922. Το μέτωπο έχει καταρρεύσει. Ο τελευταίος Έλληνας στρατιώτης έχει φύγει από το λιμάνι του Τσεσμέ. Τα ελληνικά χωριά στη χερσόνησο της Ερυθραίας αποφασίζουν να παραδοθούν. Την ημέρα που ο στρατός του Κεμάλ μπαίνει στο χωριό του Ρεΐζντερε, μια μερίδα κατοίκων, αψηφώντας τις εντολές του διοικητή, κλείνεται σε ένα αρχοντικό. Εκεί θα κριθεί η τύχη τους. Ανάμεσά τους βρίσκεται ο δάσκαλος του χωριού. Έχει χάσει τη μισή του οικογένεια. Φέροντας το βάρος των συνεπειών προηγούμενων αποφάσεων, ανατρέχει στα φωτεινά χρόνια της ζωής του και βρίσκει τη δύναμη για μια τελευταία ηρωική πράξη.
Εύα Πολυβίου, Οι ορτανσίες, εκδόσεις Βακχικόν Από τα σοκάκια ενός ορεινού χωριού της Κύπρου τη δεκαετία του ’70 ως τις μεγάλες λεωφόρους μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής μητρόπολης, η Ελένη αφηγείται θραύσματα της ζωής της, εικόνες, ήχους και παραδόσεις μιας εποχής που πέρασε. Τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια ξεδιπλώνονται μέσα στον απόηχο του πολέμου, αλλά και υπό τη σκιά μιας ψυχικής νόσου, για να συναντήσουν εν τέλει το παρόν. Σταθερό σημείο αναφοράς τού τότε και του τώρα, οι ορτανσίες. Στο πρώτο της βιβλίο, η Εύα Πολυβίου συνθέτει με μαεστρία μία σπονδυλωτή νουβέλα με εννέα κεφάλαια που, ως άλλα κομμάτια ενός πολύπλοκου παζλ, τοποθετημένα στη σωστή σειρά στοιχειοθετούν μία εν πολλοίς ενιαία αφήγηση, προσφέροντας στον αναγνώστη μια ιστορία ενηλικίωσης, ιδωμένη αντίστροφα μέσα από τη μνήμη, την κρίση και τη λογοτεχνική φαντασία της ηρωίδας της.
Ο Παναγιώτης Σκληρός μας ταξιδεύει στη Λευκάδατων δεκαετιών του ’50, του ’60 και του ’70 μέσα από τα βιβλία «Μικρές λευκαδίτικες ιστορίες» και «Η Αλτάνη και άλλες Λευκαδίτικες ιστορίες»
Ρωτήσαμε 10 προσωπικότητες από τους χώρους των τεχνών, των βιβλίων, της πολιτικής και της ακαδημαϊκής ζωής να μας μιλήσουν για τα τρία βιβλία που διάβασαν και αγάπησαν περισσότερο μέσα στο 2024. (Έχουμε κι ένα έξτρα. Κι είναι, φυσικά, ποίηση.)
«Προσπάθησα να γράψω ένα ποίημα που δεν παραιτείται, δεν παραδίδεται, δεν σηκώνει αμαχητί τα χέρια ψηλά, δεν το βάζει στα πόδια μπροστά στην αγριάδα και τη σκληρότητα της ζωής και της εποχής»
4°
