Σαν σήμερα: 55 χρόνια από τον θάνατο του Τζακ Κέρουακ

Σαν σήμερα 21 Οκτωβρίου 1969, έφυγε από τη ζωή ο Αμερικανός συγγραφέας και ποιητής Τζακ Κέρουακ, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του λογοτεχνικού και κοινωνικού κινήματος «Μπιτ» της δεκαετίας του 1950, το οποίο άλλαξε καθοριστικά την αμερικάνικη κουλτούρα.

Ο γαλλοκαναδικής καταγωγής Τζακ Κέρουακ έδωσε στο κίνημα το όνομά του («εξουθενωμένοι» και αργότερα «μακάριοι») και ύμνησε τους κώδικες του, που στηρίζονται στην προσωπική απελευθέρωση και την απόρριψη της καταναλωτικής κοινωνίας, με μια σειρά έργων, από τα οποία το εμβληματικότερο είναι το μυθιστόρημα «Στον δρόμο» («On the Road»), που κυκλοφόρησε το 1957.

Η γνωριμία του με Γκίνσμπεργκ, Μπάροουζ

Ο Ζαν - Λουί Λεμπρί ντε Κερουάκ γεννήθηκε στις 12 Μαρτίου 1922 στο Λόουελ της Μασαχουσέτης, όπου διαβιούσε μια πολυάριθμη κοινότητα γαλλοκαναδών. Ο πατέρας του ήταν τυπογράφος και η μητέρα του εργαζόταν σε ένα εργοστάσιο υποδημάτων. Το πρωί πήγαινε σε γαλλικό σχολείο και το απόγευμα μάθαινε τα Αγγλικά ως δεύτερη γλώσσα.

To 1940 έγινε δεκτός στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης ως αθλητικό ταλέντο. Η καριέρα του στο αμερικανικό ποδόσφαιρο τερματίστηκε άδοξα εξαιτίας ενός σοβαρού τραυματισμού στο πόδι, αλλά ξεχώρισε για τις επιδόσεις του στην αγγλική λογοτεχνία λαμβάνοντας υψηλούς βαθμούς. Εκεί γνώρισε τον Άλεν Γκίνσμπεργκ και τον Γουίλιαμ Μπάροουζ, το «Τρίο Στούτζες των Μπιτ» , όπως αποκλήθηκαν αργότερα.

Το 1942, διέκοψε οριστικά τις σπουδές του και τον επόμενο χρόνο κλήθηκε να υπηρετήσει την θητεία στο Ναυτικό, κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ύστερα από έξι μήνες απαλλάχτηκε λόγω ψυχολογικών προβλημάτων και υπηρέτησε για λίγο στο αμερικάνικο εμπορικό ναυτικό.

Έκτοτε διέσχιζε τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό κάνοντας διάφορα επαγγέλματα, όπως τον υπάλληλο στους σιδηροδρόμους και τον δασοφύλακα, μέχρις ότου δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα «Η μικρή και η μεγάλη πόλη («The Town and the City», 1950), όπου υπάρχουν αναφορές για την οικονομική κατάρρευση της οικογένειάς του από μια πλημμύρα που κατέστρεψε την μικρή τυπογραφική επιχείρηση του πατέρα του.

«Στον Δρόμο» («On the Road»)

Ο Τζακ Κέρουακ όμως δεν ήταν ικανοποιημένος από τον συμβατικό τρόπο μυθιστορηματικής αφήγησης και στο μυθιστόρημά του «Στον Δρόμο» («On the Road»), που κυκλοφόρησε στις 5 Σεπτεμβρίου 1957, ανέπτυξε μια νέα, αυθόρμητη, συνεχή, δίχως διορθωτικές επεμβάσεις γραφή, η οποία σόκαρε τους συγγραφείς που παρέμεναν στην αρχή της ραφιναρισμένης επεξεργασίας του κειμένου.

Το βιβλίο αυτό, που δεν έχει συγκεκριμένη μορφή, έχει θέμα του τα τρελά ταξίδια μιας παρέας από άφραγκους νέους και νέες, οι οποίοι διασχίζουν τη χώρα σε κάθε κατεύθυνση, ερωτευμένοι με τη ζωή, την ομορφιά, την τζαζ, το σεξ, τα ναρκωτικά, την ταχύτητα και τον μυστικισμό, αλλά με απόλυτη περιφρόνηση προς τα ξυπνητήρια, τα χρονοδιαγράμματα, τους οδικούς χάρτες, τις υποθήκες, τις συντάξεις, και όλες τις παραδοσιακές αμερικανικές ανταμοιβές της σκληρής δουλειάς.

Το βιβλίο τράβηξε την προσοχή του κοινού στην ύπαρξη μιας ομάδας ποιητών του περιθωρίου, μεταξύ των οποίων ήταν οι Άλεν Γκίνσμπεργκ, Γκρέγκορι Κόρσο και Γουίλιαμ Μπάροουζ, οι οποίοι συνέβαλαν σημαντικά στην διάδοση του κινήματος «Μπιτ».

Όλα τα βιβλία του Κέρουακ είναι αυτοβιογραφικά

Όλα τα έργα του Κέρουακ, στα οποία περιλαμβάνονται «Οι Αλήτες του Ντάρμα» («The Dharma Bums», 1958), «Οι Αντεργκράουντ» («The Subterraneans», 1958), «Δόκτωρ Σαξ» («Doctor Sax», 1959), «Ο Μοναχικός Ταξιδιώτης» («Lonesome Traveler», 1960), και «Έρημοι Αγγελοι»(«Desolation Angels»,1965), είναι αυτοβιογραφικά, στα περισσότερα δε ήρωες είναι άλλοι σημαντικοί συγγραφείς του κινήματος «Μπιτ».

Η δημοσίευση του έργου έβγαλε τον Τζακ Κέρουακ από το περιθώριο, μετατρέποντας τον σε διασημότητα εθνικής εμβέλειας. Η φήμη, όμως, την οποία επιτέλους είχε κατακτήσει, θα σήμαινε την αρχή του τέλους. Μην μπορώντας να αντιμετωπίσει όλη αυτή την προσοχή που συγκεντρωνόταν γύρω από το πρόσωπό του, κυρίως εξαιτίας του γεγονότος ότι θεωρούταν ο εκπρόσωπος μιας ολόκληρης γενιάς, αλλά και της διαρκούς απαίτησης να διασαφηνίσει τον όρο «Μπιτ» (Beat), αφού σε άρθρο του στους New York Times Magazine, το 1952, με τίτλο «This is the Beat Generation», ο συγγραφέας John Clellon Holmes, αποδίδει την πατρότητα της φράσης στον Κέρουακ.

Ο όρος «Μπιτ», ωστόσο, σύμφωνα με τη «μυθολογία» του κινήματος, προέρχεται από τον Herbert Huncke, έναν απατεωνίσκο που σύχναζε στην Times Square και τον οποίον γνώριζαν οι Ginsberg και Κέρουακ. Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη συνθήκη όπου κάποιος είναι χτυπημένος, καταβεβλημένος και φτωχός, έχοντας «πιάσει πάτο». Ωστόσο το αρχικό νόημα της φράσης, που ήθελε να δώσει ο συγγραφέας, «χάθηκε στη μετάφραση» των διάφορων αναλυτών και ο όρος ξέφυγε από τον έλεγχό του, αντανακλώντας μια γενιά Αμερικανών, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αισιόδοξών, χωρίς ψευδαισθήσεις, που ρισκάρουν και αναζητούν απεγνωσμένα ένα είδος πίστης. Γεγονός που έβρισκε ασύμφωνο τον Τζακ Κέρουακ.

Ο Τζακ Κέρουακ πέθανε στις 21 Οκτωβρίου 1969 σε νοσοκομείο του Σεντ Πίτερσμπεργκ της Φλώριδας από κίρρωση του ήπατος. Συνήθιζε να πίνει μεγάλες ποσότητες αλκοόλ (κυρίως ουίσκι), ακόμη και όταν έγραφε.

Ο συγγραφέας νυμφεύτηκε τρεις φορές. Από τον δεύτερο γάμο απέκτησε μια κόρη την Ζαν Κέρουακ (1952-1996), η οποία ακολούθησε τα χνάρια του πατέρα της. Η τρίτη του γυναίκα, με την οποία πορεύτηκε ως το βιολογικό του τέλος ήταν η ελληνικής καταγωγής παιδική του φίλη Στέλλα Σάμπας (Σαμπατακάκη), η οποία για πολλά χρόνια διαχειρίστηκε τα πνευματικού του δικαιώματα.