Φρέδυ Γεσσέδ: Ένα πέζο ποίημα από το «το αλάτι της τρέλας»

Το ποίημα της ημέρας περιλαμβάνεται στο βιβλίο με τα πεζά ποιήματα του Κολομβιανού συγγραφέα, ποιητή και ακτιβιστή Φρέδυ Γεσσέδ με τίτλο «το αλάτι της τρέλας».

Κάτω απ’ αυτόν τον σκληρό ουρανό ανακάλυψα σιγά σιγά το έγκλημά μου. Ένα πρωί κατάλαβα τι καταστρέφει αυτό το κάστρο από αλάτι. Πρώτα το ψέλλισα με φόβο, έπειτα το έγραψα στον πήχη του χεριού μου μ’ ένα ξυραφάκι: «Αν πεθάνει ο χρόνος, πεθαίνει ο θάνατος∙ και πεθαίνει ο Θεός». Κι άρχισα να σκέφτομαι ότι στην υπνοβατική δουλειά μου δε μ’ ένοιαζε πια να φτάσω εγκαίρως πουθενά: όλα τα τρένα έφυγαν χωρίς εμένα, όλα τα άτομα έχασαν την ελπίδα τους σ’ εμένα, ο κόσμος δεν περιμένει τίποτα από μένα. Χωρίς το στάξιμο του χρόνου, ο θάνατος είναι μια ακίνδυνη ουσία, ένας μυς με κράμπα, και το αύριο ένα άχρηστο ξύλο, μια χούφτα νερό στο πρόσωπο του Κανένα. Υπό αυτή την έννοια ο Θεός θα γίνει μια φράση χωρίς τέλος, ουρανός χωρισμένος στη μέση, σκέψη χωρίς νερό. Ένας θεός από τη μέση και κάτω, χωρίς γλώσσα, χωρίς τη δυνατότητα να μας εμφυσήσει φόβο. Ένα τέρας. Πηγαίνω στο πουθενά, όπου δε με περιμένει κανένας, όπου θα επιβραβευτώ με το τίποτα. Χωρίς να το καταλάβω σκότωσα έναν θεό. Ζητώ συγγνώμη. Παραδίνομαι καθαρός στο Τίποτα.

Ο Φρέδυ Γεσσέδ ή Αριέλ Μύλλερ

Η τρέλα είναι μια Κόλαση από την οποία μπορεί κανείς να βγει μόνο με τη βοήθεια της ομορφιάς, σημειώνει ο Χαβιέ Αδούρις, Αργεντίνος ποιητής και μέλος της επιτροπής που απένειμε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης Macedonio Fernández στον Φρέδυ Γεσσέδ για το «Αλάτι της τρέλας». Το βιβλίο είναι μια μικρή Θεία Κωμωδία, όπου ο Αριέλ Μύλλερ, ετερώνυμο του Φρέδυ Γεσσέδ, περνάει το κατώφλι του Νευροψυχιατρικού Νοσοκομείου Χ. Τ. Μπόρδα στο Μπουένος Άιρες. Εκεί εμφανίζεται η «Βεατρίκη» του, η ψυχίατρος Νταλσόττο, η οποία θα τον βοηθήσει διαμέσου του λόγου να βάλει σε τάξη τις μέρες και τα πράγματα.

Γράφει ο Γεσσέδ στον πρόλογο του βιβλίου που υπογράφει ως Αριέλ Μύλλερ:

Πρόλογος ή λόγια της λογικής

«Στις 11 Μαΐου 2005 μπήκα στα επείγοντα του Νευροψυχιατρικού Νοσοκομείου Χ.Τ. Μπόρδα στο Μπουένος Άιρες. Η πρώτη διάγνωση ήταν ότι έπασχα από ψυχική διαταραχή με οξύ παραλήρημα και ισχυρή τάση για βία. Έβγαζα σάλια από το στόμα, φώναζα βρομόλογα και χτυπιόμουνα στους τοίχους. Αρκεί να πω ότι πέρασα χρόνια χαμένα σ’ εκείνο το μέρος, από ψυχίατρο σε ψυχίατρο, με πολύ δυνατά φάρμακα που με κρατούσαν ντοπαρισμένο όλη μέρα, και περιόδους με απόλυτο κλείσιμο στον εαυτό μου, δεμένος σ’ ένα φορείο ή πεταμένος σε μια γωνιά φορώντας ζουρλομανδύα.

Αν υπάρχει κάτι δύσκολο στην τρέλα, αυτό είναι το να βγεις από αυτήν αλώβητος. Πρόπερσι τον Μάρτιο, ήρθε για να κάνει την πρακτική της μια ψυχίατρος, η δεσποινίς Νταλσόττο. Ήταν η πρώτη που μου πρότεινε να γράψω τους «λευκούς μονολόγους», όπως αποκαλούσα εκείνες τις φωνές στο μυαλό μου. Αρνήθηκα κατηγορηματικά. Πέρασαν μήνες ψυχοθεραπείας μαζί της, ώσπου κάποτε μου έδειξε έναν πάκο εκτυπωμένες σελίδες με τίτλο «Το αλάτι της τρέλας». Τις κοίταξα με τρόμο. Μου εξομολογήθηκε ότι με ηχογραφούσε κατά τη διάρκεια των σύντομων συνεδριών μας κι ότι τις ώρες της ανάπαυσής της κατέγραφε όσα της φαίνονταν πως είχαν μεγαλύτερη συνοχή. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν θυμός κι απογοήτευση. Έπειτα εγκατέλειψα την ψυχοθεραπεία με προσωπικό αίτημα.

Πέρασε καιρός, ώσπου ένα πρωί, στο δωμάτιό μου, χωρίς να μπορώ να το περιγράψω, με είδα, με ένιωσα, με θυμήθηκα. Διάβασα τα κείμενα ξανά και ξανά. Ντροπιασμένος, ζήτησα και πάλι να συνεργαστώ με τη δεσποινίδα Νταλσόττο, η οποία παρακολουθούσε κάποιο σεμινάριο δημιουργικής γραφής μ’ έναν γνωστό ποιητή. Κι ακριβώς σ’ εκείνη υπαγόρευσα το δεύτερο μισό αυτού του βιβλίου: από μνήμης, χωρίς να ταλαντευτώ ούτε σε μια λέξη, ούτε ως προς ένα συναίσθημα. Η επιλογή των κειμένων που θα έμεναν εκτός έγινε από τον ποιητή, από τον οποίο η Νταλσόττο ζήτησε βοήθεια. Χάρη στον δικό του ενθουσιασμό, η Νταλσόττο εκτύπωσε κι έστειλε το αρχείο των ποιημάτων μου στην επιτροπή του Βραβείου Macedonio Fernández.

Θα πω, τέλος, πως αν κάτι με βοήθησε να επιβιώσω, αυτό ήταν η ανθρώπινη και απελπισμένη πράξη της διάσωσής μου –όχι η ποίηση, παρόλο που η επιθυμία μου να βάλω σε τάξη τις μέρες και τα πράγματα είναι μια ποιητική πράξη.

Τώρα, χάρη στην Κοινωνική Υπηρεσία του νοσοκομείου δουλεύω ως μηχανικός πλοίων, ζω στη Γη του Πυρός κι αγναντεύω τη θάλασσα προσπαθώντας να γράψω το όνειρο ενός φυσιολογικού ανθρώπου.

Αφιερώνω στην ψυχίατρο Νταλσόττο αυτό το βιβλίο, γιατί αν έχει κάποια αισθητική αξία είναι χάρη στη βοήθεια του χεριού της, κι αν έχει κάποια πνευματική αξία είναι χάρη στο αλάτι που αφαίρεσε από την τρέλα μου.

Αριέλ Μύλλερ
Ουσουάια, Αργεντινή,
Αύγουστος 2010

Ο Αριέλ Μύλλερ γεννήθηκε στην Αβεγιανέδα της επαρχίας του Μπουένος Άιρες το 1979. Είναι εγγονός Γερμανών που έφυγαν εξόριστοι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και εγκαταστάθηκαν στο Μισιόνες. Ο πατέρας του είναι αγνοούμενος από την τελευταία Στρατιωτική Δικτατορία της Αργεντινής. Άρχισε να σπουδάζει Ιατρική στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Λα Πλάτα, αλλά ποτέ δεν πήρε πτυχίο. Περιπλανήθηκε στη Νότια Αμερική ως χαμάλης σε φορτηγό, λαθρέμπορος, σερβιτόρος και θυρωρός ξενοδοχείου. Υπήρξε τρόφιμος του Νευροψυχιατρικού Νοσοκομείου Χ.Τ. Μπόρδα στο Μπουένος Άιρες από το 2005 ως το 2010.

Λίγα λόγια για τον Φρέδυ Γεσσέδ

Ο Φρέδυ Γεσσέδ (Fredy Yezzed, Μπογκοτά, 1979) είναι Κολομβιανός συγγραφέας, ποιητής και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έχει σπουδάσει Σύγχρονη Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο La Salle και Λογοτεχνία στο Pontificia Universidad Javeriana στην Μπογκοτά. Έχει ζήσει στη Νέα Υόρκη και στο Μπουένος Άιρες, και πρόσφατα εγκαταστάθηκε στο Καράκας της Βενεζουέλας. Εκτός από το Αλάτι της τρέλας (La sal de la locura· Κρατικό Βραβείο Ποίησης Macedonio Fernandez· Μπουένος Άιρες, 2010), έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές: El diario inedito del filosofo vienes Ludwig Wittgenstein (Το ανέκδοτο ημερολόγιο του Βιεννέζου φιλοσόφου Λούντβιχ Βιττγκενστάιν· Μπουένος Άιρες, 2012), Carta de las mujeres de este pais (Γράμμα των γυναικών αυτής της χώρας· Εύφημος Μνεία του Λογοτεχνικού Βραβείου Casa de las Americas· Αβάνα, 2017· δίγλωσση έκδοση ισπανικά-αγγλικά, Νέα Υόρκη, 2019) και τη συλλογή επιλεγμένων ποιημάτων του La orilla de los heteronimos (Η όχθη των ετερωνύμων· Μπογκοτά, 2020).

Έχει επίσης επιμεληθεί τις εξής ποιητικές ανθολογίες: Parrafos de aire: Primera antologia del poema en prosa colombiano (Παράγραφοι του αέρα: Πρώτη ανθολογία του κολομβιανού πεζού ποιή­ματος· Μεδεγίν, 2010), La risa del ahorcado: Antologia poetica de Henry Luque Munoz (Το γέλιο του κρεμασμένου: Ποιητική ανθολογία του Χένρυ Λούκε Μουνιός· Μπογκοτά, 2015) και συνυπογράφει το Yo vengo a ofrecer mi poema: Antologia de Resistencia (Έρχομαι να προσφέρω το ποίημά μου: Ανθολογία Αντίστασης· Μπογκοτά, 2021).

Τέλος, έχει γράψει διηγήματα στα φοιτητικά του χρόνια, τα οποία απέσπασαν διακρίσεις. Συνδιευθύνει τον εκδοτικό οίκο Abisinia Editorial και το λογοτεχνικό περιοδικό Abisinia Review. Παράλληλα, παραδίδει μαθήματα δημιουργικής γραφής υπό τον τίτλο «La otra figura del agua» («Η άλλη μορφή του νερού»). 

Info: Φρέδυ Γεσσέδ, «το αλάτι της τρέλας» πεζά ποιήματα, Επίλογος: Χόρχε Μποκανέρα, Μετάφραση: Αγαθή Δημητρούκα, Εκδ. Πατάκη