Book bars: η νέα τάση στη Νέα Υόρκη…και γιατί όχι και εδώ;

Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει μια καινούργια τάση στη Νέα Υόρκη, και αυτή είναι τα book bars: υβριδικά, δηλαδή, μπαρ/βιβλιοπωλεία, τα οποία προωθούν και ενθαρρύνουν τόσο τον προσωπικό χρόνο όσο και τις συζητήσεις σε χαμηλούς τόνους, προσφέροντας έναν διασκεδαστικό συνδυασμό του περιβάλλοντος μπαρ και την αύρα ενός βιβλιοπωλείου. Αυτοί οι χώροι για ανάγνωση, καφέ, ποτό, μικρά σνακ, μουσική και συνομιλία με άλλους λάτρεις βιβλίων (ή όχι) αποτελούν μικρές οάσεις, ειδικά μετά το social distancing μετά τον Covid-19.

Σε αντίθεση με τα wine bar και τα cocktail bar, τα book bar δεν εστιάζουν στην παρασκευή περίπλοκων πιάτων, όπως μπορεί να συμβαίνει σε ένα εστιατόριο. Οι επιχειρήσεις αυτές βασίζονται για τα έσοδά τους, στο ποτό, τα βιβλία και μερικές φορές έτοιμα σνακ, όπως ελιές, ξηροί καρποί, κτλ. Αλλά τα μπαρ βιβλίων, λένε οι ιδιοκτήτες, αφορούν λιγότερο την πρακτικότητα και περισσότερο τη δημιουργία μιας κοινότητας, ενός τρίτου τόπου (third place) που ευνοεί το διάβασμα και τη συνομιλία απολαμβάνοντας ένα ποτό.

Book Bars: Μια νέα τάση στη Νέα Υόρκη

Το άρθρο στην ιστοσελίδα Eater ξεκινά να απαριθμεί και να περιγράφει τα διάφορα τέτοια book bars στη Νέα Υόρκη και στις γειτονιές της, και ενώ διάβαζα και κοιτούσα τις φωτογραφίες, επισκεπτόμενη μία-μία τις ιστοσελίδες των διαφόρων αυτών επιχειρήσεων, ξεκίνησα να σκέφτομαι κατά πόσο αυτό θα λειτουργούσε στην Ελλάδα…και βέβαια, σε τι βαθμό υπάρχει ήδη.

Η συγγραφέας του άρθρου, Melissa Kravitz Hoeffner, της οποίας το όνομα παρεμπιπτόντως μου θύμισε ένα πολύ ωραίο μπαράκι στο Βερολίνο με το όνομα Hefner (όχι, αυτό δεν έχει βιβλία), περιγράφει λεπτομερώς την κουλτούρα και τη φιλοσοφία γύρω από την οποία έχουν δημιουργηθεί αυτά τα book bars, τα οποία εστιάζουν σε αυτή την ιδέα του τρίτου τόπου, της κοινότητας, της γειτονιάς αλλά και της απλής χαράς και ευχαρίστησης του να πας σε έναν όμορφο χώρο (αντί να μείνεις σπίτι), με το βιβλιαράκι σου (και γιατί αν σου γυαλίσει κάποιο καινούργιο να μην το πάρεις), και να πιείς το ποτάκι σου. Σόλο. Και με παρέα ρε παιδί μου αν θες, αλλά το point είναι ότι οι χώροι αυτοί ενθαρρύνουν και καλωσορίζουν σε μεγάλο βαθμό την κοινοτική μοναχικότητα.

Η Hoeffner μας λέει ότι η μυθιστοριογράφος Maura Cheeks, συγγραφέας του βιβλίου «Acts of Forgiveness» που δημοσιεύτηκε φέτος, άνοιξε το Liz's Book Bar στο Carroll Gardens τον Ιούνιο. Το Liz's Book Bar, που πήρε το όνομά του από τη γιαγιά της, η οποία ενέπνευσε την Cheeks να γράψει, καλωσορίζει τους πελάτες σε ένα μεγάλο μπαρ σε σχήμα L, καθίσματα στο παράθυρο, καθώς και μια επιλογή από σύγχρονη μυθοπλασία. Συμμετέχει σε μια κληρονομιά βιβλιοπωλείων που διευθύνονται από συγγραφείς και προωθούν ανερχόμενους συγγραφείς – όπως συμβαίνει και με τη συγγραφέα Emma Straub, η οποία είναι ιδιοκτήτρια του Books Are Magic.

«Ήθελα να δημιουργήσω έναν δημόσιο χώρο εδώ και πολύ καιρό· ένιωθα ότι ήταν ο σωστός τρόπος για να τιμήσω την κληρονομιά της γιαγιάς μου», λέει η Cheeks σε ένα τραπεζάκι έξω από το Liz's Book Bar. «Ήταν σημαντικό για μένα να έχω ένα στοιχείο καφέ και μπαρ για να ενθαρρύνω τους ανθρώπους να καθίσουν και να μείνουν», λέει η Cheeks. «Πρόκειται για την πώληση βιβλίων, αλλά και για τη δημιουργία μιας κοινότητας και τη δυνατότητα σύνδεσης με αγνώστους». Όντας πρώτη φορά ιδιοκτήτρια επιχείρησης, η Cheeks λέει ότι της αρέσει η αίσθηση σύνδεσης με γείτονες όπως και να αισθάνεται τον ενθουσιασμό τους για τον χώρο.

Σε κοντινή απόσταση, στην οδό Bergen, το «Anaïs», το οποίο πήρε το όνομά του από τη Γαλλίδα δοκιμιογράφο Anaïs Nin, πουλά φυσικό κρασί σε ποτήρι, σνακ και λογοτεχνία του 20ού αιώνα. Στο Greenwich Village, άνοιξε τον Αύγουστο το «Sullaluna», ένα ιταλικό μπιστρό και βιβλιοπωλείο που ειδικεύεται στην εικονογράφηση και το design. Ο χώρος διαθέτει αρτοσκευάσματα και καφέ την ημέρα, και κοκτέιλ το απόγευμα και βράδυ, μαζί με σνακ. Υπάρχει επίσης μια γωνιά βιβλίων για παιδιά. Ένα ακόμα, το The Lit. Bar, πλέον το μοναδικό βιβλιοπωλείο σε ολόκληρο το Bronx, μετά το κλείσιμο του Bay Plaza Barnes & Noble το 2016, είναι ένα τοπικό ανεξάρτητο βιβλιοπωλείο και ένα wine bar όπου οι αναγνώστες μπορούν να απολαύσουν το βιβλίο τους και το happy hour κάθε βράδυ. Διαδραματίζει επίσης ρόλο ως κοινοτικό κέντρο από τότε που η Noëlle Santos το άνοιξε τον Απρίλιο του 2019. Σερβίρουν κρασί και διοργανώνουν γευσιγνωσίες κρασιού, αναγνώσεις και λέσχες βιβλίων.

Και εδώ είναι που τα ερωτηματικά όσον αφορά την τάση αυτή στην Ελλάδα άρχισαν να πολλαπλασιάζονται. Γνώριζα ήδη 2-3 τέτοια μαγαζάκια στην Αθήνα, τα έχω επισκεφθεί κιόλας. Και βέβαια, όπως και στη Νέα Υόρκη, έτσι και εδώ, (γιατί…δεν είμαστε εμείς μια metropolis; Τι μας λείπει;) τα περισσότερα είναι στο ύφος περισσότερο του καφέ-βιβλιοπωλείου. Το κλασσικό all-day café που πουλάει βιβλία – και «χαζομαρούλες» όπως τετραδιάκια, στυλάκια, που εμείς οι λάτρεις των βιβλίων αγαπάμε παράφορα και αγοράζουμε με τη σέσουλα, ανεξαρτήτως πραγματικής ανάγκης – και το βράδυ σερβίρει ένα κρασάκι ή μια μπύρα με ένα μικρό σνακ. 

Το πρώτο που μου ήρθε κατά νου και το οποίο προσεγγίζει τη φιλοσοφία αυτή είναι το Little Tree Books & Coffee, στην οδό Καβαλλότι 2, πίσω από την Ακρόπολη. Ένας μικρός χώρος εσωτερικά, αλλά πολύ ζεστός, με αρκετά βιβλία προς πώληση, με έναν λίγο μεγαλύτερο εξωτερικά. Το Little Tree προσφέρει καφέ αλλά και αλκοόλ, όπως και μικρά σνακ. Ένα ακόμα είναι το πολύχρωμο Έναστρον Βιβλιοκαφέ, στη Σόλωνος 101, στα Εξάρχεια, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2009 και φιλοξενεί τόσο φοιτητές που πάνε εκεί να διαβάσουν και να γράψουν τις εργασίες τους, όσο και παρουσιάσεις βιβλίων, μουσικές εκδηλώσεις, διαλέξεις και εκπαιδευτικά σεμινάρια.

Κάποια άλλα είναι τα «Fahrenheit 451 Books and Coffee» στην Ηλιούπολη, στο οποίο αν πάτε δοκιμάστε οπωσδήποτε το δικό τους κέικ λεμόνι (είναι πραγματικά κολασμένο), το «Kaktos Bookbar» στο κέντρο της Αθήνας, το «Βιβλιοστάτης» στο Χαλάνδρι, το «Bibliotheque» στην πλατεία Εξαρχείων, και το «Booking Hill» στη Δάφνη. Προφανώς είναι πολλά ακόμα. Όπως για παράδειγμα ένα που δεν γνώριζα και επισκέφθηκα σήμερα το πρωί, το «Booktalks», Αρτέμιδος 47 στο Παλαιό Φάληρο. Και ενώ αυτή τη στιγμή διαβάζω ήδη δύο βιβλία ταυτόχρονα, δεν μπόρεσα να αντισταθώ, και πριν κάτσω να πιώ τον καφέ μου, αγόρασα και ένα βιβλίο (Τζόναθαν Κόου, «Το Σπίτι του Ύπνου»). Φαινόταν πολύ ενδιαφέρον, εντάξει;

Όμορφο, απλό, cute, και με 2-3 άτομα μέσα που είχαν έρθει ακριβώς για αυτό, να διαβάσουν ή να δουλέψουν με μια κούπα καφέ. Δεν είναι όμως μπαρ. Και τι εννοώ; Όταν ξεκίνησα να διαβάζω το άρθρο της Hoeffner, αυτό που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ακριβώς αυτό που αντιπροσωπεύει το μπαρ Bibliotheque στο Soho, το οποίο ιδρύθηκε το 2022 από τον διάσημο πλαστικό χειρούργο Dr Andrew Jacono και τον γιό του και συγγραφέα AJ Jacono. Κάντε τον κόπο και μπείτε να δείτε μια μικρή περιήγηση μέσα στον χώρο του από το google maps. Εγώ, προσωπικά, θα ήθελα να ζήσω εκεί μέσα, καθότι για μένα είναι η επιτομή αυτού που στο μυαλό μου θα ονομάζαμε «book bar». Το συγκεκριμένο είναι ένα ολοήμερο και νυχτερινό hotspot που περιβάλλεται από βιβλία προς πώληση, και στο οποίο συνήθως συχνάζουν όσοι κάνουν τηλεργασία ή όσοι θέλουν να διαβάσουν. Το μπαρ ξεκινά κάποια στιγμή το λεγόμενο happy hour κατά το οποίο εφαρμόζεται η πολιτική της μη χρήσης υπολογιστών. Το βράδυ, οι λάτρεις του βιβλίου και του κρασιού μπορούν να απολαύσουν την ανάγνωσή τους με pinot gris από τη Santa Barbara.

Ένα δεύτερο (στη Νέα Υόρκη πάντα) βρίσκεται στο East Village. Το Book Club Bar άνοιξαν οι Erin Neary και Nat Esten το 2019, και οι δύο καιρό κάτοικοι του East Village που συναντήθηκαν σε μια λέσχη βιβλίου. «Το να μπεις μέσα και να πάρεις στα χέρια σου ένα βιβλίο είναι απλό, αλλά εμείς θέλαμε να είμαστε κάτι περισσότερο από αυτό», λέει ο Esten. «Και στους δυο μας αρέσει να διαβάζουμε στα μπαρ. Θα φέρουμε ένα βιβλίο και θα πιούμε μια Guinness. Είναι ένα τόσο ωραίο συναίσθημα».

Το Book Club Bar πουλάει 5.000 τίτλους βιβλίων, διαθέτει πλήρες μπαρ και προσφέρει έναν κατάλογο κοκτέιλ με λογοτεχνική θεματολογία με ποτά όπως το «Allen Gin-sberg» (τζιν, ξηρό βερμούτ, βατόμουρο, λεμόνι) και το «In Cold Bloody Mary». Το εύρος πελατών είναι μεγάλο, από μεμονωμένους ανθρώπους που έρχονται για ένα ποτό, σε αναγνώστες, ζευγάρια για ραντεβού, ομάδες για εκδηλώσεις και, φυσικά, book clubs.

«Αισθανόμαστε σαν να είμαστε μέρος ενός κινήματος τώρα», λέει ο Esten. «Πολλοί άνθρωποι έχουν αρχίσει να αντιστέκονται στον χρόνο που περνάνε μπροστά σε οθόνες γενικά. Είναι ωραίο να έχεις κάτι απτό μέσα στο οποίο να μπορείς να βυθιστείς πραγματικά».

Και εδώ έρχεται το μεγαλύτερο ερώτημα. Είναι η ελληνική κουλτούρα τέτοια που να ενστερνίζεται μια τέτοια δραστηριότητα; Θα «έπιανε» ένα μπαρ σαν το Bibliotheque της Νέας Υόρκης; Σαν μπαρ γενικά, ειδικά ένα τόσο όμορφο και προσεγμένο μπαρ, ναι, αλλά η ερώτησή μου είναι αν θα προσέλκυε ανθρώπους σαν τον Esten…αυτόν δηλαδή που θα ‘ρθει με το βιβλίο του να πιει ένα old-fashioned, και στο τσακίρ κέφι θα πιάσει κουβεντούλα με τον παραδιπλανό που διαβάζει ένα άλλο βιβλίο και πίνει ένα pinot noir. Υπάρχουν τέτοιοι τύποι ανθρώπων στην Αθήνα;

Να πιείς έναν καφέ μόνο σου ενώ διαβάζεις ναι, το βλέπεις σχετικά συχνά. Ένα ποτό όμως; Δύσκολο. Και αυτό δεν είναι καλό ή κακό, απλά είναι μια πραγματικότητα που ενδεχομένως να αποθαρρύνει κάποιον από το να ανοίξει ένα τέτοιο μαγαζί. Αν το ανοίξετε πάντως πείτε το μου, και θα ‘μια εκεί όσο πιο συχνά μπορώ. Έχω και ιδέα για όνομα!

Τα καφέ-βιβλιοπωλεία, που υπάρχουν πλέον σε αφθονία στην Αθήνα και είναι πανέμορφα, θα έχουν πάντα κόσμο γιατί ο Έλληνας και ο καφές είναι ένα ζεύγος που έχει ορκιστεί αιώνια αγάπη ο ένας για τον άλλον. Και αν και κάποιοι από αυτούς τσιμπήσουν και κανένα βιβλιαράκι, γιατί όχι; Για τους λάτρεις βέβαια του βιβλίου, η εγγύτητα αυτή στα βιβλία, τις λέξεις, και το πνεύμα όλων αυτών των συγγραφέων που «στοιχειώνουν» τον χώρο, είναι τεράστιος πόλος έλξης. Και οι φίλοι αυτών, απλά θα ακολουθήσουν.

*Με στοιχεία από το Eater