Η Αγνή Μαριακάκη απαντά σε 10 ερωτήσεις με αφορμή το βιβλίο της «Μάθε, αγάπησε, ζήσε»

«Η ευτυχία είναι δικαίωμά μας. Και ως ευτυχία ορίζω την ικανότητα να νιώθει κανείς επαρκής και ευγνώμων ανεξαρτήτως συνθηκών», λέει η Αγνή Μαριακάκη. Και μας καλεί «να είμαστε έτοιμοι να ακολουθήσουμε τον πιο δύσκολο, τον πιο δύσβατο δρόμο, αυτόν της ανθρωπιάς και των αξιών μας». Με αφορμή την έκδοση του δεύτερου βιβλίου της, με τίτλο «Μάθε, Αγάπησε, Ζήσε» από τις εκδόσεις Key Books, απαντά σε 10 ερωτήματα, όπως αν η προσωπική εξέλιξη έχει ηλικία, αλλά και πώς μπορούμε να συναντήσουμε τον αυθεντικό μας εαυτό.

Αγνή Μαριακάκη: Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει

— Στο καινούργιο σας βιβλίο «Μάθε, Αγάπησε, Ζήσε» έχουμε την αίσθηση ότι επικεντρώνεστε σε ένα είδος προσωπικής εκπαίδευσης για το καλύτερο. Ισχύει;

Ισχύει και απευθύνεται σε ανθρώπους που έχουν επίμονα ερωτήματα, όπως: «κουβαλώ πολλά μπαγκάζια από το παρελθόν μου, έχω ζήσει δύσκολα βιώματα από τα οποία θέλω να ξεφύγω, με περιορίζουν οι φόβοι και αμφιβολίες για τον εαυτό μου, πώς θα βγάλω άκρη»; Αυτό το βιβλίο στοχεύει να απαντήσει σε τέτοια ερωτήματα με τρόπο απλό και πρακτικό. Άρα ναι, αυτό το βιβλίο αποτελεί μια πρόσκληση σε μια προσωπική εκπαίδευση πάνω στις δυνατότητές μας να ζούμε ελεύθερα και αυθεντικά.

— Η προσωπική εξέλιξη έχει ηλικία;

Η αλήθεια είναι ότι η εξέλιξη ξεκινά από τη στιγμή που ανοίγουμε τα μάτια μας στο φως. Είμαστε ασταμάτητες μηχανές μάθησης. Κάθε μέρα που περνά, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι, μας αφήνει ένα μικρό λιθαράκι γνώσης και σοφίας. Από κει και πέρα, καθένας μας επιλέγει αν τα καθημερινά του βιώματα θα τα «στύψει» για να γίνει καλύτερος άνθρωπος, ή θα τα χρησιμοποιήσει για να γκρινιάξει και να βολευτεί στον ρόλο εκείνου που του φταίνε οι άλλοι, η κοινωνία ή ο ανάδρομος Ερμής. Πάντως, ένα από τα δώρα του να μεγαλώνει κανείς σε ηλικία, είναι η συνειδητοποίηση πως δεν έχεις τίποτα πλέον να αποδείξεις, τίποτα σπουδαίο να χάσεις αν τα γυρίσεις όλα ανάποδα, ούτε και χρειάζεσαι να είσαι πια το «καλό παιδί»… γι’ αυτό λέω πως τα πιο όμορφα χρόνια μας δεν είναι απαραίτητα τα νεανικά, αλλά τα αυτόνομα και ελεύθερα.

— Οι αλλαγές ταιριάζουν περισσότερο στις γυναίκες ή στους άντρες; Η δεν έχουν φύλο;

Στις εσωτερικές και ψυχικές αλλαγές οι γυναίκες τείνουν να είναι πιο ανοιχτές και πιο δεκτικές. Αυτό οφείλεται στα κοινωνικά καλούπια με τα οποία μεγαλώσαμε, που θέλουν τους άνδρες να σφίγγουν τα δόντια, να μην κλαίνε, να μη μιλάνε, να μην εκφράζονται, να μην παραδέχονται ότι δοκιμάζονται. Τα κοινωνικά στερεότυπα θέλουν τις γυναίκες να είναι πιο… ρομαντικές, ευαίσθητες, «απαλές» και τάχα μου ψαγμένες. Πότε, λοιπόν, δεν έχουν φύλο; Μόνο όταν οι άνθρωποι αποτινάζουν από πάνω τους αυτά τα κοινωνικά στερεότυπα και επιλέγουν την απόδραση από τα στερεοτυπικά κλουβιά του φύλου, αναγνωρίζοντας πως το ταξίδι της αυτογνωσίας είναι ένας πλούτος που τον αξίζουν όλοι.

— Πόσο εύκολη είναι η μετακίνησή μας από ένα τρόπο ζωής σε νέους κανόνες; Τι προϋποθέτει αυτή η μετακίνηση;

Δεν είναι καθόλου εύκολη αυτή η μετακίνηση. Επειδή δύσκολα αποχωριζόμαστε τη δυστυχία μας και τα παράπονά μας. Η δυστυχία και ο πόνος είναι εθιστικά συναισθήματα, γιατί διευκολύνουν την αδράνεια, η οποία είναι ό τι πιο εύκολο στον κόσμο. Έχεις τη δικαιολογία του πόνου σου, των παιδικών σου τραυμάτων, των συμφορών σου, για να μην ενεργοποιείσαι, να μην αγωνίζεσαι, να μην τολμάς. Και να λες με ευκολία… δεν γίνεται τίποτα, δεν αλλάζει τίποτα. Φυσικά και αλλάζει. Αλλά όχι από μόνο του, όχι χωρίς κουράγιο και σθένος, και όχι χωρίς… αμείλικτη αυτογνωσία και χωρίς την τόλμη να κάνεις βήματα έξω από όσα υπήρξαν μέχρι χθες γνώριμα και οικεία.

— Γίνεται συχνά λόγος για την αναζήτηση ενός αυθεντικού εαυτού ο οποίος θα μας οδηγήσει στο φως. Τι προϋποθέτει η συνάντηση μαζί του;

Οι περισσότεροι από μας θυσιάζουμε τον αυθεντικό εαυτό μας για να μπορούμε να είμαστε αρεστοί. Για να συμπλέουμε με ανθρώπους που κατά βάση δεν έχουν σημασία για τη ζωή μας. Φοράμε μάσκες για να είμαστε αποδεκτοί. Φοβόμαστε να διαφωνήσουμε, να υποστηρίξουμε τα θέλω μας, μήπως τυχόν μας κρίνουν αρνητικά. Η ελευθερία του αυθεντικού εαυτού ξεκινά από τη στιγμή που αποφασίζεις ότι δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα και σε κανέναν. Αλλά για να πάρεις αυτή την απόφαση θα πρέπει πρώτος εσύ να αγαπάς τον εαυτό σου έτσι ακριβώς όπως είσαι, με τα όμορφά σου και με τα δύσκολά σου. Κι επιλέγεις να μην αλλοιώνεις το φως σου για το χατίρι κανενός άλλου.

— Μοιάζει μόδα το life coaching και οι ομάδες αυτοπεποίθησης κ.λπ. Ποια είναι η γνώμη σας;

Ναι, πράγματι είναι μόδα, αλλά κάθε μόδα απηχεί μια κοινωνική πραγματικότητα, την οποία οφείλουμε να κατανοήσουμε. Σήμερα ως κοινωνίες βιώνουμε αλλεπάλληλες κρίσεις στο πώς σχετιζόμαστε, στο πώς επικοινωνούμε, πώς λύνουμε προβλήματα και πώς χτίζουμε επαγγελματικές διαδρομές. Κι ενώ τον προηγούμενο αιώνα η ψυχοθεραπεία ήταν πολυετής διαδρομή με βαθύ σκάψιμο, σήμερα που τρέχουν όλα με φρενήρεις ρυθμούς έχουν δημιουργηθεί πολλές εναλλακτικές «light» εκδοχές ψυχολογικής υποστήριξης.

Θα βοηθήσουν ανθρώπους που θέλουν άμεση βοήθεια, προσιτή στα δεδομένα τους και θα είναι περισσότερο ή λιγότερο αποτελεσματική ανάλογα με το πόσο σοβαρός είναι ο κάθε επαγγελματίας. Είμαι ευτυχής που υπάρχει υπερπληθώρα προσφοράς διαφορετικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Το σημαντικό είναι να επιλέγει κανείς με σκέψη, έρευνα και κρίση αυτό που του ταιριάζει καλύτερα, προστατεύοντας τον εαυτό του από εκείνους που ευαγγελίζονται θαύματα και θεαματικές αλλαγές ζωής άμεσα, άκοπα και με μικρή προσπάθεια.

— Το προηγούμενο βιβλίο σας «Σου Αξίζει να Ευτυχήσεις» έχει τον υπότιτλο «10 κλειδιά για να μεταμορφώσεις τη ζωή σου». Το ζητούμενο για τον καθένα μας είναι η ευτυχία; Και πώς θα την ορίζατε;

Η ευτυχία είναι δικαίωμά μας. Και ως ευτυχία ορίζω την ικανότητα να νιώθει κανείς επαρκής και ευγνώμων ανεξαρτήτως συνθηκών. Η σημερινή μας κουλτούρα είναι άκρατα ηδονιστική ταυτίζοντας την ευτυχία με το έχειν, με το αποκτάν και με το φαίνεσθαι. Αποθεώνει την κορυφή, την επίτευξη, την τελειότητα, την κατάκτηση. Αυτή είναι μια συνταγή δυστυχίας γιατί πάντα θα υπάρχουν κι άλλες κορυφές κι άλλοι στόχοι που αν δεν κατακτήσεις θα νιώθεις λίγος και ενδεής. Για μένα ευτυχία είναι να μπορεί ένας άνθρωπος να νιώθει γεμάτος και πλήρης χάριν των αξιών του, κι όχι χάριν των επιτευγμάτων του. Η ευτυχία δεν είναι απλά ένα συναίσθημα έξαρσης. Είναι η εσωτερική βεβαιότητα του «είμαι καλά και προχωρώ όσο έχω την ανθρωπιά μου κι ας περνώ δύσβατα μονοπάτια».

— Αναφέρεστε συχνά στο τραύμα ως πηγή εξέλιξης και αλλαγής. Θα θέλατε να μας το εξηγήσετε;

Είναι από τα αγαπημένα μου θέματα αυτό. Οι ερευνητές Tedeschi και Calhoun μελέτησαν και κατέγραψαν σε πολλούς ανθρώπους που έχουν ζήσει βαριά τραύματα, το λεγόμενο «Σύνδρομο της Μετα-Τραυματικής Ανάπτυξης». Παρατήρησαν δηλαδή ότι κάποιοι άνθρωποι μετά από μια βαθιά τραυματική εμπειρία έκαναν ριζικές αλλαγές στη ζωή τους κι έβρισκαν τη δύναμη να εξελίξουν τον εαυτό τους με τρόπο που φάνταζε αδιανόητος πριν. Η αλήθεια είναι ότι όταν περνάμε καλά έχουμε την τάση να βολευόμαστε, να «αράζουμε», να παραμένουμε στάσιμοι. Οι μεγάλες στενοχώριες, οι δυσκολίες, τα εμπόδια, μας υποχρεώνουν να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και να κάνουμε υπερβάσεις. Κι αυτό όταν επιλέγουμε να αντιμετωπίζουμε το κάθε τι σαν μαχητές και όχι σαν καλομαθημένα μεγάλα παιδιά που παραδίδονται εύκολα και με το πρώτο ταρακούνημα.

— Το τελευταίο διάστημα νιώθουμε ότι υπάρχει γύρω μας μια κοινωνική ανισορροπία. Ποια είναι η γνώμη σας;

Ναι, συμφωνώ και θεωρώ ότι αυτή η ανισορροπία θα γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Ο κόσμος θα χωριστεί σε αυτούς που κατέχουν τις νέες, προηγμένες τεχνολογικές δεξιότητες κι αυτοί θα έχουν υψηλές αμοιβές, εξαιρετικό επίπεδο ζωής και πολλές ευκαιρίες. Όμως ένα πολύ μεγάλο μέρος ανθρώπων, σε όλες τις ηλικίες, θα δυσκολευτεί να ενταχτεί στα νέα οικονομικά και τεχνολογικά μοντέλα του δυτικού κόσμου και θα δοκιμαστεί πολύ. Με άλλα λόγια τους ανθρώπους θα τους χωρίζουν αγεφύρωτα τεχνολογικά και οικονομικά χάσματα και θα πρέπει να σκεφτούμε από την αρχή το πώς θα εξασφαλίσουμε πρώτα σε θεσμικό επίπεδο, σε κάθε άνθρωπο, την προσωπική του αξιοπρέπεια, την ποιότητα ζωής και τη συμμετοχή. Σε μια κοινωνία που δεν αφήνει ανθρώπους απ’ έξω. Αλλιώς θα βιώσουμε πρωτόφαντες κοινωνικές αναταραχές.

— Αν σας ζητούσαμε μια συμβουλή για τη καθημερινότητά μας ποια θα ήταν;

Να είμαστε έτοιμοι να ακολουθήσουμε τον πιο δύσκολο, τον πιο δύσβατο δρόμο, αυτόν της ανθρωπιάς και των αξιών μας. Να δώσουμε προτεραιότητα στις μεγάλες ελληνικές μας λέξεις, όπως είναι η αρετή, η γενναιοδωρία, το φιλότιμο, η αρχοντιά, ο σεβασμός, το κουράγιο. Αυτές οι αξίες θα κρατήσουν την ψυχή μας χορτάτη και γαλήνια στα ταραγμένα νερά της εποχής. Αρκεί να έχουμε το σθένος να προχωράμε με αυτές τις αξίες κι ας μην τις αναγνωρίζει κι ας μην τις ακολουθεί κανείς άλλος στο περιβάλλον μας. Αυτή είναι η πιο αξιόλογη ψυχική κληρονομιά για την οποία αξίζει να παλεύουμε.