Βιβλιο

Η κληρονομιά του τραύματος: Πώς το τραύμα μεταδίδεται από γενιά σε γενιά

Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας

Βίλμα Παπασάββα
Βίλμα Παπασάββα
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Η Κληρονομιά του τραύματος: Πώς το τραύμα μεταδίδεται από γενιά σε γενιά

«Η κληρονομιά του τραύματος» της Galit Atlas: Παρουσίαση του βιβλίου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέλευθος

Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas στο βιβλίο της «Η κληρονομιά του τραύματος», που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέλευθος, διερευνά τους τρόπους με τους οποίους το τραύμα μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, αφήνοντας τα ίχνη του στην ψυχή και το σώμα μας. Σε αυτό το δεξιοτεχνικά γραμμένο κείμενο που κινείται μεταξύ ψυχαναλυτικού δοκιμίου, θεραπευτικού υλικού και αυτοβιογραφίας μάς φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας. «Έχουμε την τάση να θεωρούμε πως ό,τι είναι φανερό μας είναι γνωστό, στην πραγματικότητα όμως πολλά από όσα αγνοούμε για τον εαυτό μας βρίσκονται στη σφαίρα του οικείου, ενίοτε και τους προφανούς».

Μια νέα μητέρα, με δύο παιδιά απατά τον άνδρα της και προβάλλει όλες τις επιθυμίες της στον εραστή της, με την ασυνείδητη προσδοκία να επανορθώσει την δύσκολη σχέση με τη μητέρα της. Μια νεαρή γυναίκα, από τα παιδικά της χρόνια δεν μπορεί να κοιμηθεί τις νύχτες, νιώθει ότι κινδυνεύει να πεθάνει. Ο παππούς της επέστρεψε από στρατόπεδο συγκέντρωσης, αλλά αδυνατεί να συνδέσει τις άγρυπνες νύχτες της με το παρελθόν της οικογένειάς της. Ένας σαρανταπεντάχρονος άνδρας παραμένει ένα κακοποιημένο παιδί που δυσκολεύεται να ρυθμίσει τα συναισθήματά του. Οι άνθρωποι που αγαπά είναι ταυτόχρονα αυτοί που μισεί.

Η Atlas προσφέρει στο αναγνώστη/ αναγνώστρια πολύτιμο υλικό από έναν κύκλο συνεδριών με απογόνους τρίτης γενιάς επιζησάντων του Ολοκαυτώματος. Όπως λέει η ίδια το βιβλίο «γεννήθηκε» στο ντιβάνι, ασφαλώς με την άδεια των ασθενών της. Η γραφή της είναι τόσο αβίαστη, ρυθμική, ζωντανή και τρυφερή που θυμίζει μυθοπλασία. Μέσα από τις θρυμματισμένες και κομματιασμένες ιστορίες των ανθρώπων που ζητούν τη βοήθειά της, καλείται ως ψυχαναλύτρια να λύσει τους βασανιστικούς γρίφους που τους κρατούν καθηλωμένους στο τραύμα και στα αβίωτα πένθη για να καταφέρουν να ξεκινήσουν τη διαδικασία της ζωής. Οι θεραπευόμενοι, αντιμέτωποι με τη συναισθηματική κληρονομιά της οικογένειάς τους είναι άλλοτε χαμένοι, άλλοτε επιφυλακτικοί, αβέβαιοι, ασαφείς. Η θεραπεύτρια – συγγραφέας – μαζί της και εμείς – αφήνεται να περιπλανηθεί στα άγνωστα μονοπάτια της αβεβαιότητας, μέχρι κάποια να οδηγήσουν σε κάποια λυτρωτική απάντηση.

Σε αυτό το ταξίδι –εκτός από την επιστημονική και ψυχαναλυτική θωράκιση– χρησιμοποιεί τα βιώματα, τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις της. Ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη, αλλά μεγάλωσε στο Ισραήλ, στη σκιά του Ολοκαυτώματος. Το εθνικό διαγενεακό τραύμα συνυφαίνεται με κάθε λογής προσωπική ιστορία. Οι γονείς της ανήκαν στο κύμα της σεφαραδίτικης εβραϊκής μετανάστευσης τη δεκαετία του '50, σε μια εχθρική για αυτούς χώρα υποδοχής. Για να γίνουν αποδεκτοί στο νέο κράτος του Ισραήλ και την «σιωνιστική, λευκή προνομιούχο ηγεσία» που επιζητούσε την ομοιογένεια ως προϋπόθεση για την επιβίωσή της, έπρεπε να αλλάξουν ονόματα, συνήθειες, γλώσσα και έθιμα. Τα σύνορα είναι πολυάριθμα: όχι μόνο εξωτερικά, αλλά και εσωτερικά, επίσημα και ανεπίσημα. Εκείνη ήταν μόλις δύο ετών όταν ξέσπασε ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ. Υπηρέτησε στον στρατό, όπως όλοι οι συνομήλικοί της, βρέθηκε στην εμπόλεμη ζώνη. Έχοντας επεξεργαστεί τις δικές της απώλειες και πένθη, έχει πολύ ενδιαφέρον πως ως αναλύτρια συνδέει τη δική της αυτοβιογραφία με αυτή των αναλυόμενων και τη χρησιμοποιεί για να δημιουργήσει έναν χώρο αμοιβαίας συναισθηματικής ειλικρίνειας και αποδοχής.

«Η κληρονομιά του τραύματος» της Galit Atlas, από τις εκδόσεις Κέλευθος

Όλες οι οικογένειες έχουν κρυμμένα μυστικά και αποσιωπημένα τραύματα. Αυτές οι εμπειρίες αφήνουν το συναισθηματικό αποτύπωμά τους στα παιδιά, τα εγγόνια, ακόμη και τα δισέγγονα των τραυματισμένων υποκειμένων. Αυτό συμβαίνει με πολλούς τρόπους. Στο πεδίο της επιγενετικής έχουν πλέον οι επιστήμονες καταλήξει ότι τα γονίδια έχουν μνήμη που κληροδοτείται από τη μια γενιά στην άλλη. Αλλά και στο επίπεδο της συμπεριφοράς και των συναισθημάτων, όλοι από παιδιά μαθαίνουμε και προσαρμοζόμαστε στα σήματα που λαμβάνουμε από τους γονείς ή τους φροντιστές μας. Τι μπορούμε να πούμε, τι πρέπει να κρύψουμε; Τι είναι απειλητικό; Επικίνδυνο; Όλα όσα δεν γνωρίζουμε με τη συνείδησή μας μπορούν με μια αφορμή που θα φέρει η ζωή να φανερωθούν μέσα από μοτίβα συμπεριφορών ή σωματικά συμπτώματα.

Ακούγεται τρομακτικό αλλά, όπως λέει η Atlas, δεν είμαστε καταδικασμένοι να ζήσουμε στη «φυλακή» των καταβολών μας. Η ψυχολογική εργασία βοηθάει τους ανθρώπους να τροποποιήσουν την επίδραση του τραύματος, να μεταβάλουν τις βιολογικές επιδράσεις του και να το εντάξουν σε μια προσωπική αφήγηση που θα μπορούν να αντέξουν, που δεν θα προσδιορίζει την ταυτότητά τους, αλλά θα είναι ελεύθεροι να την οικοδομήσουν με πολλά διαφορετικά υλικά. «Το τραύμα μεταδίδεται μέσω του νου και του σώματός μας, αλλά το ίδιο ισχύει για την ψυχική ανθεκτικότητα και επούλωση».

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Λέσχη Ανάγνωσης Νορβηγικής Λογοτεχνίας: Συζητήσεις γύρω από τη νεότερη και σύγχρονη νορβηγική λογοτεχνία
Λέσχη Ανάγνωσης Νορβηγικής Λογοτεχνίας: Συζητήσεις γύρω από τη νεότερη και σύγχρονη νορβηγική λογοτεχνία

Κάθε τελευταία Τετάρτη του μήνα, στις 7 μ.μ., το Ζάτοπεκ γεμίζει από χρώμα: κόκκινο, μπλε και λευκό ― της αγάπης, της θάλασσας και του χιονιού

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.