Φώτης Πεχλιβανίδης - Ένα καινούργιο χθες: Rock the Kasbah!

«Σκέφτηκα να τα αναβαθμίσω χρωματίζοντάς τα και σουλουπώνοντας το lettering με χειροποίητα τυπογραφικά στοιχεία, αλλά τελικά προτίμησα να τυπωθούν όπως ακριβώς είχαν δημοσιευθεί. Άλλωστε αυτό θα πήγαινε κόντρα στον χαρακτήρα αυτής της έκδοσης, που θέλει να υπενθυμίσει πως μέσα σ’ αυτά τα τριάντα πλέον χρόνια δεν άλλαξε τίποτα επί της ουσίας! (…) Πολιτικοκοινωνική πορνογραφία θα ονόμαζα τα θέματα που διατρέχουν αυτά τα κόμικ στριπ, μια και αφορούν τους κάλπηδες πολιτικούς και τα παράσιτά τους: επικοινωνιολόγους, διαφημιστές, image makers, δημοσιογράφους (με εξαιρέσεις φυσικά), επαγγελματίες παπαρολόγους γενικώς, αλλά και τη διεφθαρμένη ελίτ που τους κουμαντάρει σαν μαριονέτες στη σκηνή ή καλύτερα σαν “αντίπαλους” στη σκακιέρα απέναντι στο αποχαυνωμένο πόπολο. Κυρίαρχο ρόλο, επίσης, παίζει η τηλεόραση, με τους κλόουν πρωταγωνιστές της, σε αντιστοίχιση με τα σόσιαλ μίντια σήμερα. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω ποιο από τα δύο είναι χειρότερο».

Φλασάρω. Το «Ένα καινούργιο χθες, 1992-2024: 30 χρόνια πριν, 30 χρόνια μετά - Κόμιξ που δημοσιεύτηκαν στην Ελευθεροτυπία μεταξύ 1992-1994» του Θεσσαλονικιού Φώτη Πεχλιβανίδη, εναλλακτικά, θα μπορούσε να λέγεται και «Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν». Γιατί ο Πέχλι (συντροφικό κλείσιμο ματιού), όπως και ο συμπολίτης μας Νίκος –Μπαίνουμε στον Υδροχόο– Παπάζογλου, δεν είχε και δεν έχει καμιά αμφιβολία: «Όσο για το πού βρισκόμαστε 30 χρόνια μετά, τότε έγραφα για πράγματα που δεν είχαμε βρει ακόμα λέξεις να τα περιγράψουν, όπως η τοξική αρρενωπότητα, οι κατασκευασμένες ειδήσεις (fake news), η κουλτούρα της επαγρύπνησης εναντίον φυλετικών προκαταλήψεων και διακρίσεων (woke culture) κ.ά. Οι χαρακτήρες είχαν θέματα ψυχικής υγείας, υπαρξιακές κρίσεις και κάθε είδους νευρώσεις. Τι έχει αλλάξει σήμερα; Σήμερα δεν νομίζω ότι μας παίρνει να είμαστε και πολύ αισιόδοξοι. Υπάρχουν πολλά πράγματα με τα οποία αγανακτούμε: η αποσύνθεση των δυτικών κοινωνιών, η απάθεια, ο κυνισμός και η πολιτική διαφθορά, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η κατάσταση στις εξαθλιωμένες χώρες και άλλα πολλά. Τα πάντα αλέθονται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και καθίστανται ασήμαντα μετά από λίγο. Ακόμα και οι άλλοτε ανατρεπτικές ιδεολογίες. Ακόμα και η ζωή μας. Οι άνθρωποι από πολίτες μετατρέπονται σε ιδιώτες (idiots)…» 

Γνήσια πανκ ροκ ήταν, είναι και θα είναι η προσέγγιση του Τύπου, οπότε γιατί όχι; Πολλά από τα παραπάνω που γράφει ο δημιουργός στον πρόλογο της έκδοσης θα μπορούσαν να είναι και η αρχή του τραγουδιού «Know your rights» των Clash. Ξεκινά με το ουρλιαχτό του Τζο Στράμερ, «This is a public announcement with guitars». Μόνο που ο ρομαντικός φιλάρας, που εναλλακτικά η ορμή της εικόνας και του λόγου του παραπέμπουν στους Manic Street Preachers του «Generation Terrorists» και στους παλιότερους Undertones του «Teenage Kicks», δεν πυροβολεί με κιθάρα, αλλά με τα πιο απλά μέσα: χαρτί, μολύβι, σβήστρα, μαρκαδοράκια, μπόλικο νεανικό ενθουσιασμό και έναν παράξενο μαζοχιστικό έρωτα για τη «φθηνή τέχνη». Και για την Κλόντια Σίφερ, για να μπούμε στα ενδότερα της έκδοσης. Και για την Αθήνα. Και για τη μελαχρινή της Roman Loft στη Χαλκιδική με το δερμάτινο μπουστάκι, το σκισμένο τζιν και τις μπότες, που της αφιερώνει το «Καλοκαίρι» με το ζεματιστό rock and roll των πόλεων, τη μυρωδιά του καμένου πλαστικού στον βρόμικο ουρανό της πόλης. Ωδή στις ανήσυχες νύχτες που προκαλούσαν για έξοδο, βότκες, τεκίλες, λευκά πουκάμισα, μπιτάτα μπαρ που επέμεναν με funk και latin. Εικόνες με γυμνά κορμιά στις αμμουδιές, ιδρώτες που κολλούσαν στα στήθη, ζέστη που χτυπούσε κατακέφαλα, παιχνίδι με τα μάτια, τολμηρές προτάσεις, βαβούρα και χάζι. 

Χάζι-μάτι όπως αυτό που κάνουν οι μέσοι τηλεθεατές της ιστορίας με τίτλο «8.30 news» καθώς παρακολουθούν σε ζωντανή μετάδοση κάποιον που απειλεί να αυτοκτονήσει. «Κουφάλες, δουλειές δεν έχετε; Σας αρέσουν τα live ε;» Κυβερνοπάνκ και διαστημικό σεξ, που λόγω της έλλειψης βαρύτητας στη Σελήνη κάνει τους αστροναύτες ξεφτέρια ακόμα και στις πιο δύσκολες στάσεις του Κάμα Σούτρα. Νοθευμένες παρτίδες κόκας με εντομοκτόνα, που κάνουν τα μεταχίπι φρικιά στα Εξάρχεια να νοσταλγούν («κάθε πέρσι και καλύτερα») τις μέρες του ’60 με τους Beatles και το αθώο LSD. Στο «Καινούργιο χθες», που αντίστροφα διαβάζεται και σαν… «δεν θέλω να γίνομαι δυσάρεστος, αλλά νομίζω πως το σήμερα ψωνίζει τρόμο και φοβίες από vintage shop περασμένων αιώνων», ο άγριος, γκροτέσκ, κανιβαλικός και απάνθρωπος κόσμος των ελληνικών μίντια και των γκρικ πόλιτικς διαπλέκεται σουρεαλιστικά, πρόστυχα, λάγνα, οργισμένα και αθυρόστομα με ντελιβεράδες που παραδίδουν την πίτσα εισπράττοντας πληρωμή σε είδος. Κοφτές ανάσες, ματιές χαμένες στο άπειρο, ρώγες που σκληραίνουν, αυτό παθαίνω: Διακτινίζομαι σε εκείνη την Αθήνα του Green Door που παλλόταν από τους Last Drive, το περιοδικό Βαβέλ, τον «Νευρομάντη» του Γκίμπσον και το ένθετο της Ελευθεροτυπίας «Η Ζωή είναι εδώ», που ζητούσε τις ιστορίες του. Εδώ κάνει ριφρές στη μνήμη, στο χρονικό μιας εποχής, όπου οι εφημερίδες είχαν μια ιερότητα αλλά και μιαν ιεράρχηση με αρχή, μέση και τέλος διαθέτοντας καθημερινό κροσφάιερ διαφορετικών και αιρετικών απόψεων. Φύλλα που διαβάζονταν από συνειδητοποιημένους αναγνώστες αντί για τους παθητικούς καταναλωτές μιας σημερινής οθόνης τίγκα σε αλγόριθμους που ελέγχουν τη ροή των τάιμλαιν.

Με διευθυντή τον άλλον Φώτη (Γεωργελέ), πολλά χρόνια πριν ο ένας γίνει ο εκδότης της εφημερίδας που διαβάζετε (Free press, free choice, Athens Voice) και ο Πεχλιβανίδης art director από την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας μας ως σήμερα, οι δυο τους συνυπέγραψαν το «Luna», το πρώτο ελληνικό κόμικ που κυκλοφόρησε στην Αμερική. Πέρα από τον ηδονισμό, την αποπλάνηση, τις ορμόνες που εκρήγνυνται σε συνάφεια με την αχαλίνωτη σχολή του Μίλο Μανάρα, ο Πεχλιβανίδης με την ασπρόμαυρη δυστοπική και την απόλυτα πολιτική προσέγγιση –ασπρόμαυρες επιροές, θεωρώ, από Ταρντί, Μαντσέτ και Μουνιόζ, Σαμπάγιο–, έδωσε στην Ελευθεροτυπία σενάρια που πέρασαν πριονοκορδέλα την αιθητική της τηλεόρασης, τη Γενιά του Πολυτεχνείου και την υποκρισία των ηθικολόγων. Υπουργοί, πρωθυπουργοί, μάσκες πολιτικές, αστικές προκαταλήψεις και «το ατελείωτο γλεντοκόπι ενός λαού που μέσα από τις επιλογές του προετοίμαζε το δυστοπικό του μέλλον», συχνά προφήτευσαν όσα έφερε ο χρόνος στη χώρα και τον κόσμο.

Τον διάβασα με μεγάλη συγκίνηση, γιατί τρέφω μεγάλη εκτίμηση για τον ίδιο, όχι μόνο ως κομίστα αλλά και ως ζωγράφο και μουλτιμιντιακή περσόνα που διέπρεψε στη διαφήμιση, στα εξώφυλλα των βιβλίων (φιλάρα, σε ευχαριστώ θερμά για το «Ροκ Σταρ») και τις αφίσες. Μόνο ρισπέκτ, αγάπη και αδελφοσύνη για τον σχεδιαστή του «Ένα καινούργιο χθες». «Σήμερα είναι το αύριο που σου υποσχέθηκαν χθες», λέει ο Βίκτορ Μπουργκίν και για τον Πεχλιβανίδη, που συνεχίζει να συντονίζει τη ζωή και τη συμπεριφορά του με τους Clash, το επόμενο τραγούδι ας είναι το «Rock the Kasbah», χαρισμένο σπέσιαλ. 

Το κόμικ «Ένα καινούργιο χθες» του Φώτη Πεχλιβανίδη κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος, του Άρη Μαραγκόπουλου.