Με πενήντα λέξεις

ΠΟΙΗΣΗ

Αγνώστου, Το τραγούδι των Νιμπελούνγκεν, επικό ποίημα. Μετάφραση - Εισαγωγή - Σχόλια: Δημήτρης Πεταλάς.Στοχαστής, 2009. 

Ό,τι είναι η «Ιλιάδα» για τους Έλληνες ή ο «Γιλγαμές» για τους Ασσύριους, είναι οι «Νιμπελούνγκεν» (τα «Ομιχλόπαιδα») για τους Γερμανούς. Απαραίτητο για κάθε ποιητομανή. Εξαίρετη δουλειά του κ. Πεταλά. 

---------------------------------------------------------------------------------------

Νίκος Λυκομήτρος, Ιχνηλάτες του τέλους, ποιήματα. Γαβριηλίδης, 2010.

Αφομοιωμένος καρυωτακισμός, καφκικότητα και καβαφισμός, ποιητική πολυμορφία (μέχρι και δημιουργική αναβίωση του πεζοτράγουδου!), ρεαλισμός, σεξουαλική υπαινικτικότητα, λελογισμένος σουρεαλισμός και πολλή ευαισθησία. Θα αρκούσαν και μόνο τα θαυμάσια κομμάτια των σελ. 7, 34, 36, 40, 42. 

-------------------------------------------------------------------------------------------

Θάνος Ξηρός, Η τρυφερότητα του φόβου, ποιήματα. Αυτοέκδοση, 2010.

Σκληρά, μελαγχολικά κι αντρίκια ποιήματα, μ’ έναν απόηχο από δημοτικό τραγούδι, τροφή για σκέψη του αναγνώστη στις καλύτερες στιγμές τους. Ξεχωρίζουν: «Υστεροφημία», «Επίγραμμα», «Εκείνες», «Ο καπνός».  

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Διαφόρων, Ελληνικά εγκλήματα 3, συλλογή αστυνομικών διηγημάτων. Επιμέλεια - Πρόλογος: Ανταίος Χρυσοστομίδης. Καστανιώτης, 2009.

Δεκατρείς συγγραφείς γράφουν ιστορίες, μερικές από τις οποίες είναι πρώτης πρώτης γραμμής. Υποδειγματική παρουσίαση ο πρόλογος, πολλά υποσχόμενο ντεμπούτο από τον Νίκο Γριπιώτη (γεν. 1976). 

------------------------------------------------------------------------------------------

Δημήτρης Αλεξίου, Τέσσερις ώρες, διηγήματα. Εικονογράφηση: Δ. Ταλαγάνης. Εριφύλη, 2009. 

Αυτοβιογραφικά διηγήματα σε πρώτο πρόσωπο (ξεχωρίζει «Το δέντρο»), όπου απηχείται η μνήμη μιας ζωής εν εξελίξει: τα καμένα σπίτια του ’40, το ραδιόφωνο του ’50, η δουλειά, οι έρωτες κι οι χωρισμοί των επόμενων δεκαετιών. 

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Βασίλι Αξιόνοφ, Οι ουρανοξύστες της Μόσχας, μυθιστόρημα. Εισαγωγή - Μετάφραση: Δημήτρης Κωνσταντινίδης. Καστανιώτης, 2010. 

Το καλύτερο ξένο μυθιστόρημα που διάβασα φέτος (μετά τον «Δον Κιχότη»). Σουρεαλίζουσα σάτιρα της σοβιετικής ελίτ στα τελειώματα του Στάλιν (1953), ολοζώντανοι χαρακτήρες, σωστές υποσημειώσεις. Απολαυστικό, ακόμα και δίχως επαφή με την κουλτούρα του ΚΚΕ. 

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Έντμουντ Γουάιτ, Hotel de Dream, μυθιστόρημα. Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης. Πατάκης, 2010. 

Πεθαίνοντας μέρα τη μέρα και καταχρεωμένος, ο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας Στίβεν Κρέιν (Ποιος θυμάται «Το κόκκινο σήμα της παλικαριάς» στα «Κλασικά Εικονογραφημένα»;) υπαγορεύει στη συμβία του την Κόρα (πρώην ιδιοκτήτρια του μπουρδέλου “Hotel de Dream”) το μυθιστόρημα «Βαμμένο αγόρι». Λαμπρή πρόζα, λαμπρή μετάφραση κι ένα κατατοπιστικότατο λεξικό στο τέλος. 

--------------------------------------------------------------------------

Νίκος Δαβέττας, Η Εβραία νύφη, μυθιστόρημα. Κέδρος, 2009. 

Ψυχιατρική, Ρέμπραντ, νευρική ανορεξία, εξολόθρευση του ελληνικού εβραϊσμού επί κατοχής, πυρκαγιές του 2007, ημιτελείς έρωτες, νεότερο Βερολίνο, μπαρμπούτι σε τυπογραφεία, παιδιά που μεγαλώνοντας συνειδητοποιούν το αληθινό πλαίσιο στο οποίο είχαν ζήσει. Κυριαρχεί μια καλογραμμένη, πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Αντενδείκνυται απολύτως για αναγνώστριες γυναικείας λογοτεχνίας. 

---------------------------------------------------------------------

Μένης Κουμανταρέας, Σ’ ένα στρατόπεδο άκρη στην ερημιά, νουβέλα. Κέδρος, 2009. 

Ο λεγόμενος «Ρώσος», στρατιώτης - αυτοδίδακτος ζωγράφος, αναλαμβάνει να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο ενός τζαναμπέτη στρατηγού, ενώ τον φλερτάρει η «στρατηγίνα». Η φαντασιώδης εξέλιξη δείχνει την απελευθερωτική δύναμη της εικονοποιίας. Απρόσμενο βιβλίο ενός μάστορα. Άριστη χρήση του α΄ πληθυντικού. 

----------------------------------------------------------------------

Μιχάλης Μανωλιός, …και το τέρας, διηγήματα. Τρίτων, 2009.

Ένας από τους καλύτερους νέους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, στο δεύτερο ήδη βιβλίο του. Ακόμα κι αν είστε αδαής, κάποιο από τα 18 κομμάτια θα σας τσιγκλίσει. Ανατρεπτικές ιδέες, αξιοπρόσεκτη πραγμάτωση και το μικρό αριστούργημα «Μια Κίνα». 

------------------------------------------------------------------

Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα - Ο ευφάνταστος ιδαλγός Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα, μυθιστόρημα. Μετάφραση - Εισαγωγή - Σημειώσεις: Μελίνα Παναγιωτίδου. Εστία, 2009.

Χωρίς πολλά πολλά, το εκδοτικό γεγονός της σεζόν. Το σημαντικότερο ευρωπαϊκό μυθιστόρημα όλων των εποχών, σε νέα άρτια έκδοση. 

-------------------------------------------------

Τάσος Μελίτης, Παπαλάμπραινα by Gibson, διηγήματα. Οσελότος, 2010. 

Ειρωνεία, εμβάθυνση, «γωνιώδεις» λήψεις από εναλλασσόμενους αφηγητές, το γνωστό τσάμικο παιγμένο από την εξίσου γνωστή ηλεκτρική κιθάρα (τίτλος), τρίχες, γάτες, κηδείες, ένας ζοχάδας ημι-φίλος, ένα περιστατικό από τη χούντα και ποικίλες περίεργες γκόμενες: αξιοπρόσεκτο συγγραφικό ντεμπούτο.

---------------------------------------------------------------------

Στέφαν Τσβάιχ, Σκακιστική νουβέλα. Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου. Άγρα, 2009. 

Μεγαλοφυές αμάλγαμα πολιτικής (1942, οι ναζί στην εξουσία), ψυχολογίας και σκακιστικής εμμονής, εν πλω από Β. προς Ν. Αμερική. Το βιβλίο ανήκει στο φίλο μου Δημήτρη Τζουμάκα και το διάβασα παίζοντας σκάκι, κάθε φορά που εκείνος παρα-σκεφτότανε την κίνησή του. (Από την Άγρα και «Η γέννηση της βασίλισσας του σκακιού», της Γιάλομ). [Σ.τ.π.]

----------------------------------------------------------------------------------------

Τζον Φόοουλς, Ένα καπρίτσιο, μυθιστόρημα. Μετάφραση: Φαίδων Ταμβακάκης. Εστία, 2009. 

Υπό το πρόσχημα δικαστικής έρευνας για φόνο, το 1736, εξετάζεται η σχέση της κοινωνίας με: θρησκεία, ατομικότητα, γέννηση/θάνατο, ταξικότητα. Απαράμιλλη τεχνική: οι περισσότερες σελίδες είναι καταγραφή ανακρίσεων, παρεντίθενται και σελίδες εντύπου της εποχής. Καμιά σχέση με το στρυφνό «Μάγο». Άριστη η δουλειά του κ. Ταμβακάκη. 

ΔΟΚΙΜΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Λουκάς Αξελός, Η γεωγραφία των ανακαλύψεων - Ένα ταξίδι στα βιβλία των ταξιδιών, σύντομο δοκίμιο. Στοχαστής, 2009. 

Σε μόλις 35 σελίδες κείμενο, ο κατ’ εξοχήν εκδότης θαλασσοπορίας - ταξιδιών - ανακαλύψεων συμπεριλαμβάνει περιλήψεις βασικών βιβλίων του πεδίου, σε ρέον κείμενο, από τον 4ο αι. π.Χ. μέχρι τις αρχές του 19ου. Εύγε, κ. Αξελέ!

---------------------------------------------------------------------------------------------

Μίλαν Κούντερα, Η συνάντηση, αυτοβιογραφικά καλλιτεχνικά δοκίμια. Μετάφραση: Γιάννης Χάρης. Εστία, 2010. 

Ένας από τους σημαντικότερους πεζογράφους του καιρού μας μιλάει για μουσικούς, βιβλία, αυτοεξορία, μοναξιά, γλώσσα, πολιτική, πόλεμο – μην παραλείποντας τις αγαπημένες του παρτιτούρες (εδώ: του Γιάνατσεκ). Ό,τι και να πω για τη δουλειά του κ. Χάρη, είναι λίγο.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Άννα Λυδάκη, Μέσα από την κάμερα - Κινηματογράφος και κοινωνική πραγματικότητα, μελέτη. Ελληνικά Γράμματα, 2009. 

Η άξια πανεπιστημιακός μελετάει 4 αρχετυπικές για τα θέματά της ταινίες: «Το δέντρο που πληγώναμε», «Αγέλαστος πέτρα», «Ο δρόμος προς τη Δύση», «Η νοσταλγός». Γνώση, απουσία διδακτισμού, πλήθος άλλων κινηματογραφικών, επιστημονικών, προσωπικών κ.λπ. αναφορών.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

Δημήτρης Ντούσας, Μαρξισμός και σύγχρονη μετανάστευση, πολιτικοκοινωνική μελέτη. Αυτοέκδοση, 2009. 

Ο συγγραφέας, γνωστός από τα έργα και τους αγώνες του για τους Ρομ (Τσιγγάνους), θεωρεί ότι οι αλλοδαποί μετανάστες είναι εύκολα χειραγωγήσιμοι από το κεφάλαιο στις χώρες όπου έχουν καταφύγει. Προσπαθεί λοιπόν, γράφοντας, ν’ αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη.  

----------------------------------------------------------------------------------------------------

Γκερντ Σβέρχοφ, Η Ιερά Εξέταση, ιστορική μελέτη. Μετάφραση: Ηλίας Τσιριγάκης. Εστία, 2010.

Ευσύνοπτο έργο εκλαϊκευμένης ιστορίας. Ξεκινάει από τα χρόνια πριν την Ιερά Εξέταση, περνάει στη γέννηση - ακμή - παρακμή της και κλείνει με τη «μυθολογία» της. Διαβάζεται εύκολα, προσφέρει πολλά.  

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Γουτζίνια Σκοτ, Εξέλιξη vs Δημιουργία - Η διαμάχη της εξελικτικής θεωρίας και του δημιουργισμού, εκλαϊκευμένη επιστήμη. Μετάφραση: Λαοκρατία Λάκκα, πρόλογος: Νάιλς Έλντρετζ. Κέδρος, 2009. 

Τι βιβλίο! Τι δουλειά! Τι πολύπλευρο κοίταγμα! Νομίζω ότι και ο χειρότερος θεούσος δεν θα μπορούσε να προσπεράσει αυτό το βιβλίο, δίχως να επηρεαστεί από τον όγκο του υλικού και την επιστημονική τιμιότητα της συγγραφέως. Μπράβο στους συντελεστές της έκδοσης.

--------------------------------------------------------------------------------------------

Μπρους Χάντοκ, Ιστορία της πολιτικής σκέψης από το 1789 μέχρι σήμερα. Μετάφραση: Βασίλης Φρόσυνος, επιμέλεια: Γιώργος Λαμπράκος. Πατάκης, 2009. 

Επίσης ευσύνοπτο βιβλίο (δέκα μόνο κεφάλαια), απλό, ουσιαστικό, με τον τρόπο που (σχεδόν) μόνο οι αγγλοσάξονες ακαδημαϊκοί ξέρουν να γράφουν – και προτάσεις περαιτέρω ανάγνωσης για κάθε ενδιαφερόμενο.  

ΠΟΙΚΙΛΑ

Αγνώστων (προφορική παράδοση), Νασρεντίν Χότζας - Ιστορίες και χωρατά από τη Μικρά Ασία και τον ελλαδικό χώρο. Μετάφραση: Φαρούκ Τουντζάι, απόδοση: Μαρία Σκιαδαρέση, επιμέλεια: Λουκία Στέφου, εικόνες: Μάρια Μπαχά. Κέντρο 

Ανατολικών Γλωσσών και Πολιτισμού, Αθήνα 2010. 

Σχεδόν 200 (με τις παραλλαγές τους) ιστορίες ενός και μέχρι σήμερα περίφημου προσώπου, που συμπυκνώνει την εξυπνάδα, ετοιμολογία και ειρωνεία των ανθρώπων στις αγροτικές κοινωνίες.  

--------------------------------------------------------------------------------

Βασίλης Βασιλικός, Οι γάτες της Rue d΄ Hauteville, παρισινό ημερολόγιο. Πατάκης, 2010. 

Αν νομίζετε ότι ένα βιβλίο «πρέπει» να έχει «υπόθεση», μύθο δηλαδή, προκειμένου να σε κρατάει σε εγρήγορση, διαβάστε αυτό που δεν έχει. Γλυκό γράψιμο, αυτοσαρκασμός, οικογενειακά, Σικελία, γάτες, Μελίνα, συγγραφικά αδιέξοδα, θάνατος του Φελίνι. Έτος 1993, αναφορές και σε παλιότερα γεγονότα. 

-------------------------------------------------------------------------------------

Φερνάντο Πεσόα, Ο αναρχικός τραπεζίτης. Και πέντε διάλογοι για την τυραννία. Εισαγωγή - μετάφραση 

- σημειώσεις: Γιάννης Σουλιώτης, πρόλογος: Θεόδωρος Κουλουμπής, σχέδια:Ειρήνη Κανά. Παρουσία, 2009. 

Ο θρυλικός Πορτογάλος πεζογράφος (και οι «ετερώνυμοί» του) δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις. Εδώ έχουμε δυόμισι εκδοχές του «Τραπεζίτη» (η μισή στ’ αγγλικά) και πέντε φιλοσοφίζοντες διαλόγους πρώτης γραμμής. Μικρό εκδοτικό διαμάντι. 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Μιχάλης Πιτσιλίδης, Το γελοίον του πράγματος - Μια σατιρική ματιά στον ελληνικό πανωλεθρίαμβο, συλλογή κειμένων. Αρχιπέλαγος, 2009. 

Αλφαβητικό σατιρικό λεξικό, με την πρωτοτυπία ότι σε πολλά λήμματα παραθέτει πλήθος έντυπες και διαδικτυακές πηγές, που ενισχύουν τη σαρκαστικότητά του. 

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

Το Δέντρο 175-76, καλοκαίρι 2010. Αφιέρωμα: Κ. Γ. Καρυωτάκης + σιντί (ο Ηλίας Λογοθέτης διαβάζει ποιήματα του τιμώμενου). 

Θηριώδες αφιέρωμα στον πιο αγαπημένο μου Έλληνα ποιητή. Μεταξύ άλλων: Αγγελάκη-Ρουκ, Βαρθαλίτης, Δημηρούλης, Ραυτόπουλος, Σταμάτης, Στεφανίδης, Τ. και Χ. Ψαρράς, Άγρας και Στεργιόπουλος φυσικά κ.λπ. Από τη λοιπή ύλη: Φέισμπουκ του Κ. Μαυρουδή. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------

Ποιητική 5, άνοιξη - καλοκαίρι 2010. 

Εξαίρετο αφιέρωμα στην Καναδέζα ποιήτρια Αν Κάρσον (Βλαβιανός, Αμανατίδης, Μπούρη, Ρισσάκη). Από τη λοιπή ύλη: μελέτημα του Β. Χατζηβασιλείου για τον Αλ. Αργυρίου και μικρή, μα λίαν αξιόλογη ανθολογία (και μετάφραση) ερωτικής ποίησης που ετοίμασε ο  Γ. Μπλάνας, από τη Σαπφώ μέχρι τον Μπρόντσκι. [Σ.τ.π.] 

[Υ.Γ. Σ.τ.π. = Συγχωρητέο το πολυτονικό].