Γιώργος Γιώτσας: «Ως πατέρας παιδιού στο φάσμα του αυτισμού και ως συγγραφέας, η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να αποστασιοποιηθώ από την ιστορία»

Ήταν μια σκέψη ενός ηλιόλουστου πρωινού καθώς επέστρεφε σπίτι από μια νυχτερινή βάρδια... και έγινε πραγματικότητα κατά τη διάρκεια των νυχτερινών βαρδιών στο ξενοδοχείο όπου εργάζεται. Από τότε έχουν περάσει 15 χρόνια γεμάτα βιβλία. Ο Γιώργος Γιώτσας είναι ο πρώτος στην ευρύτερη οικογένεια Γιώτσα που ασχολήθηκε με τη συγγραφή η οποία, όπως του αρέσει να λέει, ήρθε ακάλεστη στη ζωή του κι εκείνος απλώς συμφώνησε. Όλα ξεκίνησαν βέβαια από μικρή ηλικία, όταν ο μπαμπάς του του έλεγε ωραίες ιστορίες, ενώ και οι δύο γονείς τού δώριζαν πάντα ιδιαίτερα βιβλία. Ένα από τα βιβλία στο οποίο ανατρέχει συχνά είναι «Ο μικρός πρίγκιπας» του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ. Αυτή την περίοδο διαβάζει «Το πράσινο μίλι» του Στίβεν Κινγκ, ένα βιβλίο που είχε χρόνια στη βιβλιοθήκη του αλλά ποτέ δεν είχε ανοίξει και που αποφάσισε να το κάνει τώρα αφού η ζωή είναι μικρή.

Γονιός, σύζυγος, νυχτερινός ρεσεψιονίστ και πολυβραβευμένος συγγραφέας σε Ελλάδα και Αμερική. Η πατρότητα για τον Γιώργο Γιώτσα αποτελεί ένα από τα θέματα που έχουν καθορίσει τη συγγραφή του, κάτι που γίνεται φανερό από τη λογοτεχνική στροφή στα τελευταία του βιβλία, «To κουτί», «Το μακρύ σοκάκι», και τώρα στο νέο του μυθιστόρημα «Το ξεχωριστό παιδί» (εκδ. Bell). Η πατρότητα πιστεύει πως τον αλλάζει καθημερινά, τον κάνει καλύτερο άνθρωπο.

Γιώργος Γιώτσας: Συνέντευξη με τον συγγραφέα του μυθιστορήματος «Το ξεχωριστό παιδί» 

— Πόσο καιρό σας πήρε να γράψετε «Το ξεχωριστό παιδί»; Ποιο ήταν το έναυσμα γι’ αυτό το εγχείρημα;

Σχεδόν τρία χρόνια, ανάμεσα στα οποία έγραφα και άλλες ιστορίες. Μάλιστα είναι ευδιάκριτες στο βιβλίο οι τρεις διαφορετικές εποχές που το έγραψα. Μου αρέσει αυτό, το βιβλίο έχει ψυχή, προσωπικότητα, δεν είναι «προκάτ», αλλά αλλάζει πολλές φορές ακόμη και από παράγραφο σε παράγραφο.

Το έναυσμα ήταν ο αυτισμός του παιδιού μου και όσα αντιμετωπίζουμε εμείς και πολλές ακόμα οικογένειες παιδιών που βρίσκονται στο φάσμα. Σκέφτηκα να γράψω μια ιστορία που να συνδυάζει την τέχνη μου ως συγγραφέα με την προσπάθεια ευαισθητοποίησης του κόσμου για τον αυτισμό. Στο βιβλίο υπάρχει διάχυτη η αγάπη μου για το ξεχωριστό παιδί. Το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο με έντονα συναισθήματα, αλλά και πλοκή που συνδυάζει στοιχεία από προηγούμενα βιβλία, με εντονότερο την επιστροφή του χαρακτήρα Σκοτεινού, όπου στο «Ξεχωριστό παιδί» αναφέρεται ως «Σκοτάδι».

— Τα βιβλία σας αγγίζουν ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα, «Το ξεχωριστό παιδί» μοιάζει όμως κάπως διαφορετικό από τα υπόλοιπα διηγήματά σας. Έρχεται από μια άλλη εποχή;

Η αλήθεια είναι ότι οι αναγνώστες με γνώρισαν και αγάπησαν ως συγγραφέα της λογοτεχνίας του φανταστικού – κάτι που συνεχίστηκε και εμπλουτίστηκε με βραβεία και διακρίσεις για αρκετά χρόνια. Αλλά τόσο με «Το κουτί», όσο και με το σε αρκετά σημεία βιωματικό «Ξεχωριστό παιδί», πήρα ρίσκο που δικαιώθηκε με λογοτεχνική στροφή και νέες κοινωνικές ανησυχίες. Δεν μπορείς να γράφεις σύμφωνα με όσα σκέφτονται ή περιμένουν οι άλλοι από εσένα, και ούτε θα έπρεπε. Έτσι έγραψα για ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα που με απασχολούν ως άνθρωπο, με μια γραφή που εξελίσσεται, διαφοροποιείται, και είμαι στ’ αλήθεια περήφανος για αυτό.

— Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που έχει και βιογραφικά στοιχεία. Ο πρωταγωνιστής έχει κάποια σχέση με τον τρόπο που χειρίζεστε εσείς την πατρότητα;

Έχει βιωματικά στοιχεία, αλλά ταυτόχρονα ο πρωταγωνιστής, ο Ηλίας, είναι ένας «κόντρα ρόλος» καθώς μιλάμε για έναν πατέρα που δεν αντέχει τη ζωή με το αυτιστικό παιδί του –τον κοινωνικό αποκλεισμό, την αδυναμία του ίδιου να το βοηθήσει, τις κραυγές του παιδιού– και το εγκαταλείπει. Όπως είπε και ο εκδότης των εκδόσεων Bell, Χάρης Νικολακάκης, στην μεγάλη παρουσίαση που κάναμε στο Ilisia Hotel Athens: «"Το ξεχωριστό παιδί" είναι τόσο Γιώργος και ταυτόχρονα δεν μοιάζει καθόλου με τον Γιώργο!»

— Ποιο είναι το ξεχωριστό παιδί στην πραγματικότητα;

Εξαιρετική ερώτηση. Θα σας αφήσω να το ανακαλύψετε αυτό, όταν διαβάσετε το βιβλίο.

— Tι θαυμάζετε περισσότερο στα δικά σας ξεχωριστά παιδιά;

Το πόσο εύκολα χαμογελούν και πόσο όμορφα είναι τα χαμόγελά τους.

— Υπάρχει κάποια σκηνή ή κάποιος χαρακτήρας που δυσκολευτήκατε να «ζωντανέψετε» στο μυθιστόρημα;

Παρ’ ότι το βιβλίο έχει ως πυρήνα τον αυτισμό του «ξεχωριστού παιδιού», ένας από τους χαρακτήρες που ζωντανεύει στο σπιράλ των ιστοριών που συνθέτουν το βιβλίο, εκείνος της Άρτε, είναι ο χαρακτήρας με τη σκηνή που δυσκολεύτηκα περισσότερο να γράψω – εκείνη της κακοποίησης. Όπως στο «Κουτί» έτσι και στο «Ξεχωριστό παιδί» προσπαθώ να ευαισθητοποιήσω τους αναγνώστες εναντίον της γυναικείας κακοποίησης. Υπάρχει και μια σκηνή ακόμη που με δυσκόλεψε, εκείνη του φινάλε. Έκλαιγα καθώς την έγραφα. Ήταν ένα κλάμα δύσκολο και συνάμα λυτρωτικό.

— Ποιες ήταν οι προκλήσεις που αντιμετωπίσατε κατά τη συγγραφή του;

Ως πατέρας παιδιού στο φάσμα του αυτισμού, αλλά ταυτοχρόνως και ως έμπειρος συγγραφέας, η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισα ήταν να αποστασιοποιηθώ από την ιστορία, παρουσιάζοντας όλα όσα βιώνουμε καθημερινά εμείς και αρκετές οικογένειες. Ήταν αρκετά δύσκολο και γεμάτο ρίσκο. Εν τέλει πέτυχα πιστεύω έναν συνδυασμό, με το βιβλίο να έχει πολλά βιωματικά στοιχεία, ενώ ταυτοχρόνως ο ήρωας είναι ένας «κόντρα ρόλος» σε εμένα. Και εκεί έγκειται η μαγεία της δημιουργίας τελικά: όχι στον δρόμο που πήρες, αλλά στον δρόμο που δεν πήρες.

— Πώς θα περιγράφατε με μια φράση το νέο σας βιβλίο; Ποιο είναι το «μήνυμα» πέρα από την ευχαρίστηση της ανάγνωσης;

Θα δανειστώ τη φράση του αρθρογράφου στο Metal Hammer, Γιώργου Τρίγκα, που σημείωσε για το βιβλίο: «… Eκεί κρύβεται εν τέλει το νόημα όλων των σημαντικότερων στιγμών της  ζωής μας, έτσι δεν είναι;» Το μήνυμα πέραν της απόλαυσης ενός καλού βιβλίου, είναι η ενσυναίσθηση. Ο έρωτας. Η αγάπη.

— «Είναι το πιο τρομακτικό παραμύθι, αλλά συνάμα σου χαρίζει το πιο απαλό και γλυκό χάδι», «Στο βιβλίο υπάρχει μαγικός ρεαλισμός με κάτι πιο ερωτικό», «κάνει ορατή την αόρατη διαταραχή», «Μονοπάτια του τρόμου με υπερφυσικά στοιχεία» είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που έχουν χαρακτηρίσει το έργο σας. Μιλήστε μας γι’ αυτά…

Όταν διάβασε το βιβλίο μου σε ολοκληρωμένη μορφή, η βραβευμένη με Everly συγγραφέας Χριστίνα Ψύλλα μου έστειλε ένα μήνυμα στο οποίο έγραφε: «Δεν ξέρω αν το κατάλαβες, αλλά έχεις γράψει contemporary romance!» Αντίστοιχα, άλλοι άνθρωποι της τέχνης, αλλά και των επιστημών, διαβάζοντάς το μου είπαν ότι τους έδωσε ένα σημαντικό insight για τον αυτισμό, παράλληλα με την ευαισθητοποίηση στο συγκεκριμένο θέμα, ενώ σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξή μου ο τίτλος που επέλεξαν ήταν «Ένα μυθιστόρημα που έχει σκοπό να κάνει ορατή, την αόρατη διαταραχή». Ως Γιώργος πάλι, σκεφτόμουν πως έγραψα μια ιστορία με βαθιά κοινωνικές ανησυχίες και στοιχεία ερωτισμού και τρόμου. Τι ισχύει τελικά από όλα; Όπως αναφέρω και στο σημείωμα συγγραφέα, «Το ξεχωριστό παιδί» είναι μια πολυεπίπεδη ιστορία, στην οποία όπως φαίνεται, ισχύουν όλα μαζί!

— Tι συμβολίζει η Ζέτα, η Άρτε, ο Νικόλας και τι είναι τελικά το σκοτάδι για εσάς;

Όλοι τους συμβολίζουν τον καθημερινό αγώνα των ανθρώπων – πολλές φορές καταδικασμένο, αλλά γεμάτο δύναμη και ελπίδα. Σκοτάδι είναι η φυγή, η παραίτηση.

— Πώς μπορούμε να βρούμε την ισορροπία στον έρωτα, την πατρότητα και την εργασία;

Με την ειλικρίνεια. Και με προσπάθεια. Όπως ένα βιβλίο δεν φτιάχνεται με το χτύπημα των δαχτύλων του συγγραφέα και με «άμπρα κατάμπρα», αλλά με έντονη προσπάθεια, έτσι και οι ισορροπίες που αναφέρεις… θέλουν προσπάθεια και ειλικρίνεια.

— Γιατί η τελευταία σκηνή του βιβλίου ήταν τόσο δύσκολη για εσάς;

Να μια πολύ δύσκολη ερώτηση! Δεν υπάρχει τρόπος να απαντήσω χωρίς να κάνω spoiler, οπότε θα πρέπει να διαβάσει κάποιος το βιβλίο, τη σκηνή αυτή... Στο σημείωμα συγγραφέα που ακολουθεί, μοιράζομαι μαζί σας, τους λόγους.

— «Ούτε μια στάλα δεν μας τρομάζει η μητρότητα και η πατρότητα ενός παιδιού ΑΜΕΑ. Προσωπικά με κάνει να θέλω να γίνω καλύτερος άνθρωπος». Το σημείωμά σας στο τέλος έμοιαζε με κατάθεση ψυχής. Τρυφερό, συγκινητικό, αισιόδοξο. Πολύ προσωπικό... εμένα με συγκίνησε.

Ευχαριστώ ειλικρινά που το μοιράζεστε αυτό. Από το πρώτο μου μυθιστόρημα το 2015 («Εκ νεκρών», εκδ. Λυκόφως) και σε κάθε βιβλίο μου κατόπιν, μοιράστηκα προσωπικά «μηνύματα σε μπουκάλι», με ειλικρίνεια και χωρίς φόβο, που έφταναν στα χέρια των αναγνωστών. Στο «Ξεχωριστό παιδί» το σημείωμα αυτό μετά την ιστορία, είναι το πιο μακροσκελές (30 σελίδες) και το πιο προσωπικό που έχω μοιραστεί ποτέ. Μια κατάθεση ψυχής, έτσι το νιώθω και εγώ.

— Στο τέλος προτείνετε και οργανισμούς που μπορούν να απευθυνθούν οι γονείς για βοήθεια… Πιστεύετε ότι ο τρόπος που βλέπει ο κόσμος τον αυτισμό και κάθε ιδιαιτερότητα των ανθρώπων σήμερα αλλάζει; Τι μπορούμε να κάνουμε πρακτικά για να κάνουμε τον κόσμο των παιδιών πιο εύκολο;

Πιστεύω πως έχουμε πολύ δρόμο ακόμη. Όλα ξεκινούν από την εκπαίδευση σε σχολείο και σπίτι. Βλέποντας όμως πώς φέρονται πολλοί γονείς στα παιδιά τους δεν είμαι πολύ αισιόδοξος. Επίσης, η ενσυναίσθηση είναι ακόμα σχετικά άγνωστη λέξη στην κοινωνία μας. Από την άλλη, με κάνει να αισιοδοξώ η δράση νέων, κυρίως, ανθρώπων στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διαφορετικότητα. Αλλά ο αγώνας πρέπει να είναι καθημερινός και με ένταση. Ένας οργανισμός που ανταποκρίθηκε κάθε φορά στο κάλεσμά μου ως γονιού παιδιού ΑμεΑ, είναι η υπηρεσία «Διεκδικούμε Μαζί», από την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία ( Ε.Σ.Α.μεΑ.) / ( 210 9949837).

— Ποιο είναι το βραβείο που έχει υλική υπόσταση και η μαμά σας το έχει βάλει στο τραπέζι του σαλονιού. Γιατί δεν θέλετε όντως να το βλέπετε;

(Γέλια). Ένα υπέροχο βραβείο! Το βραβείο Everly, για «Καλύτερο βιβλίο τρόμου Έλληνα συγγραφέα» που κέρδισε «Το μακρύ σοκάκι» (Εκδ. Λυκόφως 2021 και β' έκδοση 2022) ύστερα από πανελλήνια ψηφοφορία και για το οποίο ένιωσα ιδιαίτερη τιμή και χαρά. Παρ’ όλα αυτά –και επειδή σε αντίθεση με τα περισσότερα βραβεία, αυτό έχει όντως υλική υπόσταση σε ένα καλαίσθητο αγαλματίδιο/πλακέτα που εμπνεύστηκαν τα παιδιά πίσω από το επιτυχημένο Fantasy Festival– το να βλέπω κάθε μέρα ένα βραβείο, είναι κάπως αντιπαραγωγικό. Προσωπικά δεν επαναπαύομαι στις δάφνες μου, είμαι ένα ανήσυχο πνεύμα που κάθε μέρα ξεκινάει από την αρχή. Έτσι το βραβείο το πήρε η μητέρα μου –να είναι καλά ειλικρινά για όλα– και το έχει στο σπίτι της, να το βλέπουν φίλοι, μουσαφίρηδες και οικογένεια.

— Σχέδια και στόχοι; Πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας σε 10 χρόνια;

Παρ’ ότι έχω γνέσει πολλούς φανταστικούς κόσμους, μου είναι αδύνατον να φανταστώ τον εαυτό μου σε 10 χρόνια. Επειδή έχω βιώσει τις τρομερές αλλαγές και απώλειες που μπορεί να σου φέρει η ζωή μέσα σε λίγο καιρό, θα μοιραστώ μονάχα ότι ελπίζω σε 10 χρόνια να έχει υγεία η οικογένειά μου και εγώ, και να συνεχίζω να έχω τη δυνατότητα να κάνω αυτά που αγαπώ. Τη συγγραφή την αγαπώ ειλικρινά, αλλά δεν ξέρω αν σε 10 χρόνια θα εξακολουθώ να γράφω.

— Θα μας πείτε κάτι για το επόμενο βιβλίο σας; Ένα μικρό spoiler…

Συμμετέχω σε δύο επερχόμενες ανθολογίες διηγημάτων, κατόπιν πολύ τιμητικών προσκλήσεων από τους Ιωάννη Πλεξίδα και Βίκυ Τάσιου, αντίστοιχα. Η πρώτη έχει να κάνει με ιστορίες τρόμου, είδος στο οποίο έχω μεγάλη ιστορία και απόλαυσα να γράψω ξανά, και η δεύτερη είναι μια πρωτοβουλία της Βίκυς Τάσιου για ένα βιβλίο εναντίον της γυναικείας κακοποίησης, όπου έχω γράψει με σκοπό την ευαισθητοποίηση και τη δράση, πέραν της ιστορίας που γνέθω.