«Παλμίτα»: Ένα διπλό μυθιστόρημα χειραφέτησης από την Αντιγόνη Ζόγκα

Η «Παλμίτα» είναι ένα μυθιστόρημα από αυτά που κοιτάς κλεφτά στο τέλος της παραγράφου για να δεις τι θα γίνει, τι παραπάνω θα ειπωθεί, πόσα ακόμα θα συμβούν στη ζωή της ηρωίδας της. Διαβάζεται γρήγορα, με ενδιαφέρον, αγωνία, και αυτό που λέμε ενσυναίσθηση: ακόμη και αν δεν ταυτίζεσαι με την ηρωίδα, τη συμπονάς και είσαι πέρα για πέρα με το μέρος της. Δεν γίνεται να κάνεις αλλιώς.

Είναι επίσης ένα διπλό μυθιστόρημα: έχουμε να κάνουμε με δύο ιστορίες, ανεξάρτητες μεταξύ τους, που εκτυλίσσονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και διαφορετικά περιβάλλοντα. Η μία ξεκινά στο Μπουένος Άιρες της δεκαετίας τού ’70, για να συνεχιστεί κάποια στιγμή στον Πειραιά, ενώ η άλλη διαδραματίζεται τον καιρό της πανδημίας στην Αθήνα. Τα κεφάλαιά τους εναλλάσσονται, σαν να παρακολουθούμε δύο μπαλκόνια τής απέναντι πολυκατοικίας, δύο φωτισμένα παράθυρα: μια το ένα, μια το άλλο· και μετά ξανά από την αρχή. Οπότε έχουμε βέβαια δύο ηρωίδες. Κι αν χρησιμοποιήσαμε ενικό προηγουμένως, το κάναμε γιατί και οι δύο εκπροσωπούν έναν πολύ μεγάλο αριθμό γυναικών, και τελικά, και οι δύο μαζί, εκπροσωπούν τις γυναίκες σαν σύνολο. Άλλωστε, οι ιστορίες —καθόλου συμπτωματικά— δεν είναι απλώς ερωτικές και οι δύο, δεν είναι απλώς η αφήγηση δύο σχέσεων, αλλά ακολουθούν και το ίδιο «σενάριο». Στην αρχή, τόσο στη μία όσο και στην άλλη, όλα πάνε κάτι παραπάνω από απλώς καλά. Μόνο που, από ένα σημείο και μετά, παίρνουν τον λόγο οι άντρες. Και τα πράγματα κατρακυλούν και καταστρέφονται.

Η «Παλμίτα» είναι ένα γυναικείο βιβλίο —όχι προφανώς επειδή είναι γραμμένο από γυναίκα, αλλά επειδή μιλά για τη γυναικεία κατάσταση, τη γυναικεία «μοίρα» μέσα σε έναν κόσμο φτιαγμένο από άντρες—, που μιλά για τη γυναικεία κακοποίηση, την ενδοοικογενειακή βία, τη βία της προδοσίας και της απαξίωσης. Και το κάνει με έναν τρόπο απλώς εντυπωσιακό.

Η μία ιστορία είναι γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο (η σύγχρονη), και η άλλη σε τρίτο. Και οι δύο όμως είναι γραμμένες με ένα στοιχείο που για εμάς είναι ο θεμέλιος λίθος της λογοτεχνίας: με ειλικρίνεια. Δεν ψεύδονται, δεν προσποιούνται κάτι άλλο, δεν κοροϊδεύουν. Είναι εκεί, στέρεες, μεστές, αληθινές και διαυγείς. Και λένε τα πράγματα με το όνομά τους, είτε περιγράφοντας μία ερωτική σκηνή, είτε μία σκηνή βίας και τρόμου, που σε κάνει να πιάσεις την καρδιά σου από πόνο.

Η «Παλμίτα» είναι ένα γυναικείο βιβλίο — όχι προφανώς επειδή είναι γραμμένο από γυναίκα, αλλά επειδή μιλά για τη γυναικεία κατάσταση, τη γυναικεία «μοίρα» μέσα σε έναν κόσμο φτιαγμένο από άντρες.

Είναι όμως επίσης και ένα βιβλίο που μιλά για την αναγέννηση. Ένα βιβλίο που εντέλει λειτουργεί έως και λυτρωτικά. Ή αλλιώς, ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης και χειραφέτησης. Ένα φεμινιστικό βιβλίο.

Οι γυναίκες θα ταυτιστούν και με τις δύο ηρωίδες (αυτή τη μία). Και οι άντρες, από την άλλη, θα σκεφτούν. Θα προβληματιστούν. Κι αυτό είναι, πιστεύουμε, πολύ καλό. Και οι μεν και οι δε όμως θα έχουν διαβάσει —το ξαναλέμε: με κομμένη την ανάσα— ένα διπλό, εξαιρετικά καλογραμμένο βιβλίο, που θα τους ικανοποιήσει από κάθε άποψη, και κυρίως με την εξέλιξη των δύο παράλληλων ιστοριών του. Που είναι πέρα για πέρα, όπως λένε και στον κινηματογράφο, «βασισμένες σε πραγματικά γεγονότα».

ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ: Η Αντιγόνη Ζόγκα γεννήθηκε στην Αργεντινή, μεγάλωσε και ζει στην Ελλάδα, ενώ έζησε επίσης στην Ιταλία και την Ισπανία. Έχει εργαστεί σε φεστιβάλ, καλλιτεχνικές παραγωγές (σε θέατρο και κινηματογράφο) και πολιτιστικά προγράμματα, και έχει συνεργαστεί με περιοδικά και εφημερίδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει σπουδάσει Θεατρολογία, Κινηματογράφο και Πολιτιστική Διαχείριση. Το πρώτο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Ελένα Μοράδο / El enamorado», κυκλοφόρησε το 2005 από τις Εκδόσεις Κέδρος. Η συλλογή διηγημάτων της με τίτλο «Κιντσούγκι» κυκλοφόρησε το 2019 από τον Ιωλκό. Έχει συμμετάσχει στο συλλογικό βιβλίο για παιδιά «Οι Καλύτερες Ιστορίες με Σκύλους και Γάτες». Ασχολείται επίσης και με το σενάριο. Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται στον χώρο της επικοινωνίας.