Το κουίρ βιβλίο της εβδομάδας: «Written on the Body» της Τζανέτ Γουίντερσον, μια τολμηρή ιστορία πάθους

Για να μπει βιβλίο σε αυτή τη στήλη σημαίνει ότι με κάποιον τρόπο, σε κάποιον βαθμό, διαφέρει από τις μέινστριμ κατηγοριοποιήσεις. Μπορεί να είναι μια αναπάντεχη ιστορία της θηλυκότητας ή μια γλυκιά ανάγνωση της αρρενωπότητας. Μπορεί να είναι βιβλίο από στρέιτ cis συγγραφέα με εξαιρετικούς κουίρ χαρακτήρες ή έργο κάποιου non-binary συγγραφέα· ή ένα δυνατό φεμινιστικό μανιφέστο που αγκαλιάζει τους κουίρ αγώνες: οτιδήποτε εκπλήσσει και σπάει τα στερεότητα, οτιδήποτε απελευθερώνει από ετικέτες, χωράει σε αυτή τη στήλη.

Όπως αυτό το μίνι διαμαντάκι του μακρινού 1992, το τέταρτο μυθιστόρημα της Τζανέτ Γουίντερσον και μόλις δεύτερο μετά την τεράστια επιτυχία του «Πάθους».

(Είπα Γουίντερσον. Εντάξει, λοιπόν, ναι – όσοι διαβάσατε πριν δύο εβδομάδες το αφιέρωμα της Athens Voice στα 10+1 αγαπημένα μου ΛΟΑΤΚΙ+ βιβλία λογοτεχνίας, θα είδατε ότι είχα ήδη δύο τίτλους δικούς της εκεί, οπότε πάρτε τώρα και τον τρίτο για να έχετε. Και να ξέρετε: με τέτοιο κόλλημα που έχω, θα δείτε κι άλλους. Brace yourselves.)

Ωραία λοιπόν, το «Written on the Body» είναι μια προσπάθεια της Γουίντερσον να φτάσει σε λυρικότητα κι έξαψη (κι έκσταση, if you ask me) το «Πάθος» και το πετυχαίνει ως έναν βαθμό: είναι η εποχή που έχει καλοκουρδίσει τόσο τη γλώσσα της (no puns intended) που τα μυθιστορήματά της είναι ποιητικά, γεμάτα μαγικό ρεαλισμό, ατάκες που κόβουν την ανάσα. Και πάθη σωματικά, πύρινα, ολοκληρωτικά.

Όπως αυτό του/της ανώνυμου πρωταγωνιστή/στριας του βιβλίου για τη Λουίζ, μια γυναίκα σχεδόν εξιδανικευμένη, που πνίγεται στον γάμο της με τον ψυχολογικά εκβιαστικό Έλγκιν. Ο Έλγκιν, διεθνούς φήμης ερευνητής ογκολογίας, θα βάλει λυτούς και δεμένους για να απομακρύνει τη γυναίκα του (βλ. τρόπαιό του) από τον/την εραστή της και θα βρει το τέλειο εργαλείο χειραγώγησης στην αναπάντεχη διάγνωσή της με λευχαιμία: μόνο αυτός μπορεί να της προσφέρει κάποια ελπίδα θεραπείας γιατί μόνο αυτός μπορεί να καταλάβει και να χρησιμοποιήσει την τελευταία λέξη της ιατρικής τεχνολογίας που χρειάζεται για να κρατηθεί εκείνη στη ζωή.

Ο/η πρωταγωνιστής μας αποσύρεται, για να σώσει τη γυναίκα που αγαπάει. Κι εκεί αρχίζει μια ευρηματική σύζευξη της ανατομίας του ανθρώπινου σώματος με μια σειρά από ευφάνταστες ερωτικές επιστολές: το δέρμα, οι νευρικές απολήξεις, τα κύτταρα, ο σκελετός γίνονται αφορμή για να μιλήσει ο/η αφηγητής για το πόσο ιερό είναι το σώμα της Λουίζ, ένα αντικείμενο ενσαρκωμένης λατρείας.

Παρεμπιπτόντως, γράφω συνεχώς «ο/η» γιατί η Γουίντερσον έχει γράψει έτσι αυτό το μυθιστόρημα ώστε να μη μάθουμε ποτέ ποιο είναι το φύλο του/της αφηγητή/τριας, ακριβώς για να δημιουργήσει όχι μόνο ίντριγκα αλλά και την αίσθηση του άπιαστου, παρεκβατικού «Άλλου». Υπενθυμίζω ότι βρισκόμαστε στο 1992, σε μια εποχή που η λέξη «κουίρ» δεν είχε αρχίσει να χρησιμοποιείται ως υπερώνυμο για όλα όσα χωράνε στη σημερινή ετικέτα ΛΟΑΤΚΙ+, αλλά ήταν ακόμα στην πολιτική κι ακτιβιστική πρωτοπορία, ως όρος αντι-αφομοιωτικός προς το μέινστριμ. Όσο για τα they/them/το & τ@, ούτε λόγος να γίνεται τα χρόνια εκείνα τα παλιά.

Εν πολλοίς, δεν έχει σημασία πού καταλήγει η ιστορία των δύο εραστών σε τούτο το περίεργο κράμα παθιασμένου love story και φιλοσοφικού στοχασμού πάνω στο πόσο καίρια σημασία παίζει το σώμα και η μνήμη του στον έρωτα. Διαβάστε το και θα δείτε. Σημασία έχει ότι η αγάπη φτιάχνει τους δικούς της κανόνες κάθε φορά· ότι το σώμα λαχταρά ακόμα κι αν το μυαλό αποστρέφεται ή η καρδιά πονάει· κι ότι το να αφήνεσαι απλώς στη δυστυχία σου –όπως γράφει η Γουίντερσον– είναι τελικά μια πράξη εγωιστική.

Σ’ αυτό διαφέρει εξάλλου η φιλοσοφία του «Written on the Body» (ή, αν θέλετε, «Γραμμένα στο Κορμί», σε μια παλιά, εξαντλημένη έκδοση των εκδόσεων Λιβάνη) από το «Passion Simple» της Ανί Ερνό –βιβλίο της ίδιας χρονιάς, που μιλάει εξίσου για το αποκαλυπτικό και λυσιμελές φαινόμενο του ερωτικού πόθου. Εν αντιθέσει με το βίωμα της Ερνό, το πάθος που σκαρφίζεται η Γουίντερσον δεν είναι καθόλου μα καθόλου απλό· είναι μεστό και ζαλιστικό, σαν υπερώριμο φρούτο.