Αιματοβαμμένο Eντελβάις, ένα οδοιπορικό του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Όποτε με ρωτάνε ποιο μου αρέσει περισσότερο, η θάλασσα ή το βουνό, απαντώ δίχως δεύτερη σκέψη: η θάλασσα. Όταν ταξιδεύω, προτιμώ παραθαλάσσιους προορισμούς (βλέπε Τόκιο, Ρίο ντε Τζανέιρο, Πάναμα Σίτι, Σαν Φρανσίσκο ή ακόμη Ρέικιαβικ). Είναι επομένως λογικό να μην έχω επισκεφτεί τις Άλπεις – χώρια που δεν είμαι φανατικός σκιέρ. Κι αφού δεν έχω βρεθεί στις Άλπεις, εύλογο είναι επίσης να μην έχω αντικρίσει ποτέ από κοντά όχι μόνο σκύλο του Αγίου Βερνάρδου αλλά ούτε το περίφημο λουλούδι εντελβάις. Το έχω δει βέβαια σε φωτογραφίες, αλλά θεωρώ ότι δεν είναι το ίδιο να το βλέπεις στο φυσικό του περιβάλλον, σε θερμοκρασία -10°C, ενώ τα αυτιά σου θα μαργώνουν από το κρύο και στο μυαλό σου θα έρχεται η ταινία «Όνειρα» του Κουροσάβα (αναφέρομαι στη σκηνή της χιονοθύελλας).

Μπορεί να μην έχω δει εντελβάις, αλλά μόλις διάβασα το «Αιματοβαμμένο Εντελβάις» του Χέρμαν Φρανκ Μάγερ, σε μια εξαιρετική έκδοση του οίκου Λαβύρινθος και σε πολύ καλή μετάφραση του Δρα. Γιάννη Μυλωνόπουλου. Ο συγγραφέας του έργου, έπειτα από έρευνα δεκαπέντε χρόνων σε αρχεία και δεκάδες συνεντεύξεις αυτοπτών μαρτύρων, ακολουθεί την πορεία της 1ης Ορεινής Μεραρχίας της Βέρμαχτ στην Πολωνία, τη Γαλλία, τη Σοβιετική Ένωση, αλλά κυρίως στα Βαλκάνια. Στη Γιουγκοσλαβία, η Μεραρχία αυτή μάχεται εναντίον των παρτιζάνων του Τίτο και στη συνέχεια κατηφορίζει στην Αλβανία, την Ήπειρο, τη δυτική Μακεδονία, τη Θεσσαλία και την Αιτωλοακαρνανία, όπου σε αντίποινα για τις επιθέσεις ανταρτών δολοφονήθηκαν εκατοντάδες άμαχοι και καταστράφηκαν ολοσχερώς πάνω από τριακόσια χωριά.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις εκτοπίσεις των Εβραίων από την περιοχή ευθύνης της Μεραρχίας, ενώ παρουσιάζονται νέα στοιχεία για την αμφιλεγόμενη «συμφωνία κυρίων» μεταξύ του Γερμανού στρατηγού Λαντς με τον Ζέρβα, η οποία οδήγησε σε μορατόριουμ μεταξύ Βέρμαχτ και ΕΔΕΣ (αφού πρώτα είχε καταστραφεί η γέφυρα του Γοργοποτάμου).

Το τιτάνιο αυτό έργο των χιλίων σελίδων είναι ουσιαστικά ένα οδοιπορικό του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι μια καταβύθιση στα έργα και τις ημέρες των Γερμανών ηγετών, που οδήγησαν την Ευρώπη στον όλεθρο, αλλά και μια εκ των ένδον ματιά στις στρατηγικές αποφάσεις του Χίτλερ από το αρχηγείο του στη Φωλιά του Λύκου.

Στον σκούφο και στα μανίκια της στολής που φορούσαν οι άντρες της 1ης Ορεινής Μεραρχίας της Βέρμαχτ ήταν ραμμένη η εικόνα του εντελβάις –σύμβολο μέχρι και σήμερα του «άριστου γερμανικού ήθους τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό πολέμου». Στην καλλιέργεια ωστόσο αυτής της παράδοσης, αλλά και ενός ολόκληρου μύθου, αποσιωπώνται τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πώς στάθηκε δυνατόν να συμβούν; Ποιος έδωσε τις εγκληματικές διαταγές, ποιος υπάκουσε και πώς δικαιολογήθηκαν αργότερα αυτές οι πράξεις;

Μπορεί να μη δω ποτέ να ανθίζουν τα εντελβάις στις Άλπεις –υπό τον ήχο των γιοντλ–, αλλά κι αυτοί που τα είδαν ραμμένα στις στολές της 1ης Ορεινής Ταξιαρχίας νομίζω ότι θα προτιμούσαν να μην τα είχαν δει.

Εγώ, στο μεταξύ, απέκτησα ένα εντελβάις –έστω αιματοβαμμένο– για τη βιβλιοθήκη μου.