Η ιστορική εξέλιξη της ελληνικής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας σε ένα μουσείο

Βιβλία, ιστορίες, παραμύθια, παιδικά και εφηβικά μυθιστορήματα, σελίδες γεμάτες φαντασία και περιπέτειες που άνοιξαν τους ορίζοντες των νέων, διευρύνοντας την σκέψη τους στο βάθος των χρόνων.

Ένα ξεχωριστό φόρο τιμής στους ανθρώπους που έχουν υπηρετήσει με αφοσίωση και αγάπη την παιδική και εφηβική λογοτεχνία αποτίει ένα μοναδικό μουσείο που λειτουργεί στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν λογοτέχνες και εικονογράφους που ενέπνευσαν ολόκληρες γενεές.

Το Μουσείο Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας φέρνει στο φως χειρόγραφα, προσωπικά αντικείμενα, παλιά βιβλία και περιοδικά, σπάνιες εκδόσεις, οπτικό και ηχητικό υλικό από τη ζωή και το έργο των δημιουργών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Μουσείο, που ιδρύθηκε από τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μετά από πρόταση της Καθηγήτριας Παιδικής Λογοτεχνίας και Δημιουργικής Γραφής κ. Τασούλας Τσιλιμένη, έχει ως αποστολή του τη συγκέντρωση, διαφύλαξη, ανάδειξη και προβολή του έργου και του αρχειακού υλικού συγγραφέων και εικονογράφων της Ελληνικής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Μέσα από την αποστολή του αυτή πιστοποιείται η ιστορική εξέλιξη της ελληνικής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, πραγματοποιείται η γνωριμία με τους δημιουργούς και το έργο τους, ενώ ενισχύεται η έρευνα και η δράση για το λογοτεχνικό βιβλίο και τη λογοτεχνία.

Μιλώντας στην ATHENS VOICE για τη δημιουργία του Μουσείου, η Διευθύντρια του Μουσείου Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας και καθηγήτρια Παιδικής Λογοτεχνίας και Δημιουργικής Γραφής κ. Τασούλα Τσιλιμένη αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στους στόχους του αλλά και στα εκθέματα που φιλοξενούνται στον χώρο. 

Ποιος είναι ο κεντρικός στόχος της δημιουργίας του Μουσείου Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας;
Βασικός στόχος είναι η συγκέντρωση, διαφύλαξη, ανάδειξη και η προβολή του έργου συγγραφέων και εικονογράφων της χώρας μας ώστε αφενός να διαφαίνεται η ιστορική εξέλιξη της ελληνικής παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, αφετέρου να πραγματοποιείται η γνωριμία με τους δημιουργούς και το έργο τους. Παράλληλα να ενισχύεται η επιστημονική έρευνα και η δράση για το λογοτεχνικό βιβλίο.

Ποια εκθέματα θα μπορεί να δει κανείς επισκεπτόμενος το Μουσείο και ποιους συγγραφείς αφορούν μέχρι στιγμής;
Τα εκθέματα είναι ποικίλα. Διατίθενται χειρόγραφα έργα συγγραφέων, επιστολές/αλληλογραφία τους, βιβλία σε επανεκδόσεις με διαφορετικά εξώφυλλα και γραμματοσειρές, πολυτονικό κ.λπ., σε μετάφραση σε άλλες γλώσσες, προσωπικά αντικείμενα (γραφομηχανές, πένες, στυλό, γυαλιά κ.ά.) αφίσες παρουσιάσεων βιβλίων ή και εκδηλώσεων για το βιβλίο από σημαντικούς φορείς, βίντεο με συγγραφείς και συνεντεύξεις τους, βιβλία που διάβαζαν οι συγγραφείς στην παιδική τους ηλικία, βραβεία που τους έχουν απονεμηθεί, παλαιά βιβλία, παιδικά περιοδικά του 19ου αιώνα και άλλα.
Σε ξεχωριστό τμήμα παρουσιάζονται πρωτότυπα έργα εικονογράφων, είτε αντιπροσωπευτικά από ένα βιβλίο, είτε σε όλη τους την εξέλιξη από την πρώτη γραμμή μέχρι την ολοκλήρωση της εικονογράφησης ενός βιβλίου.
Προς το παρόν εκθέτουμε έργα συγγραφέων της σύγχρονης λογοτεχνίας, με έμφαση στον 20ο αιώνα, καθώς η παιδική λογοτεχνία αναπτύχθηκε αυτή την περίοδο κυρίως. Όμως υπάρχουν και έργα νεότερων δημιουργών σε ό,τι αφορά τους εικονογράφους.

Ποιο κοινό χαρακτηριστικό πιστεύετε ότι έχουν οι άνθρωποι που με την πένα τους κατάφεραν διαχρονικά και σε βάθος χρόνου να εμπνεύσουν τους νεαρούς αναγνώστες; 
Το πάθος και την αγάπη για τη γραφή. Η ανησυχία για την καλλιέργεια της πνευματικότητας των παιδιών και της φιλαναγνωσία. Ακόμη η ανησυχία να φωτίσουν πολλαπλά με το έργο τους σημαντικές πτυχές της ιστορικής και κοινωνικής ζωής. Την πεποίθηση ότι το βιβλίο είναι μέγιστο αγαθό ικανό να διαμορφώνει κριτικούς και σκεπτόμενους αναγνώστες.

Πόσο σημαντική είναι η παιδική και εφηβική λογοτεχνία στον 21ο αιώνα. Σε μια εποχή που η φαντασία των παιδιών κατακλύζεται παράλληλα από τις επιρροές του ψηφιακού κόσμου και τα συνακόλουθα της, τελικά γίνεται ένα βιβλίο να νικήσει τις οθόνες;
Δεν πρέπει να βλέπουμε το βιβλίο και την τεχνολογία ανταγωνιστικά. Κάθε μέσο διαθέτει τα δικά του εργαλεία. Το ζήτημα είναι να παρέχουμε ευκαιρίες συνάντησης των παιδιών και με τα δυο σε μια ισορροπία. Η παιδική και εφηβική λογοτεχνία εξελίσσεται. Ακολουθεί και υιοθετεί τρόπους αφήγησης που αντλεί από τον ψηφιακό κόσμο. Αυτό κάνει ελκυστικό το βιβλίο για τα σημερινά παιδιά. Επίσης η όλη υλικοτεχνική μορφή του έντυπου αλλά και οι τεχνικές αφήγησης είναι ικανές να πείσουν. Αρκεί οι διαμεσολαβητές ενήλικες, που είναι και πρότυπα για τα παιδιά, να φροντίζουν και για την παρουσία βιβλίων με ενδιαφέρον στο χώρο του παιδιού, με συνοδεία των παιδιών σε χώρους με βιβλιοφιλικές δράσεις. Δηλαδή ισχύει ότι και στον κόσμο των ενηλίκων. Διαβάζουμε γιατί απολαμβάνουμε αυτή την εμπειρία, όχι γιατί κάποιος μας το επιβάλλει. Και παράλληλα κάνουμε χρήση της τεχνολογίας. Είναι σημαντικό το παιδί να συναντηθεί με ποιοτικό βιβλίο σε μια εποχή που η αγορά κατακλύζεται από εκδόσεις για παιδιά. Και αν θέλουμε να κερδίσουμε το παιχνίδι, ας μην είμαστε αρνητικοί και στα ψυχαγωγικά βιβλία. Σταδιακά και με επιμονή χτίζεται η σχέση αναγνώστη και λογοτεχνίας. Ακόμη ας γίνει σύμμαχός μας η τεχνολογία. Το ζήτημα είναι ο αναγνώστης να συναντηθεί με το κείμενο. Δεν έχει σημασία το μέσο. Μπορεί να διαβάσει βιβλία στο κινητό, στο τάμπλετ κ.λπ. αρκεί να διαβάσει.