Γιώργος Χατζηβασιλείου: Η τεχνητή νοημοσύνη είναι φιλοσοφικά σημαντική γιατί η ίδια η νοημοσύνη είναι φιλοσοφικά σημαντική

«Ο άνθρωπος είναι ένα πλάσμα της Τεχνολογίας» είναι οι πρώτες λέξεις του βιβλίου «Φιλοσοφία της τεχνητής νοημοσύνης - Ένα ταξίδι στο μέλλον» (εκδόσεις Διόπτρα) του Γιώργου Χατζηβασιλείου. Η πρώτη παράγραφος τελειώνει με έναν ακόμα αφορισμό: «Δίχως τεχνολογία ο άνθρωπος δεν είναι άνθρωπος». Και κάπου εκεί σταματάς την ανάγνωση για να πάρεις μολύβι και να υπογραμμίζεις αλήθειες, ενώ παράλληλα στέλνεις μέιλ στον συγγραφέα και tech guru φίλο σου: «Πρέπει να κάνουμε μια συνέντευξη». Στις 6 Μαρτίου, ο Γιώργος Χατζηβασιλείου θα παρουσιάσει στο βιβλιοπωλείο IANOS το βιβλίο του. Είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να του θέσεις όλες τις απορίες και τους προβληματισμούς σου για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Θα λάβεις ψύχραιμες, κατανοητές και έγκυρες απαντήσεις. Γιατί ο Γιώργος είναι ένας φιλοσοφημένος άνθρωπος. 

Σε ποια ηλικία ήρθες για πρώτη φορά σε επαφή με την τεχνολογία; Και πότε με τη φιλοσοφία;
Με την τεχνολογία ερχόμαστε όλοι οι άνθρωποι νομίζω σε επαφή από πολύ νωρίς. Μη τη γέννησή μας μας περιτριγυρίζει ένα πλέγμα τεχνολογίας: Απ’ το κτίριο όπου γεννιόμαστε, έως τα ρούχα που μας φορούν, ή την κούνια όπου μας βάζουν - όλα αυτά είναι έργα τεχνολογίας. Το λέω αυτό γιατί πολλές φορές όταν λέμε τη λέξη «τεχνολογία» ο νους πηγαίνει στην «υψηλή τεχνολογία», όπως είναι, για παράδειγμα, τα κινητά, τα κομπιούτερ ή η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ). Η τεχνολογία όμως συνοδεύει τους ανθρώπους διαχρονικά σε όλη την ιστορία τους. Από τον πρωτόγονο τροχό ή την τεχνολογία της γραφής, μέχρι τα σημερινά τεχνολογικά επιτεύγματα, π.χ., των τηλεσκόπιων που φέρνουν εικόνες απ’ τα πέρατα του Γαλαξία– όλα είναι τεχνολογία. Γυμνοί οι άνθρωποι από κάθε τεχνολογία, από κτίρια και εργαλεία μέχρι την κατασκευή βιβλίων ή μουσικών οργάνων, θα ήμασταν τόσο ενδιαφέροντες ή αδιάφοροι όσο και κάθε άλλο θηλαστικό. Αν φανταστούμε γυμνούς από κάθε τους τεχνολογία τους ανθρώπους, παύουμε να είμαστε άνθρωποι.
Η σημασία της υψηλής τεχνολογίας για την οποία με ρωτάς είναι κάτι που με απασχολεί από νωρίς μάλλον, απ’ τα 20-25 μου, σκεπτόμενος τότε πόσο αλλάζει ήδη τον κόσμο μας. Η πραγματικότητα, για παράδειγμα, του 20ού και 21ου αιώνα θα έμοιαζε εξωγήινη σε κάθε άνθρωπο του παρελθόντος, είτε αυτός προέρχονταν από τη δυτική Αναγέννηση είτε την κινεζική αρχαιότητα ή οποιαδήποτε άλλη εποχή. Πώς θα κατόρθωνε να κατανοήσει διάσπαρτα στοιχεία της εποχής μας όπως τους υπολογιστές; Τα κινητά τηλέφωνα; Την τηλεόραση; Τα σύγχρονα όπλα; Τα αεροπορικά μέσα ή τη μουσική που αναπαράγεται δίχως ανθρώπους; Η απορία του θα έχασκε ατελέσφορη και η επίσκεψή του θα φάνταζε σαν περιπλάνηση σε κάποιον άλλο πλανήτη. Η τεχνολογία λοιπόν μου φάνηκε φιλοσοφικά και ιστορικά συναρπαστική, γιατί είναι ο κεντρικός παράγοντας που αλλάζει τον κόσμο. Και πλέον μας οδηγεί σε μια κοσμογονικά νέα εποχή.
Με τη φιλοσοφία άρχισα να ασχολούμαι από την εφηβεία, στα πρώτα μα έντονα τότε σκιρτήματα, και πιο μεθοδικά μετά με σπουδές, και διδακτορική διατριβή. Η φιλοσοφία όμως είναι κάτι βαθιά πανανθρώπινο που ξεπερνά πτυχία και σπουδές. Μπορεί κανείς να έχει μεταπτυχιακό φιλοσοφίας αλλά να μην είναι πολύ φιλοσοφημένος άνθρωπος.

Η φιλοσοφία σε απασχολεί πολύ και επαγγελματικά. Θυμάμαι τη σειρά Animated Φιλόσοφοι στην ΕΡΤ. Το βιβλίο σου έχει τίτλο και περιεχόμενο τη «Φιλοσοφία της Τεχνητής Νοημοσύνης». Γιατί μέλημά σου είναι η φιλοσοφική ανάλυση-θέαση της ζωής;

Νομίζω γιατί η φιλοσοφία επιτρέπει σε κάποιον να δει με μεγαλύτερη διαύγεια και βάθος τα πράγματα όπως αυτά είναι. Γιατί η φιλοσοφία μπαίνει στην ουσία των πραγμάτων έξω από την «πολύ συνάφεια» και τη φασαρία της καθημερινότητας. Και αυτό είναι κάτι που με ενδιαφέρει πολύ και, ευτυχώς, αρκετούς ακόμη ανθρώπους. Η φιλοσοφία είναι κάτι βαθιά ανθρώπινο. Το να ασκούμε φιλοσοφία, που σημαίνει το έχουμε απορίες στην καθημερινότητα για το τι είναι «καλό ή κακό» (άρα ηθικό), ή για το τι είναι «αλήθεια» ή όχι από όσα βιώνουμε (απ’ όσα λέγονται π.χ. από φορείς της πολιτικής, των θρησκειών, από άλλους ανθρώπους, ή ποια είναι η επιστημονική αλήθεια), είναι μια πνευματική ιδιότητα που μόνο εμείς οι άνθρωποι έχουμε. Κανένα άλλο ον που γνωρίζουμε δεν αναζητά την αλήθεια ή την ηθική. Με αυτήν την έννοια η φιλοσοφία, η νοηματοδότηση των βιωμάτων μας, δεν ανήκει σε κάποιους «λίγους» που ασχολούμαστε μεθοδικά μαζί της. Η φιλοσοφία ανήκει στον πυρήνα της ανθρώπινης φύσης.

«Η τεχνολογία δεν είναι ζήτημα πρωτίστως τεχνολογικό. Είναι ζήτημα πολιτικό και φιλοσοφικό» γράφεις στο βιβλίο σου. Το «πολιτικό» ζήτημα το αναγνωρίζω εύκολα. Όμως για ποιον λόγο η Τεχνητή Νοημοσύνη αφορά τη φιλοσοφία και πρέπει να αναλυθεί φιλοσοφικά; 
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) είναι φιλοσοφικά σημαντική γιατί η ίδια η νοημοσύνη είναι φιλοσοφικά σημαντική. Οι άνθρωποι δεν επικρατήσαμε στον πλανήτη στα υπόλοιπα πλάσματα επειδή είχαμε υψηλότερη μυϊκή δύναμη, πχ, σε σχέση με εκείνα – αλλά επειδή είχαμε υψηλότερη νοημοσύνη σε σχέση με εκείνα. Η φυσική εξέλιξη ταξίδεψε χιλιετίες όμως μέχρι να πλάσει την υψηλή ευφυία μας. Στη φουτουριστική εποχή που ζούμε η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να φτάσει ή να ξεπεράσει την ανθρώπινη μέσα σε λίγες δεκαετίες ή και χρόνια από σήμερα. Όταν αυτό συμβεί, οι περισσότερες θεωρητικές αναλύσεις συμφωνούν πως η ανθρώπινη ιστορία θα αλλάξει τεκτονικά, χωρίς να αποκλείεται ακόμη και μια καθίζηση του ανθρώπινου είδους. 
Το σημαντικό λοιπόν φιλοσοφικά είναι για μένα η επίδραση της ΤΝ στην κοινωνία – όχι αν η τεχνητή νοημοσύνη θα μοιάζει κάποτε με την ανθρώπινη, που δεν μοιάζει και πιθανώς ποτέ δεν θα μοιάζει. Το σημαντικό είναι η ογκώδης μεταμόρφωση που φέρνει στην κοινωνία, την πολιτική και την ιστορία του ανθρώπου. Η ΤΝ είναι στα μάτια μου ένα επείγον ζήτημα πολιτικής φιλοσοφίας, όπου η πολιτική σκέψη του 21ου αιώνα καλείται επειγόντως να εμβαθύνει. Θα επηρεάσει την εξέλιξη της ιστορίας ίσως περισσότερο από το οτιδήποτε άλλο. 
Φυσικά η ΤΝ φέρνει και πολλά καλά - αλλιώς δεν θα τη φτιάχναμε. Θα υπεισέλθει σταδιακά σε κάθε επιστήμη, τεχνολογία και επάγγελμα μεγεθύνοντας τις δυνατότητές τους. Όπως ο ηλεκτρισμός άλλαξε στον 20ό αιώνα όλη την ιστορία της ανθρωπότητας το ίδιο θα γίνει στον 21ο αιώνα με την ΤΝ – αλλά πολύ πιο βαθιά, πληθωρικά και καταιγιστικά, κομίζοντας μαζί πληθωρικές υπαρξιακές και πολιτικές απειλές.

Τι θα έλεγες σε όσους φοβούνται την αυτονόμηση της τεχνολογίας; Έχουν λόγο σοβαρό να φοβούνται; Έχοντας παίξει λίγο με το κειμενικό κομμάτι της (διαστροφή του επαγγέλματος), θεωρώ ότι προκύπτουν κείμενα που μοιάζουν με παρωδία, αστειότητες χωρίς συναίσθημα κι όχι άρθρα. Θέλω να ρωτήσω επομένως: Έχει υπόσταση η ΤΝ χωρίς τον άνθρωπο, τον χειριστή της, τον τροφοδότη της με data;
Τα κείμενα που φτιάχνει σήμερα μια πλατφόρμα όπως το ChatGPT συνήθως είναι πράγματι πολύ τυποποιημένα, «στεγνά» από ένα βαθύτερο ύφος. Εδώ όμως έχω τρεις σκέψεις. Πρώτον, αν κανείς παίξει με το ChatGPT στα αγγλικά, που είναι καλύτερο από ό,τι στις άλλες γλώσσες, και εξασκηθεί στην τέχνη του prompting (της καλής διατύπωσης δηλαδή των κειμένων που θέλει να ζητήσει από την ΤΝ) μπορεί να εκπλαγεί και από την αισθητική των κειμένων που θα προκύψουν. Μπορεί να ζητήσει ένα ποίημα στο ύφος του Μπόρχες για το πεπερασμένο της ζωής και μέσα σε δευτερόλεπτα να δώσει δέκα ποιήματα, εκ των οποίων το ένα να είναι κομψοτέχνημα. Σε δευτερόλεπτα.
Δεύτερο, πέρα από το ύφος των κειμένων της ΤΝ, είναι εντυπωσιακή η εγκυρότητα των απαντήσεων που μπορεί να δώσει. Το ChatGPT σήμερα περνά εξετάσεις απόκτησης πτυχίου νομικής, ιατρικής, σχεδόν κάθε ακαδημαϊκού κλάδου – κάτι που για να το επιτύχει ένας άνθρωπος θα χρειάζονταν χρόνια κόπου και μελέτης.
Και τρίτον, το ChatGPT υπάρχει στη δημόσια σφαίρα εδώ και έναν περίπου χρόνο. Αν ήταν άνθρωπος θα ήταν ένα μωρό ενός έτους. Είναι ανυπολόγιστο πόσο μεγαλύτερο και ισχυρότερο θα γίνει αυτό το μωρό μεγαλώνοντας μετά από 10 ή 20 χρόνια. Μην ξεχνάμε πως βλέπουμε το πρώτο εμβρυικό μόλις στάδιο της ΤΝ. Θα αναπτύξει ανυπολόγιστα πιο ισχυρές δυνατότητες στο μέλλον από όσες βλέπουμε στο παρόν. Είναι πιθανό πολύ λοιπόν στο μέλλον, όσο θα εκλεπτύνονται όλο και περισσότερες οι δυνατότητες αυτών των μηχανών, και χάρη στην ευχέρειά τους να γράφουν βιβλία ολόκληρα μέσα σε δευτερόλεπτα, να ζούμε σε έναν κόσμο όπου θα υπάρχουν περισσότερα κείμενα γραμμένα από την ΤΝ παρά από τον άνθρωπο. Η παραπληροφόρηση και η χειραγώγηση έτσι που έχουμε σήμερα μπορεί να μοιάζει με αθώο παιδικό παραμύθι σε 20 χρόνια, π.χ., από τώρα. 
Το βέβαιο είναι πως το 2021, η χρονιά πριν εμφανιστεί το ChatGPT, ήταν η τελευταία χρονιά στην ιστορία της ανθρωπότητας που γνωρίζαμε με βεβαιότητα ότι κάθε κείμενο που αντικρίζουμε έχει γραφτεί από ανθρώπινο μυαλό και χέρι. 

Ποια εξέλιξη στην ανάπτυξη της ΤΝ σε τρόμαξε; Σκέφτηκες, ωπ πού πάει το πράγμα;
Το ChatGPT. Οι πιο μυημένοι στα τεχνολογικά δρώμενα περιμέναμε να εμφανιστεί στο μέλλον κάποτε μια τέτοια τεχνολογική εξέλιξη. Αλλά όχι τόσο σύντομα όσο το 2022. Αν με ρωτούσε κανείς πριν 2 χρόνια πότε μπορεί να βγει κάτι τέτοιο, θα έλεγα ίσως σε 10 χρόνια ή σε 50 ή ίσως ποτέ. Η μηχανή αυτή είναι επίμαχη γιατί μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας λεγόμενης Γενικής ΤΝ. Μιας ΤΝ δηλαδή που θα φτάνει τον άνθρωπο σε όλες τις διανοητικές του δεξιότητες και άρα σύντομα μετά από αυτό μπορεί και να τις υπερβαίνει – κάτι που όπως κουβεντιάζαμε προηγουμένως επωάζει μέσα του το ενδεχόμενο να αλλάξει τεκτονικά την ανθρώπινη ιστορία σε ελάχιστο ιστορικά χρόνο, ακόμη και να τη ζημιώσει ανεπούλωτα.
Δεν είναι τυχαίο ούτε ότι η εταιρεία του ChatGPT, η OpenAI ιδρύθηκε το 2015 ως εταιρεία που είχε ως στόχο ακριβώς αυτό: την ανάπτυξη μιας Γενικής ΤΝ. Ούτε είναι τυχαίο που μετά την εμφάνιση πέρσι του ChatGPT μια διεθνής ομάδα από εξέχοντες ειδήμονες της ΤΝ (τεχνολόγους και φιλοσόφους) δημοσίευσε μια επιστολή που ζητούσε την ανακοπή ανάπτυξης της ΤΝ. Ο ίδιος ο Τζέφρι Χίντον, ο επονομαζόμενος «νονός της ΤΝ», στο επιστημονικό έργο του οποίου πατά η ανάπτυξη του ChatGPT, παραιτήθηκε μετά την εμφάνιση του ChatGPT από την ακριβοπληρωμένη του θέση στην Google για να μπορεί «να μιλά ελεύθερα» όπως είπε για τους κινδύνους που πλέον εγκυμονεί η ΤΝ για την ανθρωπότητα.
Φυσικά, σημειώνω και πάλι, η ΤΝ φέρνει μεγάλα δώρα για τη βελτίωση ζωής της ανθρωπότητας. Αλλιώς δεν θα τη φτιάχναμε. Αλλά μαζί φέρνει και εξίσου μεγάλους κινδύνους και είναι ο ρόλος της φιλοσοφίας και των κοινωνικών επιστημών να τους επισημαίνουν ώστε αυτοί να αποφευχθούν ή έστω να λειανθούν.

Μια ερώτηση μελλοντολογικού χαρακτήρα στην οποία λογικά έχεις βαρεθεί να απαντάς: Ποια θα είναι η μεγαλύτερη αλλαγή στις ζωές των ανθρώπων με την εκτεταμένη χρήση της ΤΝ; Μάλλον οι δύο μεγαλύτερες αλλαγές: η καλύτερη και η χειρότερη. 
Η καλύτερη αφορά την ιατρική και σχετίζεται με τη βελτίωση της υγείας του ανθρώπου. Σκέψου ότι χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία όλη η ιατρική γνώση που έχουμε συγκεντρώσει εδώ και χιλιάδες χρόνια βελτιώνεται πλέον κάθε… 72 μέρες. Το νούμερο είναι απίστευτο αλλά είναι αλήθεια. Αυτό σημαίνει πως με αιχμή την ΤΝ η βιοτεχνολογία που έχουμε σήμερα σε 20-30 χρόνια θα μας φαίνεται πρωτόγονη. Θα δούμε άλματα ιατρικής προόδου που θα οδηγήσουν τον άνθρωπο να επεκτείνει κατά πολύ το προσδόκιμο και την ποιότητα της ζωής του. Ασθένειες που σήμερα μας είναι ανυπέρβλητες σε κάποιες δεκαετίες θα αποτελούν παρελθόν καθώς θα μηχανεύουμε ακόμα και το DNA του ανθρώπου. 
Αυτός ο συνδυασμός ΤΝ και γενετικής τεχνολογίας όμως είναι που φέρνει μαζί και τις πιο μεγάλες απειλές. Η συσσώρευση γενετικών τροποποιήσεων στο σώμα του Homo Sapiens, μια τεχνολογική δυνατότητα που υπάρχει εδώ και λίγα χρόνια, σημαίνει πως αποκτάται η δυνατότητα σε βάθος χρόνου, σε 50 ή 100 ή 200 χρόνια (λίγη σημασία έχει) να διαμορφωθούν νέα διαφορετικά είδη ανθρώπου που μπορεί να έχουν τόσο σχέση με τον Homo Sapiens όσο εμείς έχουμε με τον Homo Erectus. Αυτό υποδηλώνει μια πρωτόγνωρη κοινωνική ανισότητα που μπορεί να αναπτυχθεί και ένα τελείως καινούργιο πολιτικό οικοσύστημα όπου πλέον για τη νομή της εξουσίας δεν θα συγκρούονται διαφορετικές κοινωνικές τάξεις ανθρώπων. Αλλά διαφορετικά είδη ανθρώπων. 
Όλες οι βεβαιότητές μας σε αυτόν τον νέο ορίζοντα κλονίζονται˙ η πολιτική, η επιστήμη, η τέχνη, η φιλοσοφία όπως τις γνωρίζουμε εδώ και χιλιάδες χρόνια γράφονται σε νέο χαρτί˙ το κράμα ΤΝ της βιοτεχνολογίας κυοφορεί έναν κόσμο που δεν θα είναι απλώς καινούργιος. Θα είναι άλλος.

Ποια είναι εκείνη η ανθρώπινη ιδιότητα που δεν μπορεί να την έχει, τουλάχιστον όχι ακόμα, η ΤΝ; 
Συναισθήματα. Οι άνθρωποι έχουμε αυτή την πολύτιμη ιδιότητα που μοιραζόμαστε με τα υπόλοιπα έμψυχα όντα: Μπορούμε και πάσχουμε. Μπορούμε να αισθανόμαστε χαρά ή πόνο. Κι αυτό είναι το πλέον σημαντικό στοιχείο που η σύγχρονη ηθική, δηλαδή η φιλοσοφία και η πολιτική, καλείται, να λάβει υπόψιν της απέναντι στο φαινόμενο της ΤΝ.
Γιατί ενώ έχουμε προχωρήσει αλματωδώς στην ανάπτυξη νοημοσύνης στις μηχανές, δεν έχουμε κινηθεί ούτε ένα χιλιοστό στην ανάπτυξη των συναισθημάτων τους. Και ούτε μάλλον θα φτάσουμε εκεί. Είναι επίμαχο να το λάβει κανείς υπόψιν του στις επόμενες δεκαετίες όσο νομοθετεί για τα «δικαιώματα» που μπορεί να έχουν οι φορείς ΤΝ. 
Γιατί στον καινοφανή, ανεπανάληπτο κόσμο που ξημερώνει θα αναδυθεί μια νέα κοινωνικότητα.
Σύντομα, και αναπόφευκτα, θα αναπτυχθούν προσωπικοί «φίλοι» και «συνεργάτες» ΤΝ που θα κουβαλούν π.χ. στα κινητά τους όσοι επιθυμούν κάνοντας διαλόγους μαζί τους για κάθε πιθανό κι απίθανο ζήτημα. Στις αμέσως επόμενες δεκαετίες οι ερχόμενες γενιές θα γεννιούνται σε αυτό το «αυτονόητο» κοινωνικό πλέγμα. Το επίμαχο δεν θα είναι πια μόνο οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Το επίμαχο θα είναι οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων από τη μια και της ΤΝ από την άλλη. 
Κι εκεί θα υπάρξει πολλές φωνές που θα συζητούν για τα δικαιώματα της ΤΝ. Εφόσον δεν έχεις ένα πλάσμα που πάσχει όμως, που αισθάνεται χαρά ή πόνο, αυτό απ’ όπου απορρέει στα μάτια μου η ηθική των πραγμάτων, δεν μπορείς να παρέχεις και δικαιώματα. Κάτι τέτοιο μπορεί να φέρει τεράστια σύγχυση στους ανθρώπους του μέλλοντος για το τι είναι ανθρώπινο και τι ΤΝ, άρα τι είναι αλήθεια και τι όχι – όπως επίσης και ογκώδη οικονομικά, πολιτικά ακόμη και στρατιωτικά προβλήματα. Αν παρέχουμε σε μια ΤΝ το δικαίωμα να λαμβάνει στρατιωτικές ή οικονομικές αποφάσεις π.χ. πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι αυτό, απρόθετα ή εμπρόθετα, δεν θα επιστρέψει εναντίον μας; 

Η ΤΝ έχει απασχολήσει πολύ τόσο τον κινηματογράφο όσο και την τηλεόραση. Ποια ταινία ή σειρά ή ντοκιμαντέρ πρέπει οπωσδήποτε να παρακολουθήσει ο αμύητος άνθρωπος, ώστε να πάρει μια ιδέα για το τι φτιάχνεται ερήμην του;
Μια σειρά μυθοπλασίας που προοικονομεί τις τεράστιες δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας και τις απειλές που εγκυμονεί, είναι οπωσδήποτε το Black Mirror. Φυσικά περιέχει όλες τις ενέσεις υπερβολής που η τέχνη ευτυχώς επιτρέπει, η μεγάλη εικόνα όμως που αποτυπώνει είναι ουσιώδης. Επίσης Η Οδύσσεια του διαστήματος του Κιούμπρικ που αποτυπώνει την ιστορία της ανθρωπότητας για να κλείσει την ιστορία με το υπαρξιακό αδιέξοδο που έφερε η ΤΝ στον άνθρωπο περιέχει πυκνά νοήματα. 
Από την άλλη πλευρά ένα ντοκιμαντέρ που θα πρότεινα και δείχνει πόσο εξαπάτηση μπορεί να δημιουργήσει το hype της θαυματουργίας που υπόσχεται η υψηλή τεχνολογία είναι η πραγματική ιστορία της Elizabeth Holmes και της εταιρείας Theranos. Μια κοπέλα που λίγο μετά την ηλικία των 20 έπεισε ορισμένους από τους μεγαλύτερους επενδυτές και πολιτικούς των ΗΠΑ να επενδύσουν εκατομμύρια σε κάτι που απλώς δεν υπήρχε. Ο τίτλος του ντοκιμαντέρ είναι The Inventor: Out for Blood in Silicon Valley. 

Στο Blade Runner ο Ρούντγκερ Χάουερ, μια ρέπλικα, ένα ρομπότ, αναρωτιέται με θέρμη για το ποιος είναι, από πού έρχεται. Υπάρχει περίπτωση να δούμε τη σκηνή στην πραγματικότητα; Να ξυπνήσουν τα ρομπότ και να αρχίσουν τα υπαρξιακά ερωτήματα;
Η ΤΝ αναπτύσσει ήδη μια μορφή αυτοσυνείδησης. Μπορεί να αναγνωρίζει τον εαυτό της και να θέτει δικούς της στόχους. Αυτό είναι που τη διαφοροποιεί από κάθε άλλη ψηφιακή ή βιομηχανική τεχνολογία. Ότι δεν φέρει απλώς μια αυτοματοποίηση. Μπορεί να μαθαίνει και μπορεί και να θέτει δικούς της στόχους.
Καθώς η ΤΝ θα αναπτύξει μια μορφή νοημοσύνης πολύ διαφορετική από τη δική μας (δεν πρέπει να ανθρωποποιούμε την ΤΝ, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από εμάς) αλλά και πολύ υψηλότερη νοημοσύνη από τη δική μας, θα μπορεί αποκτήσει γνώσεις και άρα ερωτήματα πολύ διαφορετικά από τα δικά μας – και υπό μια έννοια, ναι, υπαρξιακά, φιλοσοφικά. 
Σε έναν ενδεχόμενο μελλοντικό κόσμο μιας προηγμένης ΤΝ ακόμη και η πρόοδος της φιλοσοφίας μπορεί να εμπλουτιστεί. Ζητήματα που η φιλοσοφία θέτει εδώ κι αιώνες μένουν αναπάντητα ίσως επειδή ο ανθρώπινος νους είναι ακατάλληλος για να τα διαχειριστεί. Πεδία που η φιλοσοφία εξετάζει (όπως είναι ο χρόνος, η ελεύθερη βούληση, ή η ηθική) στέκουν αινιγματικά ίσως γιατί κυμαίνονται έξω από τη σφαίρα της ανθρώπινης διάνοιας. Ίσως γιατί οι Homo Sapiens δεν έχουμε τη διάνοια που απαιτείται για να θέσουμε τα σωστά ερωτήματα, ή δεν έχουμε τη διάνοια που απαιτείται για να θέσουμε τα σωστά ερωτήματα με τη σωστή διατύπωση. 
Στα «μάτια» μιας τεχνητής υπερνοημοσύνης, σε 10 ή 100 χρόνια από τώρα, οι φιλοσοφικές μας προσπάθειες μπορεί να μοιάζουν με τις απόπειρες μιας μύγας να αντιληφθεί «τι είναι τηλεόραση» ή το φως της οθόνης όπου προσγειώνεται. Κατά πασιφανή τρόπο η μύγα δεν θα αντιληφθεί ποτέ την απρόσιτη για εκείνη πολυπλοκότητα του αντικειμένου που περιτριγυρίζει. Αντίστοιχα και οι άνθρωποι ίσως να μην μπορέσουμε να κατανοήσουμε ποτέ επαρκώς ερωτήματα τα οποία να είναι κάποτε προσπελάσιμα για μια τεχνητή υπερδιάνοια. 
Έχουμε το προνόμιο να ζούμε στην απαρχή μιας συναρπαστικής, όσο μαζί και επίφοβης για το είδος μας, εποχής.