Οι 10 + 1 φυλές των συγγραφέων

Υπάρχουν πολλοί τύποι συγγραφέων. Πολλές «φυλές», που έλεγε και το ΚΛΙΚ στα τέλη των 80s. Και στις αρχές των 90s. Και ίσως και πιο μετά. Εν πάση περιπτώσει, είναι πάνω-κάτω αυτές:

1. Οι Φορμαλιστές
Σπέρνοντας το κείμενό τους με κιονόκρανα ιωνικού ρυθμού δίκην επιθέτων, σχολαστικοί και λεπτολόγοι, βασανιστικά ερωτευμένοι με μια κάποια εκδοχή της γλώσσας, χτίζουν περίτεχνα δομημένες και υψηλής λεκτικής ακρίβειας παραγράφους, πλην, ορισμένως, χαμηλής νοηματικής αξίας. Κανείς δεν καταλαβαίνει τι εννοούν αυτοί οι στιλβωτές της λογοτεχνίας, εάν τέλος πάντων εννοούν οτιδήποτε, μα δεν τους το λέει είτε επειδή ντρέπεται να πει πως δεν μπορεί να βγάλει το πόδι του από την κινούμενη άμμο των μορφικών στοιχείων του κειμένου τους, είτε από οίκτο.

2. Οι Κλασικιστές
Α, οι κλασικιστές! Ζουν στο παρελθόν, με τα στρογγυλά τους γυαλιά θολωμένα και τις πιτσιλισμένες μελάνι μανσέτες τους βουτηγμένες στη νοσταλγία μιας γερμανικής αρχαιολογικής βιβλιοθήκης. Σέβονται σε τέτοιον βαθμό τους ογκόλιθους της λογοτεχνίας, που μπορεί μεν να διαβάζουν μεταγενέστερους του Ομήρου, αλλά όχι και του Σέξπιρ. Πασπαλίζουν τις συνομιλίες τους με φράσεις όπως «συνελόντι ειπείν» και «συνεκδοχικά». Γράφουν ακόμη σε γραφομηχανή, αν και λίγοι, ή και κανείς, δεν πουλάει ταινίες πια στη Φειδίου. Ίσως γι’ αυτό δεν είναι και τόσο παραγωγικοί.

3. Οι Διανοούμενοι
Εξπέρ του αναστοχασμού και της αναβλητικότητας, αυτοί οι φιλόσοφοι του συγγραφικού κόσμου διαλογίζονται πάνω στα αιώνια μυστήρια της ζωής υφαίνοντας περίπλοκες αφηγήσεις που διερευνούν αγωνιώδη υπαρξιακά ερωτήματα. Οι χαρακτήρες τους επιδίδονται σε σωκρατικούς διαλόγους πίνοντας δροσερό Άπερολ Σπριτζ, στοχαζόμενοι την τραγικότητα, της ύπαρξης. Διαβάζουν Καντ για διασκέδαση και το Μαγικό Βουνό το καλοκαίρι στην παραλία, και σχολιάζουν τα μυθιστορήματά τους με υποσημειώσεις. Γι’ αυτό και σπανίως εκδίδεται κάποιο από αυτά. Αν όχι ποτέ.

4. Οι Επαναστάτες
Την ίδια στιγμή που οι προηγούμενοι τους αγνοούσαν, αυτοί βγάζουν γλώσσα στους συγγραφικούς κανόνες, αν και τους έχουν ακουστά. Γράφουν πειραματική πεζογραφία, αψηφούν τα όρια του είδους (κάθε είδους) και βέβαια τις συμβάσεις της γραμματικής και του συντακτικού, και ατενίζουν μεθυσμένοι το λογοτεχνικό χάος. Γράφουν τα μισά κεφάλαια του βιβλίου τους σε χοντρά τετράδια με κίτρινες σελίδες, και τα άλλα μισά σε έναν παλιό Μάκιντος. Γράφουν σαν να μην τους βλέπει κανείς, γιατί στ’ αλήθεια δεν τους βλέπει κανείς. Ούτε και θα τους δει ποτέ.

5. Οι Μινιμαλιστές
Για τους μινιμαλιστές, Less is More. Έχουν πανέμορφα σημειωματάρια από το Tiger, όπου σημειώνουν με κοινό μολύβι λαγαρές σκέψεις την ώρα που πίνουν τον ηθικό καφέ τους στον Κεραμεικό. Είναι χειρουργοί της γλώσσας: οι προτάσεις τους είναι κοφτές, η πλοκή θυμίζει το 4΄33 του Κέιτζ. Αγαπούν τη flash fiction, και πιστεύουν ότι οι δικές τους nano-stories είναι ανώτερες από του Χέμινγουεϊ. Η συντομία, λένε, είναι η ψυχή της διανοίας. Γράφουν τέλεια τουίτ, και δεν τους πειράζει που δεν τους κάνει λάικ κανείς, ή μόνο ένας, πάντα ο ίδιος. Less is More.

6. Οι Βιβλιολάγνοι
Χώνουν τη μούρη τους σε παλιά, όλο σκόνη βιβλία και χαϊδεύουν δερματόδετους τόμους. Ξέρουν απέξω την εργοβιογραφία μίας σειράς συγγραφέων, και προσπαθούν να βαδίζουν παράλληλα με αυτούς. Τα σπίτια τους μοιάζουν με βιβλιοθήκες από όπου λείπουν πολλά ράφια, εξ ου και συχνά δεν υπάρχει χώρος για να καθίσεις ή έστω να ελιχθείς. Είναι σίγουροι πως ο ηλικιωμένος κύριος με το μπαστούνι που συνάντησαν νεαροί στη Γαύδο ήταν ο Μπόρχες, αλλά αδυνατούν να επιλέξουν μεταξύ πρώτου και δευτέρου προσώπου για το δικό τους μυθιστόρημα.

7. Οι Ψηφιακοί Νομάδες
Η ψηφιακή γαία είναι το γραφείο τους. Γράφουν σε τάμπλετ με έξτρα πληκτρολόγιο. Παλιά είχαν μπλογκ, μετά έκαναν Twitter, εν συνεχεία δοκίμασαν την τύχη τους σαν influencers και δημιουργοί περιεχομένου, αλλά πλέον επιστρέφουν στο Facebook, αφού έκαναν και ένα άτυχο πέρασμα από το Instagram. Ίσως τελικά παρατήσουν την ιδέα ενός μεγάλου meta-βιβλίου επαυξημένης πραγματικότητας, και να ασχοληθούν με το TikTok. Ίσως όμως γράψουν κάτι πραγματικά φρέσκο, που όμως για να το διαβάσεις θα πρέπει να καλωδιωθείς με ένα Nokia 3310. Στα μηνίγγια.

8. Οι Εργατικοί
Δουλεύουν με πρόγραμμα, και δεν σηκώνονται από το γραφείο τους αν δεν βγάλουν έναν συγκεκριμένο αριθμό λέξεων. Εναλλακτικά, δουλεύουν τέσσερις με πέντε ώρες απαρεγκλίτως, ακόμη και αν απλώς κοιτούν την άβυσσο της λευκής οθόνης επί τέσσερις με πέντε ώρες. Δούλοι της καφεΐνης και του ψωμιού με προζύμι, ονειρεύονται ένα μπεστ-σέλερ, ή και περισσότερα. Δεν θα σκότωναν —πιθανώς— για ένα βραβείο, αλλά βέβαια θα οικειοποιούνταν το χειρόγραφο ενός πεθαμένου συγγραφέα εάν δεν υπήρχε κάποιος μάρτυρας να τους καταγγείλει στο παλιό Διαβάζω.

9. Οι Κοινωνικοί Αγωνιστές
Δεν γράφουν για τον εαυτό τους ή για το κλασικό τρίπτυχο σεξ-φήμη-χρήμα: γράφουν για να αλλάξουν τον κόσμο. Τα μάτια τους θαμπώνουν από τα δάκρυα μπροστά στην κοινωνική αδικία —και είναι τόσες αυτές— και τα δόντια τους τρίζουν όταν και μόνο περνούν από μπροστά τους λέξεις όπως «καπιταλισμός», «εξευγενισμός», «μπάτσοι», «Ισραήλ» κ.τ.π. Σκοπός τους, να αγαπηθούν από τον απλό λαό, Έλληνες και ξένους, να δώσουν κουράγιο, και να διαβαστούν σε καταλήψεις και στου Στρέφη. Δεν γράφουν αστυνομικό, ακόμη και αν γράφουν αστυνομικό.

10. Οι Δημοσιοσχετίστες
Δεν διαβάζουν κλασικούς, δεν διαβάζουν μοντέρνους, δεν διαβάζουν κανέναν αν δεν έχει λογαριασμό στο Facebook και δεν μιλά ελληνικά. Τουιτάρουν μόνο ότι ανακάλυψαν έναν σπουδαίο συγγραφέα (τον Καζαντζάκη, τον Λουντέμη, τον Ελύτη, τον Έριχ Φρομ…) και έχουν εκστασιαστεί. Συχνάζουν στις βιβλιοφιλικές ομάδες και λένε καλημέρα σε όλες τις κυρίες εκεί. Σκαρφίζονται βιωματικές ιστορίες και επενδύουν επάνω τους όπως κάποιοι στα Ελληνικά Αλουμίνια. Δεν γράφουν ποτέ, αλλά είναι έτοιμοι, όταν κάποια στιγμή θα το κάνουν, να μπουν αμέσως στα ευπώλητα.

Οκέι, και το κλασικό +1:

10+1. Οι παραδοσιακοί
Αγαπούν την παράδοση, ομνύουν στους λογοτεχνικούς γίγαντες του Κανόνα και στους Killer Clowns των παλπ, διαβάζουν όλα τα είδη σε μεγάλες ποσότητες, και πασχίζουν να δώσουν ζωή σε διαχρονικές αφηγήσεις. Αγαπούν τη δωρική κομψότητα, πατούν πάνω στις καθιερωμένες φόρμες και τα κλασικά θέματα, και παράλληλα προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι η δουλειά τους θα είναι σχετική με το σύγχρονο τοπίο και τις ανάγκες του σημερινού κοινού. Μοχθούν σαν τα σκυλιά να επινοήσουν φρέσκες προοπτικές μέσα στα χιλιοπερπατημένα τοπία της αφήγησης.